Thời gian gần đây, truyền thông và quan chức Ukraine liên tục cảnh báo rằng quân đội Nga đang giành được nhiều lợi thế ở TP Avdiivka (tỉnh Donetsk, vùng Donbass, miền Đông Ukraine), đặt ra tình thế đáng lo ngại cho lực lượng Kiev.
Hãng tin AFP ngày 6-2 dẫn lời ông Vitaliy Barabash, người đứng đầu chính quyền quân sự TP Avdiivka, cho biết một số khu vực ở Avdiivka đang trong tình trạng “nguy kịch” trước các đợt pháo kích và xâm nhập của Nga.
“Trong vài tuần qua, chúng tôi nói rằng tình hình rất khó khăn nhưng đã được kiểm soát, tuy nhiên hiện tình hình rất khó khăn và ở một số nơi rất nghiêm trọng. Dù điều này không có nghĩa là mọi thứ đã mất nhưng kẻ thù đang điều động một lượng lớn lực lượng vào TP của chúng tôi” - ông Barabash nói.
Kênh Telegram Ukraine Fights (Ukraine) hôm 4-2 cũng đưa tin rằng “tình hình trong TP Avdiivka đã trở nên nguy cấp”, nói thêm rằng máy bay tấn công của Nga đã tiến vào TP từ phía Đông Bắc và quân đội Nga đã vượt qua lực lượng Ukraine để giành quyền kiểm soát một số tòa nhà trong TP.
Về phía Nga, tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng quân đội Nga đã giữ vững vị trí ở ngoại ô của Avdiivka và xuyên thủng hàng phòng thủ của Ukraine ở một số nơi.
Vậy tại sao Nga tấn công mạnh Avdiivka và TP này quan trọng thế nào?
Biết gì về Avdiivka?
Theo hãng tin Reuters, Avdiivka (Nga gọi là Avdeyevka) là nơi sinh sống của khoảng khoảng 32.000 người trước khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát cách đây 2 năm. TP này trở thành TP tiền tuyến từ năm 2014 khi phe ly khai do Nga hậu thuẫn kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ ở đông Ukraine.
Ngày nay, chính quyền cho biết TP còn khoảng 1.000 cư dân và nhiều người phải sống trong các tầng hầm khi không một tòa nhà nào ở Avdiivka còn nguyên vẹn.
TP Avdiivka nằm ở vùng công nghiệp Donbass, cách TP Donetsk do Nga kiểm soát 15 km về phía bắc. Trước chiến tranh, TP có một nhà máy than cốc từ thời Liên Xô với sản lượng hàng đầu châu Âu.
Các quan chức được Nga hậu thuẫn mô tả TP này như một “pháo đài” với các hầm trú ẩn bằng bê tông. Các quan chức này nói rằng quân phòng thủ Ukraine thường ẩn náu trong các khối tháp mà nếu muốn xâm nhập thì lực lượng Nga phải chấp nhận tổn thất lớn. Ngoài ra, binh sĩ Ukraine cũng sử dụng nhà máy than cốc làm căn cứ và kho vũ khí.
Kể từ tháng 10 năm ngoái, Nga bắt đầu phát động các cuộc tấn công lớn vào Avdiivka bằng pháo binh, máy bay không người lái (UAV), trực thăng, xe tăng và bộ binh với mục tiêu giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Đông Nam Donbass.
Các nhà phân tích Ukraine và phương Tây cho rằng cuộc tấn công của Nga đang gây thiệt hại rất lớn về người.
Tháng 11-2023, tình báo quân đội Anh cho rằng các đợt giao tranh ở Avdiivka đã góp phần gây ra “tỉ lệ thương vong cao nhất của Nga trong cuộc chiến”.
Truyền thông Nga cũng thừa nhận tổn thất đáng kể của quân đội nước này tại chiến trường Avdiivka nhưng cho biết Ukraine cũng chịu thiệt hại nặng nề.
Tại sao Avdiivka quan trọng?
Cả Moscow và Kiev bên đều coi TP này là chìa khóa cho mục tiêu đảm bảo quyền kiểm soát hoàn toàn hai tỉnh phía đông Donbass là Donetsk và Luhansk.
Avdiivka nằm trong khu vực của Ukraine mà Nga tuyên bố sáp nhập hồi tháng 9-2022 nhưng chưa thể toàn quyền kiểm soát. Việc giành được Avdiivka có thể nâng cao tinh thần của Nga và làm mất tinh thần của lực lượng Ukraine, nhất là trong bối cảnh hiện tại khi chiến dịch phản công của Ukraine không đạt được kết quả như mong đợi.
Ngoài ra, theo các nhà phân tích, nếu giành quyền kiểm soát Avdiivka, quân Nga có thể bao vây lực lượng Ukraine vì TP này là tuyến đường tiếp tế cuối cùng của Ukraine về phía tây.
“Nếu quân đội Nga nắm quyền kiểm soát con đường tiếp tế khiến lực lượng vũ trang Ukraine rõ ràng buộc phải rút khỏi Avdeyevka. Đó sẽ là chiến thắng vĩ đại của quân đội Nga” - ông Sergei Markov, cựu cố vấn Điện Kremlin, đưa ra nhận xét hôm 5-2.
Tại sao Nga tấn công mạnh Avdiivka vào thời điểm này?
Giới phân tích nhận định việc Nga gia tăng cường độ tấn công Avdiivka có thể liên quan việc Mỹ và các đồng minh có dấu hiệu “bớt nhiệt tình” trong viện trợ cho Ukraine, đơn cử là việc gói viện trợ hơn 60 tỉ USD cho Kiev vẫn còn đang kẹt tại quốc hội Mỹ.
Chuyên gia Leon Hartwell tại Viện nghiên cứu LSE IDEAS (tổ chức, tư vấn chính sách có trụ sở tại thủ đô London, Anh) nói với tờ Newsweek rằng các đợt tấn công của Nga vào Avdiivka nhằm gia tăng phản ứng của những người phản đối viện trợ quân sự cho Ukraine ở phương Tây.
Vị chuyên gia cũng cho rằng thắng lợi ở Avdiivka sẽ cho phép lực lượng Nga củng cố các vị trí xung quanh TP Bakhmut (cũng ở tỉnh Donetsk, nơi Nga giành quyền kiểm soát vào tháng 5-2023), tạo điều kiện thuận lợi cho Nga kiểm soát đường cao tốc giữa hai TP của tỉnh Donetsk là Donetsk và Kramatorsk, đồng thời nâng cao khả năng hậu cần của Moscow trên toàn tỉnh Donetsk.
“Việc mất Avdiivka sẽ hạn chế khả năng của Ukraine trong việc tiến hành các hoạt động phản công ở Donbass và việc giành lại TP, vốn có nhiều công sự vững chắc, cũng sẽ là một nhiệm vụ đặc biệt khó khăn cho quân đội Ukraine” - ông Hartwell nhận định.
Cũng theo chuyên gia này, việc Nga sắp bước vào cuộc bầu cử tổng thống trong năm nay cũng là một trong những nguyên nhân thúc đẩy Tổng thống Putin tìm kiếm thắng lợi ở Avdiivka.
“Việc kiểm soát Avdiivka có tầm quan trọng chính trị đáng kể đối với ông Putin do nhu cầu cấp thiết trong việc mang lại chiến thắng cho Nga trước cuộc bầu cử tổng thống cũng như cũng cố khả năng mở đợt huy động binh sĩ mới” - chuyên gia Hartwell nói thêm.
Trong khi đó, ông Čedomir Nestorović, GS địa chính trị tại trường Kinh doanh ESSEC (Singapore), lưu ý rằng việc mất Avdiivka có thể làm gia tăng căng thẳng giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và ông Valerii Zaluzhny, Tổng tư lệnh Các lực lượng vũ trang Ukraine (người vướng đồn đoán bị ông Zelensky kêu gọi từ chức) khi ông Zelensky muốn bảo vệ Avdiivka “bằng bất cứ giá nào” còn ông Zaluzhny thì không đồng tình.
