Những giọt nước mắt chảy dài trên khuôn mặt của Yevhenia Troyan khi chuyến bay chở cô cất cánh từ Bắc Síp, một trong những góc khuất kỳ lạ của châu Âu, nơi các công ty cung cấp dịch vụ đẻ thuê của Ukraine đặt trụ sở.
Chuyến bay hồi tháng 2 là cơ hội cuối cùng để cô trở về nhà ở Ukraine trước khi nước này ra lệnh cấm du lịch để ngăn chặn dịch COVID-19. Cô phải ra đi, bỏ đứa con gái mà cô vừa mang thai hộ cho một cặp đồng tính nữ ở London.
“Tôi có cảm giác mình đang bỏ lại đứa con của mình" - cô Troyan nói.
Bí mật ngành công nghiệp đẻ thuê ở Ukraine
Đại dịch COVID-19 đã khiến ngành công nghiệp đẻ thuê gặp vấn đề khi cha mẹ ruột, trẻ sơ sinh và những phụ nữ đẻ thuê bị chia cắt khỏi nhau vì các lệnh cấm di chuyển. Thậm chí, họ còn bị mắc kẹt ở nhiều quốc gia hàng tháng trời trong năm nay.
Theo những chuyên gia và nhóm vận động quyền của phụ nữ, Ukraine là nơi có luật sức khỏe sinh sản tương đối thoải mái, vì vậy một số lượng lớn phụ nữ thuộc bộ phận dân số nghèo sẵn sàng đẻ thuê để kiếm tiền. Điều này khiến Ukraine trở thành trung tâm của ngành công nghiệp đẻ thuê của châu Âu.
Famagusta là địa điểm các công ty cung cấp dịch vụ đẻ thuê của Ukraine đặt trụ sở hoạt động để lách luật. Ảnh: NEW YORK TIMES
Mặc dù vậy, luật pháp Ukraine cấm mang thai hộ cho các cặp đồng tính hoặc những khách hàng muốn chọn giới tính thai nhi. Để thích ứng với duy định này, các công ty trong ngành bắt đầu chuyển địa bàn hoạt động sang các khu vực khác có luật pháp lỏng lẻo hơn.
Bắc Síp là vùng lãnh thổ ở phía Bắc đảo Síp được Thổ Nhĩ Kỳ công nhận là nhà nước, nhưng cộng đồng quốc tế vẫn xem là một phần của Cộng hòa Síp.
"Một địa điểm lý tưởng cho mọi loại hình gia đình"- công ty cung cấp dịch vụ đẻ thuê Surrogacy 365 quảng cáo về dịch vụ đẻ thuê ở Bắc Síp trên trang web của họ.
Những người phụ nữ đi du lịch đến Bắc Síp để cấy phôi thai, trở về Ukraine trong bảy tháng mang thai và sau đó lại đi du lịch để sinh con.
Tuy nhiên, khi dịch COVID-19 lan tràn trên khắp thế giới, việc hạn chế du lịch đã ngăn cản việc các cha mẹ ruột đến thăm con được thụ tinh nhân tạo ở Ukraine. Có thời điểm, 79 trẻ sơ sinh đã được đưa vào một khách sạn ở Kiev để y tá chăm sóc, do cha mẹ của chúng không thể đến đón chúng ngay được.
Trong khi đó, các bà mẹ Ukraine mang thai hộ ở một nước thứ ba cũng bị mắc kẹt trong tình cảnh tương tự. Ông Sergii Antonov, một luật sư chuyên về luật sinh sản ở Ukraine cho biết đây là một hoạt động kinh doanh phổ biến ở các quốc gia như Bắc Síp, Transnistria, Abkhazia và các khu vực không được công nhận khác.
Ở Bắc Síp, các bà mẹ Ukraine sinh con mà không có hợp đồng mang thai hộ hợp pháp. Thay vào đó, họ từ bỏ quyền nuôi con sau khi sinh, điều này cho phép cha mẹ ruột nhận con nuôi. Đây là một hình thức lách luật và có thể mất nhiều tuần để hoàn tất các thủ tục.
Công việc đầy rủi ro
Xung đột pháp lý sau đó giữa những người mẹ này và công ty cung cấp dịch vụ đẻ thuê đã được truyền thông Ukraine mổ xẻ và ngành công nghiệp đẻ thuê được đưa ra ánh sáng. Những người phụ nữ cho biết họ phải trải qua sự chăm sóc y tế kém cỏi và buộc phải đẻ mổ. Một em bé đã qua đời trong quá trình này.
"Mô hình kinh doanh bất hợp pháp này bị phát hiện sau khi lệnh cấm du lịch vì COVID-19 phá vỡ các quy trình của họ" - bà Svitlana Burkovska, giám đốc nhóm hoạt động phi chính phủ Mothers Force cho biết.
Bà Burkovska ước tính rằng chỉ trong năm ngoái, trước khi bùng phát dịch COVID-19, đã có khoảng 3.000 phụ nữ Ukraine đi du lịch nước ngoài để mang thai hộ và 30.000 người khác đi để hiến trứng. Những điều này mang đến nhiều rủi ro về sau cho họ.
Nhóm của bà Burkovska hiện đang điều tra một nhà hộ sinh dưới lòng đất trong một căn nhà ở thị trấn Famagusta, Bắc Síp. Các bà mẹ mô tả nó như một bệnh viện bí mật. Họ nói rằng các y tá chỉ nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và các bác sĩ không biết tiền sử bệnh của họ.
Những đứa trẻ sơ sinh bị kẹt ở một khách sạn thủ đô Kiev, Ukraine vì bố mẹ chúng không thể đến nhận con do hạn chế đi lại thời đại dịch. Ảnh: AFP/GETTY/NEW YORK TIMES
“Khi tôi đến bệnh viện, một bác sĩ đã rất ngạc nhiên khi biết tôi đã từng sinh mổ. Khi đó đã quá muộn để tiến hành đẻ mổ vì cổ tử cung của tôi bắt đầu mở rồi, vì vậy họ quyết định đẻ thường. Sau đó, một bác sĩ gây mê xuất hiện nhưng chỉ mặc áo khoác thay vì áo blouse” - một bà mẹ đẻ thuê, tự nhận mình là Ira cho biết.
Vài giờ sau, Ira chứng kiến đứa bé chết trên bàn gần đó trong khi các nhân viên y tế đang cố gắng cứu lấy mạng sống của cô. Cô đã bị chảy máu trong và nôn mửa. Sau khi đứa bé tử vong, các bác sĩ yêu cầu tất cả bà bầu còn lại phải đẻ mổ, mặc dù một người trong số họ được phép đẻ thường.
Một người mẹ khác được biết với cái tên Yana, 22 tuổi, đã mang thai cho một cặp đồng tính nam đến từ Anh. Các bác sĩ ở đó bắt em bé của cô chào đời ở tuần 36 dù cô có đủ điều kiện để mang thái bé đủ tháng.
Khi virus lây lan vào tháng 2, công ty cung cấp dịch vụ đẻ thuê yêu cầu những người phụ nữ này ở lại thị trấn Famagusta để chăm sóc cho những đứa bé cho tới khi hoàn tất thủ tục giấy tờ, nhưng họ quyết định bay về Ukraine vì họ không muốn bị kẹt lại ở nước khác.
Yulia nói rằng cô đang cố liên lạc với cặp đôi kia nhưng họ vẫn chưa qua Bắc Síp để đón con được nên các em bé vẫn đang được chăm sóc tại đây. Yulia cho biết họ đã trả 100.000 euro để cô sinh con cho họ.
Mặc khác, khi trở về Ukraine, họ lo sợ các quan chức phúc lợi trẻ em sẽ điều tra họ khi họ yêu cầu chăm sóc sau sinh mà lại không có em bé do bởi họ vẫn chưa hoàn tất thủ tục chức minh việc họ đã từ bỏ quyền nuôi con.
"Tôi sợ mình có thể bị bắt" - một phụ nữ tên Yana chia sẻ.
Cô cho biết các bác sĩ bắt đầu hỏi cô một câu mà cô không thể trả lời: "Con của cô đâu?".
