Quốc hội dành trọn hôm nay (27-5) để thảo luận tại hội trường về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).
Nhiều đại biểu đặt vấn đề: Việc thực hiện cải cách tiền lương từ 1-7-2024 tác động đến mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng như cách tính lương hưu như thế nào?
Chưa đánh giá tác động đối với mức tham chiếu
Theo ĐB Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình), mức lương cơ sở sẽ được bãi bỏ theo Nghị quyết số 27 của Trung ương khóa 12 về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp. Do vậy sẽ không còn căn cứ để thực hiện điều chỉnh tiền lương đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp, chế độ BHXH khác.
Bà Trần Khánh Thu cho rằng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH sẽ tăng lên so với hiện hành và sẽ làm tăng chi phí ngân sách nhà nước đóng BHXH cho những đối tượng này.
“Việc thực hiện chế độ tiền lương mới sẽ phát sinh chênh lệch khá lớn giữa lương hưu của người nghỉ trước và sau ngày 1-7-2024”- theo ĐBQH tỉnh Thái Bình.
Bà Trần Khánh Thu cho cho hay Chính phủ đề xuất bổ sung quy định về khái niệm mức tham chiếu cho mức lương cơ sở để làm căn cứ cũng như bổ sung quy định về nội dung này.
Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo chưa đánh giá tác động đối với mức tham chiếu như thế nào. Cạnh đó, các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động tự chủ cũng chưa có căn cứ để có thể áp dụng mức lương mới.
“Chúng tôi đề nghị cần thiết phải có thời gian và có đánh giá tác động đối với việc này”- bà Thu nói.
Tương tự, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội Trần Thị Hoa Ry (đoàn Bạc Liêu) cũng băn khoăn về tác động của cải cách tiền lương đối với dự án Luật BHXH.
Theo bà, hầu hết các quy định trong dự thảo luật đều có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến chính sách tiền lương, bởi đây là căn cứ để thu, chi và thực hiện chế độ BHXH.
Ngoài ra, bà Trần Thị Hoa Ry cũng cho rằng báo cáo của Chính phủ về nội dung này chưa thống nhất. Trong khi đó, báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo của Ủy ban Thường vụ cũng thấy rằng việc chuẩn bị và đánh giá tác động của chính sách còn nhiều bất cập.
“Đến nay, cơ quan soạn thảo chưa có báo cáo đánh giá tác động chính sách đầy đủ gửi đến đại biểu Quốc hội theo đúng Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật”- bà Hoa Ry nêu.
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho rằng việc sử dụng cũng như chính sách liên quan đến quỹ BHXH là vấn đề lớn. Do vậy, việc thay đổi chính sách không thể không lấy ý kiến rộng rãi người lao động trong bối cảnh cải cách tiền lương bởi “bình cũ nhưng rượu mới”.
Cạnh đó, nữ ĐB còn băn khoăn mức tham chiếu được xây dựng và tổ chức thực hiện như thế nào. Mặt khác, việc này sẽ làm phát sinh chênh lệch về mức lương hưu giữa người nghỉ hưu trước và sau ngày 1-7-2024.
ĐBQH tỉnh Bạc Liêu cũng lưu ý chính sách BHXH còn là sự chia sẻ giữa các thế hệ, không chỉ là nguyên tắc đóng - hưởng của mỗi cá nhân. Do đó, người đóng BHXH hôm nay sẽ có tác động đến lương hưu của người đã nghỉ hưu, sự chia sẻ giữa các thế hệ cần phải được quan tâm trong quá trình cải cách tiền lương.
Cần xem xét toàn diện trong bối cảnh thực hiện cải cách tiền lương
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho hay, Tờ trình dự án Luật tại kỳ họp thứ 6 của Chính phủ chưa đánh giá và đề xuất sửa đổi chính sách tương thích với thực hiện cải cách chính sách tiền lương dự kiến thực hiện từ 1-7-2024.
Ngày 25-5 vừa qua, tức là chỉ 2 ngày trước phiên thảo luận về dự án Luật BHXH sửa đổi, Chính phủ mới có báo cáo đề xuất các nội dung liên quan trong dự thảo Luật do tác động của chính sách tiền lương mới.
Cùng ngày, cơ sở báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phát hành báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý quy định của dự thảo luật BHXH sửa đổi về mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần (điều 76) và điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc (điều 77) trình Quốc hội.
Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với phương án Chính phủ trình. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý các quy định này liên quan tới hàng triệu người đã, đang và sẽ hưởng lương hưu nên cần được xem xét một cách toàn diện, thấu đáo trong bối cảnh thực hiện cải cách tiền lương.
Đồng thời, cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ tác động đối với người hưởng lương hưu ở các thời điểm khác nhau, trong các khu vực, lĩnh vực khác nhau.
Tại báo cáo gửi Quốc hội, Chính phủ đề xuất mức tham chiếu là mức tiền dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH trong Luật này.
Mức tham chiếu được tính bằng mức lương cơ sở, khi bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu được Chính phủ điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ BHXH.
Về tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc quy định tại khoản 1 Điều 89 Luật BHXH năm 2014, Chính phủ đề nghị giữ như nội dung đã trình tại kỳ họp 6 vào tháng 10-2023.
Theo đó, người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tháng theo bảng lương do Nhà nước quy định; phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề (nếu có).
Kiến nghị lùi thời điểm thông qua dự thảo Luật BHXH sửa đổi
Tại phiên thảo luận, ĐB Trần Khánh Thu đề nghị xem xét thông qua dự thảo Luật BHXH sửa đổi tại kỳ họp thứ 8 để có thêm thời gian đánh giá sự ổn định cũng như tác động thực tế của các chính sách cải cách tiền lương đối với chính sách BHXH và các dự án luật liên quan; đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, quyền lợi của người lao động trên cơ sở nguyên tắc đóng - hưởng.
Theo ĐBQH tỉnh Thái Bình, khi một đạo luật tốt sẽ tạo ra sự an tâm cho người dân, người lao động, tăng trưởng kinh tế, an toàn, cân đối và tăng trưởng của quỹ BHXH trong dài hạn và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ.
ĐB Trần Thị Hoa Ry cùng một số đại biểu khác cũng kiến nghị nên thông qua dự thảo sau khi thực hiện chính sách cải cách tiền lương.
