Đi tù xong, 6 cựu binh được lật lại tội danh

TAND Cấp cao tại TP.HCM vừa quyết định kháng nghị giám đốc thẩm theo hướng không đủ căn cứ phạt tù sáu cựu chiến binh về tội hủy hoại rừng theo khoản 1 Điều 189 BLHS 1999. Đó là các bị cáo Đỗ Mạnh Hùng, Ngân Xuân Dũng, Vũ Tất Đắc, Hoàng Văn Sằn, Nguyễn Nam Thái và Cao Minh Điến. Điều đặc biệt trong vụ án này là hiện cả sáu người đã chấp hành xong hình phạt từ sáu đến bảy tháng tù nhưng vẫn kiên trì kêu oan và nay được kháng nghị xem xét lại.

Hiện trường vụ án không phải là rừng

Theo kháng nghị, về tư cách người tham gia tố tụng trong vụ án, hai cấp tố tụng đã xác định sai. Vì tại thời điểm xảy ra vụ án, phần đất lô 3, 6 thuộc khoảnh 1, tiểu khu 1710 được giao cho Công ty Lâm nghiệp Gia Nghĩa (Công ty TNHH MTV Gia Nghĩa) thuê sử dụng đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tại kết luận điều tra xác định bị hại là giám đốc Xí nghiệp Nghĩa Tín (thuộc Công ty Lâm nghiệp Gia Nghĩa), cáo trạng xác định nguyên đơn dân sự là Xí nghiệp Lâm nghiệp Nghĩa Tín, tòa cấp sơ thẩm và phúc thẩm xác định nguyên đơn dân sự là UBND thị xã Gia Nghĩa đều chưa có cơ sở pháp lý.

Về đối tượng tài sản bị xâm hại, cơ quan tố tụng chưa điều tra xác minh diện tích đất thuộc lô 3, 6, khoảnh 1 tiểu khu 1710 nơi xảy ra vụ án là đất rừng tự nhiên sản xuất, đất nông nghiệp hay đất trống. Nơi xảy ra vụ án được các cơ quan tiến hành tố tụng xác định là rừng nhưng tại sao xung quanh không phải là rừng mà lại nằm độc lập tại vị trí lô 3, 6 khoảnh 1.

Mặt khác, trong hồ sơ vụ án không có tài liệu, chứng cứ nào để chứng minh nơi xảy ra vụ án là rừng, chủng loại rừng theo quy định tại Nghị định 23/2006, Quyết định số 186/2006 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 34/2009 của Bộ NN&PTNT.

Tại phiên xử phúc thẩm lần hai của TAND tỉnh Đắk Nông, sáu cựu chiến binh vẫn kêu oan. Ảnh: NGÂN NGA

Giám định viên không có chuyên môn

Về diện tích rừng bị xâm hại, kết luận giám định ngày 24-4-2015 diện tích rừng bị xâm hại là 0,98 ha. Sau khi kiểm tra lại hiện trường ngày 21-7-2015, CQĐT xác định diện tích rừng bị xâm hại trong bốn ngày là 0,8 ha. Tại bản kết luận giám định ngày 14-7-2016 xác định diện tích rừng bị xâm hại là 0,78 ha. Kháng nghị cho rằng giải thích của Hạt Kiểm lâm thị xã Gia Nghĩa thì việc thực hiện kiểm tra hiện trường, đo đạc thực hiện không đúng yêu cầu kỹ thuật nên kết quả đo đạc không có giá trị pháp lý. Lẽ ra CQĐT phải yêu cầu đo đạc lại diện tích đất rừng bị xâm hại để xác định chính xác diện tích mới có cơ sở giải quyết vụ án đúng pháp luật.

Kết luận giám định ngày 24-4-2015 và 14-7-2016 đều do ông Huỳnh Văn Triệu ký với tư cách giám định viên tư pháp. Việc giám định lại diện tích rừng bị thiệt hại do cùng một người là trái với điểm b khoản 1 Điều 34 Luật Giám định tư pháp. Việc xác định diện tích rừng bị hủy hoại không được giám định viên có chuyên môn giám định mà lại căn cứ vào biên bản xác minh hiện trường không có giá trị pháp lý nên kết luận giám định ngày 14-7-2016 cũng không có giá trị pháp lý. Các cơ quan tiến hành tố tụng căn cứ vào kết luận nêu trên để điều tra, truy tố, xét xử các bị cáo là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Không dựa vào thiệt hại thực tế

Cũng theo kháng nghị tại khoản 1 Điều 189 BLHS 1999, điểm 3.4 Thông tư liên ngành số 19/TTLN/BNN-BTP-BCA-VKSNDTC-TANDTC và điểm b khoản 5 Điều 20 Nghị định 157/2013 thì hành vi hủy hoại rừng phải từ trên 5.000 m² (đối với rừng sản xuất) mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

CQĐT xác định các bị cáo thực hiện hành vi chặt, phá rừng trong bốn ngày (hai ngày của tháng 1 và hai ngày của tháng 4-2015), trong đó diện tích rừng bị xâm hại trong hai ngày tháng 1-2015 là 4.000 m². Theo biên bản vi phạm hành chính và biên bản xác minh của Chi cục Kiểm lâm thị xã Gia Nghĩa xác định diện tích tại lô 3, 6 khoảnh 1 tiểu khu 1710 mức độ thiệt hại 100%.

Như vậy, trong hai ngày của tháng 1-2015, diện tích rừng đã bị hủy hoại hoàn toàn. CQĐT không chứng minh được diện tích rừng vẫn chưa bị thiệt hại 100% mà chỉ dựa vào lời giải thích của ông Nguyễn Thanh Tùng (cán bộ Hạt Kiểm lâm thị xã Gia Nghĩa) để xác định các bị cáo tiếp tục phá rừng trong hai ngày tháng 4-2015 là không đủ cơ sở.

Về mức độ thiệt hại rừng, Hạt Kiểm lâm thị xã Gia Nghĩa xác định không dựa vào thiệt hại thực tế về số lượng, khối lượng cây rừng bị chặt hạ mà lại dựa vào tiêu chí xác định rừng là không phù hợp với quy định của pháp luật. “Việc tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm xác định thiệt hại về lâm sản và thiệt hại về môi trường do hành vi hủy hoại rừng trái phép của các bị cáo dựa trên trữ lượng gỗ bình quân/ha cũng là không chính xác, không khách quan và không định lượng được hành vi phạm tội” - kháng nghị nêu.

Chánh án TAND Cấp cao cho rằng tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm xác định sáu bị cáo phạm tội hủy hoại rừng là chưa đủ căn cứ. Từ đó kháng nghị đề nghị ủy ban thẩm phán xử giám đốc thẩm theo hướng hủy cả hai bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Đắk Nông và bản án sơ thẩm của TAND thị xã Gia Nghĩa, giao hồ sơ vụ án cho VKSND Cấp cao tại TP.HCM để điều tra lại.