Mới đây, một số đại biểu Quốc hội cho hay suất đầu tư bình quân của đường cao tốc Việt Nam (VN) là 12 triệu USD/km, đắt gấp 2-4 lần so với Trung Quốc và Mỹ.
Tuy nhiên, trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa cho biết suất đầu tư bình quân dự án cao tốc Bắc-Nam khoảng 200 tỉ đồng/km, tương đương 9,5 triệu USD/km (chưa tính giải phóng mặt bằng) cho cao tốc sáu làn xe. Ông Nghĩa khẳng định đây là suất đầu tư thấp.
Nhiều chuyên gia đã lên tiếng về việc này.
Cần minh bạch
TS Phạm Sanh, chuyên gia ngành GTVT, cho rằng câu chuyện suất đầu tư đường cao tốc ở VN đã từng nóng ở nghị trường Quốc hội từ thời nguyên Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng. Tuy nhiên, các con số đưa ra ở trên chỉ mang tính chất tham khảo.
Thực tế việc xác định suất đầu tư có nhiều yếu tố cấu thành như chất lượng, thời gian đầu tư, công nghệ, địa hình, địa chất... nên VN, Mỹ, Trung Quốc đều không có khái niệm 1 km đường cao tốc tốn chi phí bao nhiêu.
Câu chuyện đáng bàn ở đây theo TS Phạm Sanh là Bộ GTVT cần giải thích tại sao các dự án đường cao tốc ở VN làm sau có vốn đầu tư cao hơn dự án trước. Chẳng hạn đường cao tốc TP.HCM - Trung Lương dài 62 km, trong đó 40 km đường cao tốc có tổng mức đầu tư 10.000 tỉ đồng. Đến đường cao tốc Bến Lức - Long Thành dài 57 km, mức đầu tư 32.000 tỉ đồng. Đặc biệt, người dân thấy giá cao lên nhưng chất lượng lại đi xuống.
Để trả lời những thắc mắc của dư luận về suất đầu tư các dự án giao thông, đường cao tốc ở VN cao, TS Phạm Sanh cho rằng Bộ GTVT cần minh bạch tổng mức đầu tư; mời chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành đánh giá việc phân bổ dòng tiền, phương án tài chính tính dòng tiền có hợp lý không; lãi suất, phân bổ vay như thế nào…
Theo đại biểu Quốc hội, suất đầu tư trung bình cho cao tốc của Việt Nam cao hơn các nước. Trong ảnh: Dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Ảnh: VIẾT LONG
Thí điểm 1 km đường để làm chuẩn
TS Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ KH&ĐT), cũng nhìn nhận trong thời kỳ phát triển tương ứng như VN hiện nay, suất đầu tư cao tốc VN có thể cao gấp đôi các nước. Mặt khác, cũng có tình trạng cùng một suất đầu tư như vậy nhưng rõ ràng chất lượng các công trình giao thông VN kém hơn.
Để kiểm soát được suất đầu tư, theo ông Hồ, quan trọng nhất là quản lý từ khâu lập báo cáo nghiên cứu khả thi đến khâu cuối cùng... “Làm vậy mới kéo suất đầu tư xuống và hiệu quả nâng lên, đi đôi với hiệu quả kinh tế...” - ông Hồ nói.
GS Võ Đại Lược, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế Trung ương, cho biết ông ủng hộ phương án của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về yêu cầu Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ KH&ĐT tổ chức thi công thí điểm 1 km đường. Qua đó có hội đồng nghiệm thu xác định kiểm tra công khai, minh bạch, chính xác... để xây dựng chi phí đầu tư đúng thực tế, từ đó có “khung” để xác định mức đầu tư.
Bên cạnh đó, ông Lược cho rằng cần công khai, minh bạch và kiểm tra giám sát các dự án giao thông.
“Hiện nay chúng ta đang để Bộ GTVT và Bộ Tài chính quyết định việc này thì không ổn, vì dễ hình thành nhóm lợi ích. Cần công khai với giới công luận, còn công khai, minh bạch mấy bộ với nhau thì không được...” - ông Lược nhấn mạnh.
| Đường giao nhau nhiều nên đội giá Việc tính giá các suất đầu tư giữa các năm khác nhau nhưng đều phải tính giá theo quy đổi về năm hiện tại. Chẳng hạn, suất đầu tư công bố năm 2016 nhưng khi tính giá phải quy đổi theo mức giá năm 2017 để tính. Ví dụ, theo thông cáo báo chí của châu Âu, cách đây 11 năm, đường sáu làn xe là 10 triệu USD nhưng hiện nay giá làn xe được tính theo đơn giá 4 triệu USD/làn/km. Như vậy, tính ra nếu sáu làn xe sẽ có giá lên đến 24 triệu USD/km. Suất đầu tư mà Bộ GTVT và đại biểu đưa ra chỉ có tính chất tham khảo vì nó phụ thuộc vào địa hình, địa chất, thủy văn từng khu vực, nguồn vật liệu xây dựng của từng khu vực... Vì vậy con số trên không nói lên được điều gì. Với những số liệu hiện tại thì suất đầu tư cao tốc của VN hoàn toàn tương đương với khu vực. Trong đó có dự án đắt nhưng có dự án rẻ hơn các nước. Nhiều nguyên nhân dẫn đến suất đầu tư cao nhưng cơ bản là do mức giao (ngã ba, ngã tư hay các đường hầm…) của VN nhiều. Bởi nguyên tắc khi làm dự án đi qua các địa phương, địa phương nào cũng muốn có những kết nối với các nút giao thông khác mức. Làm mỗi mức giao khoảng 300-400 tỉ đồng, vì vậy mức giá làm cao tốc bị đẩy lên. Ông NguyỄn Danh Huy, Vụ trưởng, Trưởng ban Quản lý đầu tư các dự án đối tác công-tư (Bộ GTVT) |
