Đó là một trong những nhận định được TS Martin Rama, Giám đốc Trung tâm Phát triển đô thị bền vững thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vừa đưa ra mới đây. Ông cũng là tác giả của cuốn sách Hà Nội một chốn rong chơi giành giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội năm 2014.
Cùng với nhận định kể trên, TS Martin Rama cũng đề xuất “Thí điểm mô hình mới tại một khối nhà đơn”. Theo đó, các khu tập thể này sẽ giữ nguyên hình dáng ban đầu và cư dân cũ không bị chuyển đi, cái thay đổi chỉ là việc chồng thêm tầng và sinh lợi từ những công trình cải tạo như thế.
TS Martin Rama kỳ vọng dự án nhằm đưa đến cho Hà Nội một mô hình phát triển đô thị bền vững, có uy tín, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển để giữ được một Hà Nội duyên dáng, độc đáo và đầy cá tính, một đô thị đáng sống nhất Đông Nam Á.
Ngoài ra, dự án sẽ chứng minh cho lãnh đạo của Hà Nội thấy rằng việc giữ gìn một Hà Nội cổ kính, giàu văn hóa và đậm bản sắc riêng bằng việc bảo tồn, phát huy kiến trúc cổ kính bên cạnh những tòa nhà hiện đại mới chính là con đường đầu tư sinh lời nhất, bền lâu nhất cho Hà Nội.
Theo ông Martin, Hà Nội giống như một món ăn được chế biến bằng những nguyên liệu tươi ngon với liều lượng lý tưởng. Những tòa nhà được xây dựng với rất nhiều phong cách kiến trúc khác nhau vẫn đang đứng hài hòa cạnh nhau, từ kiểu nhà truyền thống đến phong cách Xô viết, từ Art Déco cho đến kiểu Pháp, từ phong cách Beaux Arts cho đến những khu tập thể. Đền chùa và nhà thờ nằm xen lẫn với những khu buôn bán sầm uất.
Tuy nhiên, theo ông, bản hòa âm vừa đầy sức sống vừa ngổn ngang của thủ đô cũng đã, đang và sẽ còn làm đau đầu các nhà quản lý, bởi bên cạnh việc giữ cho những tuyến phố Hà Nội sự sống động, lấp lánh bản sắc riêng thì cũng còn phải tính toán những yêu cầu phát triển sao cho luôn gắn liền với xây dựng nét đẹp văn minh đô thị.
Từ những đánh giá trên, TS Martin Rama cho rằng mô hình bảo tồn di sản của UNESCO không nên áp dụng cho một thủ đô với hàng triệu dân như Hà Nội.
TS Martin Rama trao đổi với báo chí về đề xuất của mình.
“Điều cần thiết là phải đưa ra mô hình bảo tồn có lợi nhuận cao khiến các nhà đầu tư quan tâm vì nó mang lại nhiều lợi nhuận hơn cả việc xây dựng chung cư cao tầng, trung tâm mua sắm. Dự án hướng tới nghiên cứu áp dụng trên một khối nhà chứ không phải một tòa nhà đơn nhất. Thay vì đưa ra quyết định cho một mảnh đất duy nhất, người ta phải tính đến giá trị toàn bộ khối” - TS Martin Rama nói.
Trong đó, khối nhà trong dự án sẽ có ba sự kết hợp. Thứ nhất, kết hợp giữa bảo tồn, sử dụng lại những giá trị văn hóa, kiến trúc cũ cho phù hợp và xây dựng mới, hiện đại. Thứ hai, kết hợp nhiều chức năng trong khối nhà đó như văn phòng, nhà ở và cửa hàng. Thứ ba, kết hợp các nhóm thu nhập khác nhau.
“Giả sử khu tập thể có năm tầng thì năm tầng dựng lên bên trên sẽ có hình dáng giống năm tầng dưới. Tất nhiên thang máy sẽ được lắp thêm. Cư dân của khu tập thể sẽ được chuyển lên sống trên năm tầng mới xây trong khi năm tầng cũ được nâng cấp. Sau cải tạo có thể bán các căn hộ của bốn tầng và dành tầng một để làm hàng quán” - TS Martin Rama lý giải.
Dự án cũng sẽ tiến hành nghiên cứu trên một khối nhà với những đặc điểm thích hợp như đan xen giữa các tòa nhà hiện đại với biệt thự Pháp cổ bị bỏ quên, khu tập thể, chung cư cũ tưởng không còn giá trị, những con ngõ nhỏ…
Trong đó sẽ xem xét việc cải tạo biệt thự Pháp cổ, nâng cấp khu tập thể, xây mới các tòa nhà hiện đại vào các khoảng trống, xây các khu thương mại bán lẻ, nhà hàng, quán cà phê độc đáo, có bản sắc; các không gian công cộng với cây xanh, quảng trường; các khu vực dành cho người đi bộ được mở xung quanh các tòa nhà có giá trị về kiến trúc.
Theo kế hoạch trước mắt, Trung tâm Phát triển đô thị bền vững sẽ thúc đẩy hàng chục nghiên cứu về pháp lý, kỹ thuật, xã hội, thiết kế… nhằm đi đến mục tiêu cuối cùng là cải tạo lại những công trình kiến trúc của Hà Nội, bảo vệ và thúc đẩy chúng mang lại giá trị lớn hơn nhiều cho TP và người dân.
