Theo hãng thông tấn Ukrinform, tính đến ngày 12-6 đã có 107 tổ chức, phái đoàn trên thế giới xác nhận sẽ tham dự Hội nghị hòa bình Ukraine, dự kiến diễn ra trong 2 ngày (15 và 16-6) tại khu nghỉ dưỡng Burgenstock (TP Luzern, miền Bắc Thụy Sĩ).
Tờ Foreign Policy dẫn nhận định giới quan sát cho rằng việc Nga và Trung Quốc (TQ) vắng mặt tại Hội nghị hòa bình Ukraine sẽ là một trở ngại lớn cho thành công của sự kiện này. Sự thiếu vắng hai cường quốc này không chỉ làm giảm tính đại diện của hội nghị mà còn gây khó khăn trong việc thống nhất và thúc đẩy các mục tiêu quan trọng.
Vì sao Nga, TQ vắng mặt?
Phía Kiev không mời Moscow tham dự Hội nghị hòa bình Ukraine, vì cho rằng sự hiện diện của Nga tại sự kiện này là không cần thiết.
Trả lời phỏng vấn đài RT hôm 4-6, phát ngôn viên Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov cho rằng thật vô lý khi Ukraine tổ chức một hội nghị hòa bình để giải quyết cuộc xung đột Moscow-Kiev mà không có sự tham dự của Nga. Ông Peskov còn cho rằng hội nghị lần này sẽ không giúp Ukraine gặt hái được bất kỳ thành công nào như mong đợi.
Theo Foreign Policy, bất chấp việc Ukraine kêu gọi tham dự hội nghị hòa bình tại Thụy Sĩ, TQ vẫn từ chối với lý do không phù hợp với các điều kiện mà nước này đặt ra để tham gia một hội nghị quốc tế về hòa bình Ukraine.
Trả lời phỏng vấn hôm 3-6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ Mao Ninh nhấn mạnh rằng bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình Nga-Ukraine nào cũng cần phải có đủ 3 yếu tố: (1) Moscow và Kiev đều công nhận sự kiện này; (2) Sự tham gia bình đẳng của tất cả các bên liên quan; (3) Không thiên vị bất kỳ đề xuất hòa bình nào từ hai phía.
Theo đó, bà Mao Ninh cho rằng Hội nghị hòa bình Ukraine đã không thỏa mãn bất kỳ điều kiện nào trong số 3 điều kiện trên, nên Bắc Kinh sẽ vắng mặt tại hội nghị lần này.
"Tôi mong rằng mọi người có thể hiểu rõ lập trường của TQ về Hội nghị hòa bình Ukraine. Việc chúng tôi không tham gia không có nghĩa là không quan tâm đến hòa bình cho Nga và Ukraine, chúng tôi muốn đảm bảo tính công bằng và giữ vững lập trường của mình" - bà Mao Ninh nhấn mạnh.
Theo Ukrinform, bình luận của giới chức Bắc Kinh đã vấp phải phản ứng gay gắt từ Tổng thống Ukraine - Volodymyr Zelensky. Ông Zelensky cho rằng TQ đang đứng về phía Nga, cố tình không tham dự Hội nghị hòa bình Ukraine nhằm làm giảm uy tín của sự kiện này.
Theo Foreign Policy, ngoài Nga và TQ, một số nước lớn như Brazil và Saudi Arabia cũng sẽ không tham dự Hội nghị hòa bình Ukraine. Trong khi đó, các nước như Nam Phi, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ nhiều khả năng chỉ cử đại diện cấp thấp tham dự, còn lãnh đạo các nước này sẽ không góp mặt. Tổng thống Mỹ Joe Biden trước đó cũng thông báo sẽ vắng mặt do xung đột lịch trình với bầu cử.
Hội nghị sẽ thế nào khi không có Nga, TQ?
"Việc tổ chức Hội nghị hòa bình cho Ukraine vào thời điểm này có vẻ còn quá sớm vì cả Moscow và Kiev đều đang giữ lập trường cứng rắn, khó thỏa hiệp và chưa sẵn sàng đối thoại" - ông Michael McKinley, cố vấn cấp cao của Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Mỹ), nhận định.
Foreign Policy dẫn lời ông Alexander Gabuev, chuyên gia nghiên cứu các vấn đề Á-Âu tại Viện nghiên cứu Chính sách đối ngoại Carnegie Endowment for International Peace (Mỹ), nhận định rằng sự vắng mặt của Nga, TQ tại Hội nghị Hòa bình Ukraine sẽ khiến quá trình bàn luận tìm hòa bình cho Nga, Ukraine gặp nhiều khó khăn khi làm giảm khả năng tìm ra các giải pháp hòa bình thực tế và bền vững để giải quyết cuộc xung đột tại Ukraine.
“Nga là bên trực tiếp tham gia xung đột và có vai trò quyết định trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Ukraine. Nếu không có sự hiện diện của Nga, bất kỳ đề xuất nào được đưa ra cũng sẽ thiếu tính thực tế và khả năng thực thi cao" - ông Gabuev nhận định.
Trong khi đó, theo ông Gabuev, TQ là một trong những đối tác hàng đầu của Nga, có thể giữ vai trò trung gian hòa giải. Sự hiện diện của TQ có thể giúp thúc đẩy các cuộc thảo luận theo hướng tích cực hơn, thúc đẩy Moscow và Kiev dễ tiến tới đàm phán. Việc TQ vắng mặt khiến Hội nghị hòa bình Ukraine mất đi một kênh trung gian quan trọng.
Ngoài ra, The Hill dẫn nhận định giới quan sát cho rằng việc Nga, TQ vắng mặt tại Hội nghị hòa bình về Ukraine sẽ ảnh hưởng đến tính đại diện và quy mô của sự kiện. Nga và TQ là một trong những cường quốc có tiếng nói hàng đầu thế giới, sự vắng mặt của họ có thể khiến một số đối tác chiến lược "e ngại" tham gia sự kiện lần này.
