Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 21-3 một lần nữa có động thái đi ngược lại chính sách lâu nay của Mỹ khi tuyên bố đã đến lúc Mỹ công nhận hoàn toàn chủ quyền của Israel ở Cao nguyên Golan.
“Sau 52 năm, đây là lúc Mỹ công nhận hoàn toàn chủ quyền Israel ở Cao nguyên Golan, vốn có tầm quan trọng về chiến lược và an ninh với nhà nước Israel và sự ổn định khu vực”, ông Trump viết trên Twitter.
Ông Trump nghiêm túc
Đài CNN (Mỹ) dẫn lời một quan chức chính phủ Mỹ cấp cao cho biết ông Trump bắt đầu nghĩ đến chuyện công nhận Cao nguyên Golan thuộc Israel từ vài tuần trước.
Đại sứ Mỹ tại Israel, ông David Friedman và nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham từng đến thăm Cao nguyên Golan đầu tháng này, với sự dẫn đường của ông Netanyahu, động thái có thể là dấu hiệu cho thấy ông Trump nghiêm túc với khả năng công nhận vùng đất này là của Israel.
Tuy nhiên, quyết định cuối cùng đến vào tuần này sau khi ông Trump tổ chức một số cuộc họp với các quan chức cấp cao Mỹ. Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, Cố vấn cấp cao Jared Kushner, Đại diện đặc biệt về thương lượng quốc tế Jason Greenblatt được ông Trump tham vấn và đều ủng hộ bước đi này, nguồn tin quan chức nói với CNN.
Binh sĩ Israel trên phần đất Cao nguyên Golan Israel chiếm đóng. Ảnh: REUTERS
Có mặt ở Jerusalem ngày 21-3, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hoan nghênh đây là bước đi “lịch sử” và “can đảm”.
Chưa rõ liệu Nhà Trắng có công bố thêm thông tin hay văn bản cụ thể nào về bước đi công nhận Cao nguyên Golan là một phần của Israel ngoài phát ngôn trên Twitter của ông Trump hay không.
Ông Netanyahu được lợi
Ông Trump đưa ra tuyên bố sau nhiều tuần liền Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đẩy mạnh vận động Mỹ công nhận Cao nguyên Golan là một phần của Israel, và chỉ vài ngày trước khi ông Netanyahu đến thăm ông Trump ở Nhà Trắng.
Theo CNN, tuyên bố của ông Trump là một chiến thắng lớn về chính sách đối ngoại của ông Netanyahu, đến chỉ ba tuần trước khi Israel bầu cử quyết định có tiếp tục để ông Netanyahu cầm quyền hay không.
Thủ tướng Israel Benjamin Netayahu (trái) trong một chuyến thăm Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) tại Nhà Trắng. Ảnh: CNN
Nguồn tin quan chức của CNN từ chối cho biết liệu trong nội bộ chính phủ Mỹ có bất kỳ cân nhắc nào về tác động của quyết định này đến bầu cử ở Israel hay không.
Ông Leon Panetta, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thời Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama, cho rằng bước đi “gây rất nhiều lo ngại” và sẽ khó để người ta không nghĩ đây là một động thái nhằm tăng cơ hội tái thắng cử cho ông Netanyahu trong cuộc bầu cử tới.
“Khó để không nối hai sự việc lại với nhau. Tổng thống đã từng nói rõ sự ủng hộ của mình với ông Netanyahu”, ông Panetta nói với CNN.
Về phần mình, sau tuyên bố của ông Trump, ông Netanyahu nhanh chóng lên Twitter cám ơn vị tổng thống Mỹ này: “Vào thời điểm Iran cố gắng dùng Syria như một bàn đạp để phá hủy Israel, Tổng thống Trump táo bạo công nhận chủ quyền Israel ở Cao nguyên Golan. Cám ơn Tổng thống Trump!”.
Trong cuộc điện đàm cám ơn, ông Netanyahu nói với ông Trump: “Ông đã làm nên lịch sử”.
Palestine, Thổ Nhĩ Kỳ phản đối
Israel chiếm Cao nguyên Golan từ Syria trong cuộc chiến tranh sáu ngày vào năm 1967 và chính thức sáp nhập vào lãnh thổ mình từ năm 1981.
Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế không công nhận sự sáp nhập này, cho Cao nguyên Golan là lãnh thổ bị chiếm đóng, và việc Israel định cư trên vùng đất này là vi phạm luật pháp quốc tế. Vào tháng trước chính đặc phái viên Liên Hiệp Quốc về Syria, ông Geir Pedersen đã nhắc lại quan điểm này.
“Hội đồng Bảo an có quan điểm rất rõ rằng Cao nguyên Golan là lãnh thổ của Syria, vào theo nghị quyết 2254, dĩ nhiên vùng đất này là sự toàn vẹn lãnh thổ của Syria”, ông Pedersen nói trong một cuộc họp báo cuối tháng 2.
Cao nguyên Golan bị Israel chiếm từ Syria trong cuộc chiến tranh sáu ngày năm 1967. Ảnh: INTERNET
Tổng Thư ký Tổ chức Giải phòng Palestine (PLO), ông Saeb Erekat, và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu xác nhận mình ủng hộ Cao nguyên Golan là lãnh thổ của Syria.
“Sự toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia là nguyên tắc cơ quan quan trọng nhất của luật quốc tế. Việc Mỹ muốn hợp pháp hóa các hành động của Israel đi ngược lại luật pháp quốc tế và sẽ chỉ đưa tới thêm bạo lực và đau khổ ở khu vực”, Ngoại trưởng Cavusoglu nói.
Một nhà ngoại giao châu Âu làm việc tại Trung Đông nói với CNN rằng từ tuyên bố mới này của ông Trump có thể thấy chính phủ Mỹ sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu của Israel.
“Đó là bằng chứng nữa cho thấy chính phủ Trump sẵn sàng lờ đi luật pháp quốc tế để thõa mãn các yêu cầu của Israel, bao gồm cả lờ đi các nghị quyết Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vốn được các chính phủ Mỹ trước ủng hộ”, nhà ngoại giao này nói với CNN.
Công nhận Cao nguyên Golan thuộc Israel là bước đi tranh cãi mới nhất của ông Trump. Vào tháng 12-2017, ông Trump đã công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, và đến giữa năm 2018 ông cho chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem. Quyết định này đi ngược lại chính sách hàng thập niên của Mỹ rằng tình trạng Jerusalem sẽ được quyết định trong thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine, nước vẫn xem Đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước tương lai của mình.
