Quản lý chi tiêu và khám phá giá trị bản thân

Các sàn nhảy ở quán bar, vũ trường là nơi một số người trẻ ăn chơi tụ tập để thể hiện mình - Ảnh: CTV

PV đã trao đổi với ông Hồ Tấn Minh, giáo viên đầu tiên của Trường Marie Curie tham gia dự án này, về phương pháp cải thiện kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, xa hơn nữa là khám phá giá trị đồng tiền và giá trị bản thân của người trẻ.

Dự án do Sở GD-ĐT TP.HCM và Tổ chức Save the children in Vietnam phối hợp thực hiện với sự tài trợ của Citi Foundation.

Ông Hồ Tấn Minh - Ảnh: HÀ THANH

* Hiện nay, trên nhiều điện thoại di động và máy tính có phần mềm quản lý chi tiêu. Nhưng nhiều người vẫn tỏ ra hờ hững hoặc không hề sử dụng những phần mềm này. Theo ông, đâu là nguyên nhân?

*Quản lý chi tiêu có tầm quan trọng như thế nào đối với người trẻ khi đây là một phần của việc quản lý cuộc đời? - Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng: Quản lý chi tiêu là một kỹ năng giúp chúng ta hòa nhập cuộc sống, một trong những điều cần thiết để chúng ta tập quản lý cuộc đời. Cách quản lý chi tiêu của mỗi cá nhân tùy thuộc nhiều vào cách hành xử của gia đình đối với đồng tiền. Nhiều phụ huynh từng trải qua quãng đời đói nghèo, nếm đủ đắng cay khi tự tay gầy dựng nên sự nghiệp nên họ không muốn con mình phải khổ hay thua kém người khác. Thế nhưng việc biết cách quản lý chi tiêu lại rất cần thiết để một cá nhân ở thế chủ động, không lệ thuộc đồng tiền và biết sử dụng đồng tiền như một phương tiện giải quyết thuận lợi nhu cầu cá nhân.

- Ở các nước phát triển, người dân sử dụng phần mềm quản lý chi tiêu (được tích hợp trong máy tính và điện thoại di động) như một công cụ thiết yếu. Trong khi đó, nhiều người dân VN vẫn chưa nhận ra tầm quan trọng của việc quản lý tài chính.

Người ta thường ít nghĩ đến việc tiết kiệm, sử dụng đồng tiền hợp lý, mua hàng trả góp khi túi luôn đầy tiền hoặc chưa rơi vào tình trạng túng thiếu. Tôi nghĩ đây là nguyên nhân chính mà người dân ít quan tâm đến phần mềm này bên cạnh sự trở ngại về ngôn ngữ (hầu hết phần mềm này đều bằng tiếng Anh), thói quen ghi chép thu chi vào sổ tay...

* Nhiều người nhận xét các bậc phụ huynh thời nay thương con chưa đúng cách: vung tiền cho con hoặc khoán chi tiêu định kỳ mà ít để tâm con cái đã tiêu xài số tiền đó như thế nào. Theo ông, các bậc phụ huynh nên giáo dục tài chính cho con như thế nào và họ có cần nêu gương cho con cái về điều này?

- Bên cạnh những bài học về quản lý chi tiêu, dự án không thể thành công nếu thiếu sự hỗ trợ từ phía phụ huynh. Khoán tiền theo định kỳ có thể sẽ hướng học sinh đến việc tự quản lý chi tiêu, lập kế hoạch tiêu dùng. Nếu phụ huynh tách biệt tiền ăn mỗi ngày và khoản tiền tiêu vặt định kỳ thì hiệu quả đạt được sẽ cao hơn. Phụ huynh nên đặt vài câu hỏi như: con cần bao nhiêu tiền, con sử dụng số tiền này để làm gì, món hàng mà con đã mua có tốt không, khóa học mới của con như thế nào...

Điều này sẽ gây khó khăn cho những em muốn nói dối mục đích sử dụng tiền. Mặt khác, phụ huynh không nên siết quá chặt để tránh đẩy các em đến chỗ làm mọi cách để có tiền xài. Song song với việc răn đe, phụ huynh hãy đóng vai một người bạn của con với thái độ nhẹ nhàng, dứt khoát. Đừng để các em cảm thấy bị kìm kẹp, tổn thương lòng tự trọng dẫn đến việc các em bột phát bất đồng qua hành động, lời nói sau đó.

* Ông có bao giờ mường tượng dự án của mình còn gây được hiệu ứng với cả những người trưởng thành? Nên bắt đầu giáo dục quản lý chi tiêu từ độ tuổi nào? Người trưởng thành có cần học cách quản lý chi tiêu?

- Trước khi tham gia tập huấn, tôi từng “dán nhãn” không hấp dẫn cho dự án giáo dục tài chính. Tôi còn cho rằng dự án không thể phát triển rộng. Nhưng sau đó tôi nhận ra bài học sử dụng tiền hiệu quả không chỉ dành cho học sinh mà còn cần thiết đối với mọi lứa tuổi.

Điều tôi tâm đắc nhất là hướng dẫn học trò xác định nhu cầu và mong muốn của bản thân, nhận thấy giá trị của con người không nằm ở chỗ tiền nhiều hay ít. Qua khảo sát, các em cho biết có thể định giá những món hàng nhưng không thể định giá tình yêu thương. “Nếu tình yêu được định giá bằng tiền thì khi hết tiền, tình yêu cũng mất đi” - một học trò của tôi đã nói như vậy.

Theo tôi, nên giáo dục tài chính cùng những kỹ năng sống khác cho học sinh từ đầu cấp THCS để những kỹ năng đó hình thành trong các em như một phản xạ có điều kiện. Người trưởng thành vẫn có thể học quản lý chi tiêu và trở thành người tiêu dùng thông minh. Người tiêu dùng thông minh luôn tự cân nhắc giữa nhu cầu và mong muốn của bản thân trước khi đưa ra quyết định sử dụng tiền.

Ví dụ, nhu cầu mua một chiếc áo khác với mong muốn mua một chiếc áo vài triệu đồng. Sử dụng tiền hợp lý không đồng nghĩa với hà tiện mà là đáp ứng nhu cầu ăn uống, học tập, vui chơi giải trí... trong khả năng tài chính của mình.

* Một số “thiếu gia”, “đại gia” đang đốt tiền không biết xót tại quán bar, nhà hàng, vũ trường... Xã hội có nên coi đó là quyền của họ, cho dù đó là những đồng tiền “sạch”?

- Tôi không phân tích vì sao những bạn trẻ này được gia đình chu cấp nhiều tiền. Mỗi người có quyền sử dụng số tiền mà họ sở hữu nhưng việc tiêu xài tiền như nước, xem tiền là giấy là một thói quen tiêu cực. Bởi vì khi không có đủ tiền họ có thể tìm mọi cách, thậm chí mọi thủ đoạn để “xoay” ra tiền.

Bên cạnh những tuyên truyền xã hội, phụ huynh cần giúp con nhận biết giá trị đồng tiền bằng cách giao những việc nhỏ trước khi cho tiền. Khi hoàn thành nhiệm vụ, các bạn trẻ sẽ nhận được thù lao như một phần thưởng lao động. Đồng thời phụ huynh hãy để con cái nhận thấy số lượng tiền của gia đình cũng chỉ có giới hạn. Như vậy, kỹ năng sống và bài học về giá trị đồng tiền sẽ song hành cùng với khoản tiền mà họ nhận được từ gia đình.

* Hệ thống giáo dục ở VN còn bỏ lửng việc hướng dẫn người trẻ khám phá giá trị bản thân, tự vạch mục tiêu cho cuộc sống, hoạch định tương lai... Cần làm gì để thay đổi điều này, thưa ông?

- Vài năm gần đây, chúng ta mới nhận thấy tầm quan trọng của việc này và bắt đầu thay đổi bằng phương pháp giảng dạy: lấy học sinh làm trung tâm. Tuy nhiên, sự thay đổi chưa đồng bộ. Thời gian qua, nhiều học sinh phổ thông VN luôn đoạt giải cao trong các kỳ thi Olympic quốc tế nhưng khi lên đại học các em lại chới với.

Phụ huynh và nhà trường cần kết hợp để hướng dẫn các em tập đặt ra mục tiêu ngắn hạn, dài hạn, tìm hiểu sở trường, năng lực của các em thay vì ép buộc các em vào học những trường không phù hợp. Các bạn trẻ chỉ có thể phát triển ở những lĩnh vực phù hợp với mình, nên hãy xét lại xem mình yêu thích công việc gì, sở trường là gì, hoàn cảnh hiện nay của mình ra sao...

Theo HÀ THANH (TTO)