Giao thông được đánh giá là một trong những nguồn phát thải lớn khiến cho tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP.HCM càng đáng báo động.
Tại các thành phố lớn, khí thải từ xe sử dụng xăng dầu, cùng với khói bụi từ các công trình xây dựng, công nghiệp, hoạt động dân sinh, giao thông nằm trong bốn nhóm nguyên nhân gây ô nhiễm không khí lớn nhất tại đô thị.
Tác hại của hoạt chất không được kiểm định
Theo Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), khí thải từ phương tiện giao thông góp khoảng 15% lượng bụi mịn PM2.5 và bụi đường chiếm khoảng 23%. Tổng phát thải từ hoạt động giao thông chiếm khoảng 38% tại thành phố Hà Nội trong các đợt ô nhiễm nghiêm trọng thời gian qua.
Theo các chuyên gia, khí thải từ phương tiện giao thông vận tải, đặc biệt là phương tiện sử dụng động cơ diesel, chứa nhiều thành phần độc hại đối với sức khỏe và môi trường (HC, CO, Nox…).
Đối với phương tiện mới, hầu hết đều áp dụng giải pháp xử lý khí thải kết hợp tối ưu động cơ để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải hiện hành, cần duy trì đảm bảo chất lượng hệ thống xử lý khí thải trong quá trình vận hành.
Đối với phương tiện đang lưu hành nếu chưa có hệ thống xử lý khí thải có thể trang bị thêm để giảm thiểu phát thải.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều dòng sản phẩm nhằm hạn chế phát thải cho các phương tiện giao thông chạy xăng, dầu. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo người dùng phải tìm hiểu kỹ về các sản phẩm và sử dụng đúng cách, phù hợp với luật hiện hành.
“Nếu sử dụng sản phẩm không được chứng nhận có thể ảnh hưởng đến động cơ xe, gây nguy hại cho phương tiện. Do đó, người dùng khi mua sản phẩm hãy cần chú ý, tìm hiểu kỹ”- một chuyên gia đưa ra khuyến cáo.
Các chuyên gia cũng cho biết một số hậu quả khi sử dụng các sản phẩm xử lý khí thải không đạt chuẩn đều có thể ảnh hưởng như gây tắc nghẽn kim phun hoặc bộ lọc của hệ thống SCR. Khi đó làm giảm hiệu quả xử lý Nox, bộ chuyển đổi xúc tác có thể bị hỏng do tích tụ cặn.
Đáng chú ý hơn là xe có thể không đạt tiêu chuẩn khí thải và hệ thống cảnh báo có thể kích hoạt, yêu cầu bảo dưỡng khẩn cấp. Nếu sử dụng loại có tạp chất hoặc thành phần không đúng, các bộ phận trong hệ thống như bơm và vòi phun sẽ dễ bị ăn mòn hoặc mài mòn.
Sẽ sớm kiểm định khí thải mô tô, xe gắn máy?
Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo Quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông ở Việt Nam, đồng thời ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ.
Dự thảo mới nhất đề xuất lộ trình đến ngày 1-7-2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1-1-2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3 tại TP Hà Nội. Dự thảo cũng định hướng xây dựng hệ thống kiểm định khí thải phương tiện giao thông, kết nối dữ liệu phục vụ kiểm kê phát thải và quản lý.
Bên cạnh đó, Quyết định quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ cũng vừa được ban hành. Theo đó, xe ô tô sản xuất trước năm 1999 áp dụng Mức 1 từ ngày Quyết định này có hiệu lực thi hành (1-3-2026).
Với xe ô tô sản xuất từ năm 1999 đến hết năm 2016 áp dụng Mức 2 từ ngày Quyết định này có hiệu lực thi hành. Xe ô tô sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021 áp dụng Mức 3 từ ngày Quyết định này có hiệu lực thi hành.
Đối với xe ô tô sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021 tham gia giao thông trên địa bàn TP Hà Nội và TP.HCM áp dụng Mức 4 từ ngày 1-1-2027.
Xe ô tô sản xuất từ năm 2022 áp dụng Mức 4 từ ngày Quyết định này có hiệu lực thi hành, áp dụng Mức 5 từ ngày 1-1-2032. Đối với xe ô tô sản xuất từ năm 2022 tham gia giao thông trên địa bàn TP Hà Nội và TP.HCM áp dụng Mức 5 từ ngày 1-1-2028.
Ngoài ra, từ ngày 1-1-2029, xe ô tô tham gia giao thông trên địa bàn TP Hà Nội và TP.HCM phải đáp ứng quy định về khí thải từ Mức 2 trở lên.
