Rủi ro từ tính toán riêng của Hamas-Israel trong tháng Ramadan

Tháng Ramadan của người Hồi giáo (đang diễn ra, kéo dài từ ngày 10-3 đến ngày 9-4) và cả phía phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas (kiểm soát Dải Gaza, Palestine) lẫn phía Israel đều đang có những tính toán riêng trong thời gian này. Giới quan sát lo ngại cuộc chiến vốn đã kéo dài hơn gần nửa năm giữa hai lực lượng này có rủi ro sẽ leo thang thêm với những tính toán mà họ cho là mạo hiểm này.

Tính toán của Hamas

Theo thông tin tờ The Wall Street Journal thu thập được, giới lãnh đạo Hamas đang hy vọng tháng Ramadan có thể giúp xoay chuyển cuộc chiến ở Gaza theo hướng có lợi cho nhóm này. Cụ thể, giới lãnh đạo Hamas có ý định tận dụng tháng lễ Ramadan để gây áp lực ngoại giao lên Israel, nhằm ngăn các cuộc tấn công của Israel vào Gaza.

Trong nhiều tuần qua, các quan chức Mỹ và các nước Ả Rập nỗ lực thúc đẩy các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn kéo dài sáu tuần để đổi lấy việc Hamas thả một số con tin. Nhận thức được áp lực của Mỹ và quốc tế đặt lên Israel, ông Yahya Sinwar – lãnh đạo Hamas tại Gaza – yêu cầu Israel cam kết ngừng cuộc chiến ở Gaza vĩnh viễn, thay vì ngừng bắn tạm thời.

Lưu ý đến việc Hamas “luôn nói rằng họ không vội vàng” đồng ý với thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, ông Mkhaimar Abusada – nhà khoa học chính trị chính trị tại ĐH Al-Azhar ở Gaza - cho rằng Hamas tin rằng tháng Ramadan sẽ làm tăng áp lực quốc tế lên Israel, giúp xung đột kết thúc.

Ông Ghassan Khatib – giảng viên tại ĐH Birzeit ở Bờ Tây cũng nhận định rằng Hamas muốn có sự đột phá trong đàm phán, không muốn đưa ra con bài duy nhất mà họ có – các con tin – để đổi lấy thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, mà phải là ngừng bắn vĩnh viễn.

Bên cạnh đó, nhiều nhà quan sát cũng tin rằng ông Sinwar đang tìm cách tận dụng tháng Ramadan để châm ngòi bạo lực gần các địa điểm tôn giáo ở Jerusalem, mở rộng xung đột ra ngoài Gaza, kéo Iran và nhóm vũ trang Hezbollah (Lebanon) dính sâu vào cuộc xung đột.

Từ các diễn biến trên có thể thấy Hamas dường như muốn tận dụng tháng Ramadan để giành lợi thế trong cuộc xung đột. Tuy nhiên, theo The Wall Street Journal, đó là một chiến lược mạo hiểm.

Tới thời điểm này Israel vẫn giữ kế hoạch tấn công TP Rafah – thành trì cuối cùng của Hamas ở cực nam Gaza - nếu các bên lần lữa không chốt thỏa thuận ngừng bắn tạm thời và thả con tin. Tiến trình đàm phán ngừng trệ hiện nay càng làm tăng thêm nguy cơ xảy ra cuộc tấn công trên.

Trong khi đó, chưa cần Israel tấn công vào Rafah thì cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã rất tồi tệ khi thương vong quá nhiều và ngày càng nhiều người dân không đủ thức ăn. Do đó, việc Hamas không đồng ý thỏa thuận ngừng bắn tạm thời có thể khiến người dân Gaza và cộng đồng quốc tế thêm bất mãn với họ.

Trong khi đó, về phía Israel, nước này từng cảnh báo rằng sẽ tiếp tục các kế hoạch tấn công TP Rafah – thành trì cuối cùng của Hamas ở cực nam Gaza. Tiến trình đàm phán ngừng trệ hiện nay càng làm tăng thêm nguy cơ xảy ra cuộc tấn công trên.

Chiến lược của Israel

Israel hiện vẫn giữ quan điểm tiến vào Rafah là cách duy nhất để hoàn thành mục tiêu của cuộc xung đột. Các quan chức Israel vẫn giữ suy nghĩ gần nửa năm chiến đấu ở Gaza sẽ vô ích nếu lực lượng Israel không chiếm được thành trì cuối cùng của Hamas.

Lực lượng Israel ước tính họ đã gây thiệt hại nặng cho 18 trong số 24 tiểu đoàn của Hamas (mỗi tiểu đoàn có khoảng 1.000 người. Bốn trong số sáu tiểu đoàn còn lại đang ở Rafah. Thành phố này cũng được coi là trạm trung chuyển chính để Hamas buôn lậu vũ khí từ bán đảo Sinai của Ai Cập vào Gaza.

Các quan chức Israel cho rằng nếu các lực lượng Hamas và các tuyến đường buôn lậu của Hamas không bị giải tán, phong trào vũ trang này có thể hồi sinh và nổi dậy, nhằm không cho lực lượng nào khác quản lý Dải Gaza sau xung đột. Trả lời phỏng vấn đài CBS News hồi tháng 2, Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu từng nói “chúng tôi không thể để một phần tư số tiểu đoàn Hamas ở Rafah và nói rằng điều đó ổn, họ sẽ tự phục hồi ngay lập tức”.

Trong những tuần gần đây, Israel đã rút hàng chục ngàn quân dự bị đang chiến đấu ở Gaza về nước song nhiều nhà phân tích quân sự cho rằng Israel có thể nhanh chóng triển khai lại lực lượng này đổ bộ vào Rafah.

Ông Udi Dekel – thiếu tướng Israel đã nghỉ hưu và là nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv (Israel) cho biết Israel đã trì hoãn các hoạt động quân sự lớn ở Rafah để có thời gian đàm phán thỏa thuận ngừng bắn tạm thời và giải phóng con tin. Ông Dekel cho rằng nếu những cuộc đàm phán đó không đạt kết quả thì Israel không còn lý do gì để chần chờ nữa. Vị tướng này thừa nhận việc phát động cuộc đổ bộ vào Rafah trong tháng Ramadan sẽ rất rủi ro, nhưng Israel có thể mất đà trong cuộc xung đột nếu tiếp tục chờ đợi.

Một trong những rủi ro là áp lực từ quốc tế lên Israel. Mỹ – đồng minh quan trọng nhất của Israel cũng đã kêu gọi nước này không mở chiến dịch đổ bộ Rafah nếu không có kế hoạch “đáng tin cậy” để bảo vệ dân thường. Theo Cơ quan Y tế tại Gaza, hơn 31.000 dân Gaza đã thiệt mạng do các cuộc tấn công của Israel vào vùng đất này. Trong trường hợp Israel đưa quân đổ bộ vào Rafah, con số thương vong có thể sẽ tăng vọt vì TP này là nơi trú ẩn của khoảng 1,5 triệu người dân Gaza.

Bên cạnh xung đột Israel – Hamas, trong tháng Ramadan này, nhiều nhà quan sát cảnh báo rằng các hoạt động quân sự của Hezbollah nhắm vào Israel, hoạt động của nhóm vũ trang Houthis (Yemen) nhắm vào tàu thuyền hoạt động trên Biển Đỏ có thể làm tăng thêm căng thẳng trong khu vực.