Cơn co giật toàn thể (grand-mal seizures) là một tình trạng co giật cơ tần suất cao và kéo dài. Khi co giật như vậy, người bệnh thường mất tri giác, ngừng hô hấp, tăng tiết đàm nhớt đường hô hấp và không nuốt được gây sùi bọt mép, mắt trợn, tím tái.
Co giật như vậy cũng hay gặp ở trẻ nhỏ từ sáu tháng tới năm tuổi bị co giật do sốt cao lành tính. Những cơn co giật này thường kéo dài dưới năm phút, không để lại di chứng. Tuy nhiên, nếu không xử trí đúng, có thể gây các biến chứng không nên có.
Làm gì khi một người bị co giật?
- Bình tĩnh, chừa một không gian đủ lớn cho người co giật, giữ khoảng cách giữa mọi người xung quanh và người đang co giật. Người đang co giật mất tri giác, có thể gây tổn thương tới người xung quanh.
- Bảo đảm môi trường an toàn cho người co giật được co giật trong an toàn. Tránh xa vùng có nước, điện, thủy tinh, vật sắc nhọn, đồ dùng có thể ngã đổ gây chấn thương.
Các bước sơ cứu người bị co giật. Ảnh: Internet
- Kê vật mềm dưới đầu người co giật để tránh chấn thương đầu trong lúc co giật.
- Nới lỏng quần áo quanh cổ, nữ trang, cà vạt nếu cần để không bị quấn chặt cổ gây nghẹt thở.
- Không cần đưa bất cứ vật gì vào miệng, không có tác dụng gì nhưng có nguy cơ tổn thương niêm mạc miệng, gãy răng gây hít sặc nhất là trẻ nhỏ còn răng sữa chưa ổn định. Tuyệt đối không nặn chanh vào miệng, người co giật đang mất ý thức sẽ không nuốt được và sặc vào phổi gây viêm phổ, suy hô hấp.
- Ghi lại thời gian co giật nếu có thể.
- Nhẹ nhàng xoay bệnh nhân nằm nghiêng để làm thông thoáng đường thở, đàm nhớt sẽ chảy ra bên ngoài miệng tránh việc hít sặc nước bọt của chính mình. Khi trẻ con sặc sữa cũng nằm nghiêng là vì lý do này.
- Không đè chặt bệnh nhân, co giật cơ là tự phát không ý thức, đè chặt hay trói người bệnh không hề làm ngưng co giật mà sẽ gây chấn thương cho người co giật.
- Sau khi người co giật tỉnh lại, đừng bỏ người ta một mình mà phải theo dõi xem đã hồi phục tri giác chưa, có yếu cơ hay liệt không. Đồng thời không cho ăn uống gì cho tới khi chắc chắn đã hồi phục. Giải thích cho người bị co giật chuyện gì đã xảy ra.
Gọi cấp cứu khi nào?
- Co giật lần đầu tiên.
- Co giật hơn năm phút.
- Co giật hơn một lần, đợt này tiếp ngay sau đợt khác.
- Người co giật không tỉnh lại sau khi co giật đã chấm dứt.
- Nạn nhân bị chấn thương khi đang co giật.
Co giật có gây cắn lưỡi hay không
Có mà ít gặp và nhẹ, không gây tác hại gì. Một khảo sát trên 106 trẻ bị co giật thì có tám trẻ cắn lưỡi, tất cả là vùng viền hai bên lưỡi.
Tại sao vậy?
Khi co giật không có ai thè lưỡi ra cả, mà thường thụt nhẹ vào. Thè lưỡi là hành động có ý thức, đang co giật hàm cắn chặt trợn trắng cả ra làm sao mà thè lưỡi. Có lỡ cắn phải cũng chỉ là vùng viền hai bên lưỡi thôi, giống như nhai vội tự cắn lưỡi mình, không sao cả.
Có một chi tiết rất thú vị trong khảo sát này là cắn lưỡi là một yếu tố phân biệt quan trọng giữa co giật và ngất (syncope), hễ có cắn lưỡi vùng viền hai bên luỡi gần như chắc chắn là co giật. Co giật cũng không làm tuột lưỡi gây nghẹt thở như lời đồn.
Cố gắng chèn vật hay ngón tay vào giữa hàm răng người đang co giật là vô bổ vì không có tác dụng gì, mà sẽ gây chấn thương rách niêm mạc miệng, gãy răng, gây hít sặc vào phổi, chấn thương ngón tay, tăng nguy cơ nhiễm bệnh qua lại giữa người bị co giật và người cấp cứu.
Tôi muốn nhắc lại lần nữa, nguyên tắc cốt lõi để sơ cứu người đang co giật là giúp người đó được co giật trong an toàn. Đơn giản có vậy thôi!
