Từ đầu tháng 9 đến nay, trên cả nước bùng phát nhiều ca mắc bệnh sởi. Số liệu từ Bộ Y tế cho đến chiều 18-10 ghi nhận số ca mắc sởi năm 2018 đang tăng cao bất thường.
So với cùng kỳ năm 2017 (251 ca sốt phát ban, 41 ca dương tính sởi), số ca sốt phát ban nghi sởi 2018 tăng 8,2 lần, số trường hợp dương tính tăng 22,3 lần (2.300 trường hợp sốt phát ban. Trong đó có 954 trường hợp dương tính, một ca tử vong trên nền viêm phổi kéo dài). Do đó, phòng ngừa và phát hiện sớm dấu hiệu của bệnh sởi sẽ giúp hạn chế dịch lây lan và nguy cơ tử vong.
Trẻ mắc sởi đang được điều trị tại BV Nhi đồng 2 (TP.HCM). Ảnh: HL
Theo BS Chuyên khoa 1 Võ Trọng Nghĩa, Khoa Nhi, BV Quận 11 (TP.HCM), bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm, lây qua đường hô hấp do virut sởi gây nên, có thể gây dịch.
Trước đây, bệnh sởi chủ yếu gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, hay xảy ra vào mùa đông xuân. Hiện bệnh có thể gặp ở người lớn do chưa tiêm phòng hoặc đã tiêm phòng nhưng chưa được tiêm nhắc lại.
Triệu chứng điển hình khi mắc bệnh sởi
- Giai đoạn khởi phát: từ 2- 4 ngày, với các triệu chứng:
+ Sốt rất cao.
+ Viêm long đường hô hấp trên (ho khan, hắt hơi, sổ mũi) và viêm kết mạc mắt, đôi khi có viêm thanh quản cấp, có thể thấy hạt Koplik.
Hạt Koplik trong niêm mạc trẻ. Ảnh: TN
- Giai đoạn toàn phát: kéo dài từ 2 - 5 ngày.
+ Sau khi sốt cao từ 3 - 4 ngày bệnh nhi phát ban, trình tự mọc ban từ sau gáy, sau tai, trán, mặt, cổ lan dần đến thân mình và tứ chi, cả lòng bàn tay và gan bàn chân.
+ Khi ban mọc hết toàn thân thì thân nhiệt giảm dần.
- Giai đoạn hồi phục: ban nhạt dần rổi sang màu xám, bong vẩy phấn sẫm máu.
Nếu không xuất hiện biến chứng thì bệnh tự khỏi. Có thể có ho kéo dài từ 1 - 2 tuần sau khi hết ban.
Bệnh sởi có lây không?
Bệnh sởi được liệt là một căn bệnh truyền nhiễm nên chắc chắn có lây.
Khi người bệnh vô tình ho, hoặc hắt hơi, virus sởi có trong nước bọt của người bệnh, sẽ có thể bắn sang những người khác, dẫn đến lây bệnh. Ngoài ra, nếu bạn chẳng may tiếp xúc bằng tay với nguồn bệnh, sau đó vô tình đưa tay lên miệng, mũi, bạn cũng sẽ bị nhiễm sởi.
Chính vì cơ chế lây lan này mà người bị sởi thường được khuyên nên nghỉ ngơi trong vòng 4 ngày, kể từ khi thấy những vết ban đầu tiên nổi lên, để tránh lây truyền bệnh cho người xung quanh.
Khi nào cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế?
Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất khi có các dấu hiệu sau:
- Trẻ sốt cao liên tục từ 39°C- 40°C.
- Khó thở, thở nhanh.
- Mệt mỏi, không ăn uống gì, không chơi, lơ mơ…
- Phát ban toàn thân mà vẫn sốt.
Chăm sóc và theo dõi trẻ bị bệnh tại nhà
Đối với bệnh sởi, nếu đủ điều kiện chăm sóc và cách ly, có thể chăm sóc và điều trị tại nhà cho trẻ:
- Cách ly trẻ bệnh với trẻ lành.
- Cho trẻ uống thuốc hạ sốt khi sốt ≥ 38.5°C theo chỉ định của bác sĩ.
- Người chăm sóc cần đeo khẩu trang, rửa tay sạch trước và sau mỗi lần tiếp xúc với trẻ bị bệnh.
- Vệ sinh thân thể như tắm hàng ngày, tránh để lạnh. Thay quần áo, vệ sinh môi trường xung quanh, giữ gìn phòng thông thoáng sạch sẽ.
- Cắt móng tay tránh gãi làm xước da.
- Nhỏ mắt bằng nước muối 0,9% ngày 3 lần.
- Tránh quan niệm cho trẻ kiêng tắm, kiêng gió sẽ làm cho bệnh thêm trầm trọng hơn.
- Trẻ còn bú mẹ vẫn tiếp tục cho bú và kết hợp chế độ ăn bổ sung hợp lý (nếu trẻ ≥ 6 tháng).
- Cách chế biến thức ăn: mềm dễ tiêu, nấu chín kỹ và khi ăn nên chia thành nhiều bữa. Tốt nhất nên chế biên theo khẩu vị người bệnh.
Lưu ý:
- Không kiêng khem trong chế độ ăn, để bù kịp thời các chất dinh dưỡng mất do quá trình nhiễm trùng.
- Không dùng các loại gia vị gây khó tiêu. Trong trường hợp trẻ bị biến chứng tiêu chảy hoặc viêm phổi, cần bổ sung kẽm bằng đường uống.
- Trẻ lớn đảm bảo ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước, nước ép hoa quả chứa nhiều Vitamin A.
- Bổ xung sung Vitamin A để dự phòng thiếu vitamin này, giúp bảo vệ mắt:
+ Trẻ dưới 6 tháng: Uống 50.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ 6- 12 tháng: Uống 100.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ trên 12 tháng tuổi và người lớn: Uống 200.000 đơn vị/ngày x 2 ngày liên tiếp.
Phòng bệnh
1. Tiêm vaccine:
- Tiêm vaccine là biện pháp phòng sởi an toàn nhất.
- Tiêm vaccine phòng bệnh sởi mũi đầu khi trẻ được 9 tháng, mũi 2 khi trẻ được 18 tháng.
- Tiêm phòng muộn không ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch.
- Trường hợp đã tiếp xúc với nguồn lây có thể dùng globulin miễn dịch có thể phòng ngừa hoặc làm giảm mức độ nặng của bệnh.
2. Vệ sinh cá nhân và môi trường:
- Khi phát hiện trẻ mắc bệnh cần cách ly trẻ bệnh với trẻ lành.
- Đảm bảo tắm rửa sạch sẽ cho trẻ hàng ngày, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng sát khuẩn.
- Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh hay nghi ngờ bệnh sởi.
- Tránh tối đa việc dụi mắt,mũi.
- Vệ sinh đường mũi, mắt hàng ngày.
- Lau nhà, bàn, ghế, cầu thang đồ chơi nơi khu vực vệ sinh chung bằng xà phòng hoặc chất tẩy rửa thông thường.
