Lo sợ trước tình trạng thực phẩm bẩn tràn lan, những năm gần đây thực phẩm hữu cơ (organic) nổi lên như một xu hướng lành mạnh cho sức khỏe. Các nhà khoa học cũng đã có rất nhiều nghiên cứu tìm hiểu xem liệu thịt công nghiệp và thịt organic có khác nhau nhiều về mặt dinh dưỡng hay không và những yếu tố nào cần cân nhắc để đưa thịt organic vào trong bữa ăn.
Thế nào là thịt hữu cơ đúng chuẩn?
Trước khi đi sâu vào những khác biệt về dinh dưỡng so với thực phẩm nuôi trồng công nghiệp, điều quan trọng là chúng ta phải xác định thế nào là thịt hữu cơ thực sự. Ủy ban Chăn nuôi hữu cơ của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) yêu cầu thịt hữu cơ phải có nguồn gốc từ động vật đáp ứng các tiêu chí như nuôi trong vòng một năm ở ngoài tự nhiên, ngoại trừ lúc thời tiết khắc nghiệt. Chúng phải được quản lý mà không cần dùng kháng sinh (trừ trường hợp bị bệnh), không bổ sung các hormone tăng trưởng hoặc các thành phần bị cấm trong thực phẩm như các sản phẩm phụ của động vật, urê và các hợp chất asen...
Tiêu chí để đạt thịt chuẩn hữu cơ rất khắt khe. Ảnh minh họa: Internet
Chăn nuôi hữu cơ còn đòi hỏi động vật phải được nuôi trên đất hữu cơ được chứng nhận đạt tiêu chuẩn sản xuất cây trồng hữu cơ và bất kỳ thức ăn nào cho gia súc, gia cầm... cũng phải đạt tiêu chuẩn 100% hữu cơ. Các động vật nhai lại chẳng hạn như bò, cừu và dê phải được chăn thả tự do, ăn trên các cánh đồng cỏ hữu cơ và 30% chế độ ăn uống của chúng phải đến từ các đồng cỏ hữu cơ này. Ngoài ra, chăm sóc sức khỏe cho động vật nuôi cũng phải đến từ các biện pháp tự nhiên có lợi cho cả môi trường.
So sánh về các acid béo trong thịt hữu cơ và thịt công nghiệp
Acid béo rất cần thiết cho sức khỏe và các acid béo ở thịt tươi, sữa và các sản phẩm sữa là một nhân tố quan trọng để so sánh sự khác nhau giữa hai loại thịt này, theo Chriskresser.
Thịt tươi: Lượng chất béo bão hòa tương tự nhau ở cả hai loại thịt công nghiệp và thịt hữu cơ. Trong khi chất béo không bão hòa đơn thấp hơn một chút ở các loại thịt hữu cơ thì lượng chất béo omega 3 ở thịt công nghiệp cao hơn thịt hữu cơ khoảng 47%. Omega 3 là chất béo có lợi cho sức khỏe với vai trò là chất chống viêm, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh tim mạch và các dị tật bẩm sinh.
Sữa và các thực phẩm từ sữa: Lượng chất béo bão hòa, chất béo không bão hòa đơn và đa đều tương tự nhau. Nhưng sữa hữu cơ thì có hàm lượng acid alpha-lipoic (ALA) cao hơn sữa công nghiệp. ALA được biết đến là một chất làm giảm lượng cholesterol xấu (LDL) và cũng dọn dẹp sạch các chất gây cản trở sự lưu thông máu. Sữa hữu cơ cũng có tỉ lệ acid linoleic liên kết cao hơn 41% và lượng omega 3 cao hơn 57% so với sữa công nghiệp.
Sự khác biệt được lý giải bởi cách thức chăn nuôi giữa công nghiệp và hữu cơ. Điều này cũng vẫn đúng khi so sánh giữa động vật ăn ngũ cốc và động vật ăn cỏ.
So sánh các chất dinh dưỡng khác giữa hai loại thịt
Trong khi phần lớn các nghiên cứu tập trung vào nghiên cứu sự khác biệt giữa các acid béo thì có một số nghiên cứu đề cập đến vấn đề các khoáng chất, các kim loại nặng và các thông số dinh dưỡng khác giữa hai loại thịt hữu cơ và organic. Cả hai loại thịt đều có chứa những dưỡng chất dinh dưỡng thiết yếu bao gồm protein, kẽm, sắt, photpho và vitamin nhóm B.
Theo các kết quả nghiên cứu, sữa và các thực phẩm từ sữa hữu cơ có lượng iốt và selen thấp hơn một chút so với sữa công nghiệp nhưng hàm lượng sắt và vitamin E thì cao hơn hẳn. Những tác giả của nghiên cứu cho rằng lượng iốt có trong sữa công nghiệp cao hơn là do động vật được nuôi bằng thức ăn chăn nuôi. Mặt khác, hệ thống sữa hữu cơ có nguồn vitamin E (alpha-tocopherol) và carotenoid (tiền chất của vitamin E) tự nhiên cao hơn so với lượng vitamin E trong những động vật công nghiệp được tổng hợp từ alpha-tocopherol.
Một nghiên cứu được tiến hành vào năm 2012 cũng cho thấy thịt hữu cơ có lượng protein nhỉnh hơn thịt công nghiệp.
Thịt hữu cơ có lượng protein nhỉnh hơn thịt công nghiệp. Ảnh minh họa: Internet
Lượng kháng sinh có trong thịt
Thịt hữu cơ và thịt công nghiệp còn khác nhau ở chỗ có hay không sử dụng kháng sinh. Thuốc kháng sinh được dùng trong chăn nuôi công nghiệp thông thường với mục đích thúc đẩy tăng trưởng, nhưng trong nhiều năm người nông dân vẫn không hiểu làm sao mà các kháng sinh lại có thể giúp động vật lớn lên được. Bây giờ chúng ta đã biết lý do, thuốc kháng sinh ảnh hưởng đến hệ vi sinh trong đường ruột và sản sinh ra hiệu ứng tăng năng lượng hấp thu từ thức ăn. Bên cạnh đó, kháng sinh cũng có thể vào máu, mắc kẹt lại ở máu và các mô cơ thể động vật. Nhưng trớ trêu thay, hầu hết mọi người đều chủ quan rằng liệu khi chúng ta ăn thịt động vật có chứa lượng kháng sinh tồn dư thì cơ thể con người có bị ảnh hưởng như việc tăng cân, ruột bị thay đổi... tương tự như ở động vật hay không?
Các sản phẩm organic thì không được phép sử dụng kháng sinh chống lại vi khuẩn nên ít có khả năng chứa các vi khuẩn kháng sinh. Tuy nhiên, tỉ lệ nhiễm khuẩn ở thịt hữu cơ thì vẫn chỉ bằng thịt công nghiệp và tỉ lệ cô lập được vi khuẩn kháng thuốc ở thịt công nghiệp cao gấp 33 lần so với thịt hữu cơ.
Hormone tăng trưởng có thể làm thay đổi thành phần của thịt động vật
Hormone cũng là một yếu tố cần cân nhắc khi mua thịt công nghiệp hay mua thịt hữu cơ. Estrogen, progesterol, testossterol, zenarol và trenbolone acetate là những loại hormone thường hay sử dụng trong công nghiệp chăn nuôi, thường được cấy vào tai hoặc trộn lẫn với thức ăn chăn nuôi vài tháng trước khi giết mổ để thúc đẩy tăng trưởng. Hầu hết các loại hormone đã bị cấm ở châu Âu trước năm 1989.
Một câu hỏi đặt ra là liệu con người có ăn đủ lượng hormone gây ra biến đổi trong cơ thể từ thịt động vật hay không? Có lẽ là không, bởi một số nghiên cứu cho thấy hormone tăng trưởng có thể tìm thấy ở bò nhưng trong sữa bò thì lại không thấy. Ngày nay, những nước phát triển như Liên minh châu Âu, Úc, Nhật, New Zealand và Canada đều không cho phép sử dụng hormone nữa do những lo ngại về sức khỏe cho cả động vật và con người.
Thuốc trừ sâu
Thịt hữu cơ có ít hóa chất trừ sâu hơn một phần là do sử dụng nguồn thức ăn hữu cơ - ít ảnh hưởng đến sức khỏe động vật và môi trường. Cũng giống như kháng sinh, thuốc trừ sâu tan trong dầu, lưu lại ở các mô và thậm chí là cả trứng, do vậy con người vẫn có thể hấp thu một lượng nhỏ từ những sản phẩm này.
Điều trên đặc biệt đúng với thịt mỡ. Hóa chất trừ sâu, hormone và các độc chất khác có xu hướng tập trung ở các mô mỡ nhiều hơn nghĩa là ăn thịt hữu cơ sẽ là một sự lựa chọn thông minh hơn là ăn thịt công nghiệp nhưng bỏ mỡ. Nó cũng có nghĩa là khi chúng ta ăn, các chất độc này sẽ tích tụ trong cơ thể bạn trên các mô mỡ, chờ đợi đủ liều lượng để gây ra các biến đổi trong cơ thể bạn nếu như không có cách giải độc.
Nói chung, thịt hữu cơ có xu hướng có một cấu trúc acid béo thuận lợi hơn và giảm tiếp xúc với dư lượng kháng sinh, hormone và thuốc trừ sâu. Trong thực tế, hữu cơ hoặc không hữu cơ chỉ là một yếu tố cần xem xét khi tìm nguồn cung ứng sản phẩm động vật cho bữa ăn của bạn, ngoài ra chúng ta cũng cần quan tâm tới các điều sau:
- Ăn cỏ và ăn ngũ cốc: Nên nhớ rằng, tiêu chuẩn hữu cơ chỉ cần 30% dinh dưỡng đến từ việc chăn thả trên đồng cỏ, còn lại 70% kia thì sao? Rất có thể đến từ ngũ cốc (thức ăn trong chăn nuôi), mà nguồn ngũ cốc thì khó có thể kiểm soát được có hay không có chất nọ, chất kia. Do đó, nhãn hữu cơ không cho bạn biết gì về chế độ ăn của động vật trên thực tế, hầu hết thịt hữu cơ ở Mỹ được cho ăn ít nhất một số lượng ngũ cốc trước khi giết mổ.
- Nguồn: Để ý, khi đi siêu thị nếu thấy các sản phẩm hữu có xuất xứ từ Mỹ thì phải có gắn nhãn hữu cơ của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) và trong trường hợp xuất khẩu sang các nước khác, có thể do quá trình bảo quản hoặc vận chuyển không tốt cũng có thể gây ra biến đổi thành phần của thực phẩm như mất đi chất dinh dưỡng, mùi vị... Hãy mua thịt sản xuất tại địa phương khi có thể.
- Giá cả: Thịt hay bất cứ đồ gì gắn mác organic đều đắt hơn rất nhiều bởi công sức bỏ ra để có được những sản phẩm là rất lớn. Không chỉ vậy, những thủ tục để được công nhận là sản phẩm hữu cơ cũng mất một khoản khá lớn làm tăng gánh nặng chi phí cho mỗi sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng. Thay vì người nông dân thông thường dùng các hóa chất để chăm sóc, nuôi trồng động, thực vật thì ở hữu cơ, từ phòng đến chữa bệnh cũng sử dụng các dược liệu tự nhiên, tốn thời gian và tiền của hơn rất nhiều so với công nghiệp.
Nhưng dẫu sao, việc sử dụng các sản phẩm hữu cơ cũng cho bạn sự an tâm nhất định.
