Theo đề xuất Bộ GTVT, đường sắt cao tốc Bắc - Nam dự kiến đi qua 20 tỉnh và mỗi tỉnh có ít nhất một nhà ga hành khách. Trong đó, đoạn đi qua tỉnh Nam Định nhà ga hành khách dự kiến đặt tại phường Hưng Lộc, TP Nam Định.
Tuy nhiên, tư vấn thẩm tra cho rằng hướng tuyến và vị trí ga như trên chưa đảm bảo nguyên tắc “thẳng nhất có thể” như chỉ đạo của Thủ tướng.
Tạm thời giữ nguyên hướng tuyến
Theo Bộ GTVT, hướng tuyến được nghiên cứu phải đảm bảo nhiều yếu tố: phụ thuộc quy hoạch ngành quốc gia, vùng, tỉnh, chuyên ngành liên quan đến dự án; đáp ứng các yêu cầu về điểm khống chế; đảm bảo chiều dài tuyến giữa các điểm khống chế là ngắn nhất, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của tuyến…
Chiếu theo đó, TP Nam Định có quy mô dân số quy hoạch đến năm 2040 là 600.000 dân. Đây là vùng hấp dẫn các địa phương lân cận trong khu vực đồng bằng sông Hồng như Thái Bình, Hưng Yên... lên đến khoảng 4 triệu người.
Hướng tuyến đường sắt tốc độ cao đoạn qua TP Nam Định được nghiên cứu đảm bảo phù hợp quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch các vùng và quy hoạch tỉnh. Trong đó, TP Nam Định là đầu mối giao thông có nhu cầu vận tải lớn, theo dự báo đến năm 2050 nhu cầu đi và đến ga Nam Định khoảng gần 3 triệu khách mỗi năm.
Thực tế, trước đây, Bộ GTVT thống nhất với địa phương hướng tuyến đi về phía Tây, cách TP Nam Định khoảng 12,5 km và vị trí nhà ga dự kiến tại xã Minh Thuận và xã Hiển Khánh. Sau quá trình làm việc, trao đổi với địa phương, tỉnh Nam Định đã thống nhất hướng tuyến và vị trí ga qua địa phận tỉnh Nam Định theo phương án trên.
Hiện phương án hướng tuyến qua 20 địa phương trên hành lang Bắc - Nam, bao gồm cả đoạn qua Nam Định, được Bộ Chính trị thống nhất và được Ban Chấp hành Trung ương Đảng thông qua ngày 20-9.
Vì vậy, trước mắt Bộ GTVT kiến nghị Hội đồng thẩm định Nhà nước giữ nguyên phương án tuyến đoạn qua Nam Định.
Quy hoạch tỉnh phải theo quy hoạch trung ương
Trong khi đó, UBND tỉnh Nam Định cho rằng Quy hoạch vùng đồng bằng sông Hồng tầm nhìn 2050, xác định TP Nam Định là trung tâm tiểu vùng phía Nam, gắn với hành lang kinh tế ven biển Quảng Ninh - Hải Phòng - Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình, là đầu mối liên kết vùng về đường sắt Bắc - Nam và đường sắt kết nối Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh.
Vì vậy, việc điều chỉnh hướng tuyến và vị trí nhà ga sẽ không chỉ phá vỡ hệ thống quy hoạch của tỉnh Nam Định mà còn ảnh hưởng đến chiến lược phát triển kinh tế xã hội và đời sống nhân dân của địa phương và khu vực các tỉnh lân cận như Thái Bình, Hưng Yên, Hà Nam, Ninh Bình…
Theo đó, địa phương này cũng đề nghị Hội đồng thẩm định Nhà nước giữ nguyên hướng tuyến và vị trí nhà ga đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam qua tỉnh Nam Định.
Tại buổi thẩm tra mới đây, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT, Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, cho rằng hướng tuyến phải được đặt trong tình huống độc lập, khách quan và hướng đến mục tiêu hiệu quả tổng thể cho dự án.
Có những vị trí ga đã thống nhất với địa phương nhưng nếu cần thiết chúng ta cũng phải thay đổi theo hướng bám sát chỉ đạo của Thường trực Chính phủ và Thủ tướng. Cụ thể ở đây là hướng tuyến phải thẳng nhất có thể, nhằm giảm chi phí, bảo đảm tốc độ khai thác, tạo ra không gian phát triển mới, tiết kiệm chi phí.
“Lãnh đạo tỉnh bảo quy hoạch cũ trước đây đã có “cứ thế mà làm”, nếu thay đổi phá vỡ quy hoạch tỉnh là không ổn. Đây là dự án lớn, cần điều chỉnh phải làm, không thì giải trình cụ thể…”- ông Dũng nói, đồng thời đề nghị Bộ GTVT và tỉnh Nam Định, Ninh Bình phải rà soát lại, “bàn với nhau để có hướng tuyến thẳng”.
Liên quan đến chỉ đạo trên, đại diện Bộ GTVT, cho biết đã tiếp thu ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước, trong bước báo cáo nghiên cứu khả thi, Bộ GTVT sẽ chỉ đạo chủ đầu tư, tư vấn tiếp tục phối hợp với địa phương rà soát, điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga, trong đó có đoạn tuyến qua tỉnh Nam Định.
Hướng tuyến đường sắt cao tốc nhiều đường cong
Tại buổi họp gần đây của Hội đồng thẩm định Nhà nước, tư vấn thẩm tra cho rằng hướng tuyến đang thiết kế quá nhiều đường cong (tổng chiều dài đường cong lên đến 550,177 km/1.540,60 km chiều dài tuyến, chiếm đến 35,70% tổng chiều dài của dự án).
Đặc biệt là đoạn tuyến vòng qua Nam Định làm cho tuyến không thẳng, ảnh hưởng cả đến chi phí đầu tư cũng như chi phí vận hành khai thác. Đồng thời hướng tuyến này chưa đáp ứng theo chỉ đạo phải duỗi thẳng tuyến theo yêu cầu của lãnh đạo Chính phủ.
Vì vậy, tư vấn thẩm tra kiến nghị trong bước lập báo cáo nghiên cứu khả thi cần điều chỉnh tổng thể hướng tuyến đoạn qua Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình, điều chỉnh vị trí ga Nam Định. Mục đích, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật khai thác chung tàu khách 320 km/h và tàu hàng container 120 km/h, duỗi thẳng hướng tuyến để rút ngắn chiều dài, đảm bảo êm thuận trong khai thác, giảm chi phí đầu tư và giảm chi phí khai thác vận hành.
“Theo kinh nghiệm quốc tế, việc sử dụng quá nhiều đường cong để kết nối vị trí ga Nam Định trong thành phố là không phù hợp và cần phải điểu chỉnh vị trí nhà ga ra ngoài đô thị theo hướng duỗi thẳng bình đồ tuyến.
Tương tự, cũng cần xem xét vị trí hướng tuyến và nhà ga đoạn qua TP Đồng Hới, TP Huế, TP Nha Trang để lựa chọn các vị trí nhà ga tránh khu vực ngập úng, đảm bảo yêu cầu phát triển đô thị bền vững trong tương lai…”- tư vấn thẩm tra cho biết thêm.
