Tổng thống Trump ký sắc lệnh đầu tiên

Vài giờ sau khi bước chân vào Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã quyết định hủy bỏ một số chính sách ban hành dưới thời người tiền nhiệm Barack Obama. Ngày 20-1 (giờ địa phương), người phát ngôn Nhà Trắng Sean Spicer đã thông báo các quyết định cụ thể.

Ngưng thi hành đạo luật cải cách y tế

Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh đầu tiên, chỉ thị cho các cơ quan liên bang áp dụng mọi biện pháp để miễn hoặc hoãn thi hành Luật Bảo vệ bệnh nhân và chăm sóc y tế với giá phải chăng (Obamacare) trong khi chờ đợi hủy bỏ và thay thế.

Obamacare được Tổng thống Obama ký ban hành ngày 23-3-2010 nhằm bảo đảm người có thu nhập thấp được hưởng bảo hiểm y tế bắt buộc. Ông Trump đánh giá đạo luật này tốn kém và nặng nề về bộ máy hành chính.

Trả lời báo Washington Post hôm 16-1, ông hứa sẽ thay thế Obamacare bằng một hệ thống khác vẫn bảo đảm chế độ bảo hiểm y tế cho mọi người nhưng hiệu quả hơn và ít tốn tiền hơn. Muốn hủy bỏ đạo luật Quốc hội cần phải bỏ phiếu. Lịch trình xem xét tại Quốc hội chưa được ấn định.

Văn bản thứ hai mới công bố là biên bản ghi nhớ được tân Chánh Văn phòng Nhà Trắng Reince Priebus ký với nội dung phong tỏa mọi quy định liên bang cho đến khi Tổng thống Trump bổ nhiệm một bộ trưởng phụ trách.

Song song theo đó, Thượng viện đã nhất trí đề nghị bổ nhiệm hai tướng về hưu James Mattis giữ chức bộ trưởng Quốc phòng (98 phiếu thuận, một phiếu chống) và John Kelly giữ chức bộ trưởng An ninh nội địa (88 phiếu thuận, 11 phiếu chống).

Tối 20-1, Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh đầu tiên tại Phòng Bầu dục. Ảnh: GETTY IMAGES

Đàm phán lại NAFTA, định rút khỏi TPP

Về các hiệp định thương mại quốc tế, thông báo ngày 20-1 của Nhà Trắng khẳng định: “Tổng thống Trump mong muốn đàm phán lại Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Nếu các đối tác của chúng ta từ chối đàm phán về một hiệp định mang lại công bằng cho người lao động Mỹ, tổng thống cảnh báo Mỹ có ý định rút khỏi NAFTA”.

NAFTA được ba nước Mỹ, Canada và Mexico ký ngày 12-8-1992, có hiệu lực từ tháng 1-1994. Ông Trump chỉ trích NAFTA đã chuyển dịch lao động chế biến công nghiệp Mỹ sang Mexico. Theo NAFTA, một bên muốn rời khỏi hiệp định phải thông báo trước. Sau thời hạn 180 ngày, nếu không đạt được hiệp định mới thì hiệp định cũ sẽ bị hủy.

Nhà Trắng cũng thông báo ý định Mỹ sẽ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được Mỹ đàm phán với 11 nước châu Á-Thái Bình Dương (Quốc hội Mỹ chưa phê chuẩn).

Tiếp tục khai thác dầu khí đá phiến

Về khí hậu, Nhà Trắng thông báo Tổng thống Trump cam kết “sẽ hủy bỏ các chính sách không cần thiết và có hại như Chương trình Hành động khí hậu và nguồn nước… Hủy bỏ mọi hạn chế này sẽ giúp lao động Mỹ tăng lương hơn 30 tỉ USD trong bảy năm tới”.

Song song theo đó, Nhà Trắng thông báo sẽ nối lại việc khoan dầu và khí đá phiến (lượng dự trữ ước tính trị giá 50 tỉ USD) nhằm tạo ra việc làm cho lao động Mỹ. Nhà Trắng không nói gì đến Thỏa thuận Paris về khí hậu đạt được vào cuối năm 2015.

Trước khi nhậm chức, ông Trump đã hứa sẽ hủy bỏ hết các đạo luật và các quy định về đấu tranh chống biến đổi khí hậu. Ông cũng hứa sẽ phê chuẩn dự án xây dựng lại đường ống dẫn dầu Keystone XL giữa Canada và Mỹ (bị Tổng thống Obama hủy bỏ hồi tháng 11-2015).

Xây tường và chương trình DACA

Ngoài các vấn đề nêu trên, còn một số chính sách khác ông Trump đã hứa sẽ hủy bỏ khi bước chân vào Nhà Trắng.

Ông đã hứa trong 100 ngày đầu tiên sau khi nhậm chức sẽ trục xuất hơn hai triệu người nhập cư lậu phạm tội.

Chính quyền của Tổng thống Obama đã từng chủ trương ưu tiên trục xuất người không giấy tờ là các đối tượng có nguy cơ hoặc có tiền án, tiền sự. Dù vậy năm 2012 ông Obama đã lập chương trình DACA. DACA được viết tắt từ chương trình Tạm hoãn thi hành (lệnh trục xuất) đối với người (đến Mỹ) từ thơ ấu.

Chương trình cho phép hơn 750.000 người nhập cư lậu vào Mỹ lúc còn nhỏ được cấp giấy phép lưu trú và giấy lao động.

Ông Trump nhiều lần tuyên bố muốn hủy bỏ ngay các sắc lệnh liên quan đến chương trình DACA này. Ngoài ra, ông Trump cũng hứa sau ngày đầu tiên sau khi nhậm chức sẽ đề xuất dự luật về đầu tư xây dựng thêm một bức tường ở biên giới Mỹ và Mexico. Quốc hội sẽ phải bỏ phiếu thông qua dự luật này mới có kinh phí.

Quyền sử dụng súng

Là người ủng hộ quyền mang vũ khí, ông Trump đã tuyên bố muốn hủy bỏ các sắc lệnh đã được Tổng thống Obama ký trước đây nhằm mục đích giảm bạo lực do súng, chủ yếu là thắt chặt kiểm soát giấy tờ tùy thân và kiểm soát mua bán súng trên Internet.

Đầu năm 2016, ông Trump từng tuyên bố: “Đây là hành vi tấn công tu chính án thứ hai của hiến pháp. Tôi sẽ phản bác. Tôi sẽ hủy bỏ nhanh nhất”. Dù vậy ông không nêu lộ trình hủy bỏ các sắc lệnh. Trong danh sách các biện pháp ông sẽ thực hiện trong 100 ngày sau khi nhậm chức cũng không nhắc đến chuyện súng ống.

Cấm tín đồ Hồi giáo nhập cảnh

Tổng thống Obama đã kêu gọi người dân loại bỏ thái độ thù địch với Hồi giáo trong khi ông Trump hứa sẽ cấm người theo đạo Hồi nhập cảnh. Các chuyên gia đánh giá biện pháp của ông Trump chẳng những không góp phần đấu tranh chống khủng bố mà còn có thể không hợp pháp và không hiệu quả.

GS luật hiến pháp Richard Primus ở ĐH Michigan khẳng định: “Nói không cho phép tín đồ Hồi giáo hay không cho phép giáo dân Công giáo là không hợp pháp. Chắc chắn điều này sẽ vi phạm hiến pháp”.

Có lẽ ông Trump đã biết biện pháp của ông khó áp dụng nên ông điều chỉnh lại là muốn cấm công dân các nước có khủng bố hoành hành nhập cảnh. Thật ra sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump vẫn có quyền dừng ngay việc tiếp nhận người nhập cư Syria và người di cư đến từ các khu vực bị đe dọa khủng bố.