Tổn thương phổi không hồi phục
Nữ học sinh lớp 11, trường THPT Yên Hưng (thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh) khi đi học mang theo thuốc lá điện tử sau đó rủ các bạn hút cùng. Đến khi gần vào tiết đầu tiên, 7 học sinh có biểu hiện chóng mặt và nôn trong lớp sau khi hút thuốc lá điện tử.
Trước đó, tháng 7-2022, BV Bạch Mai cũng vừa tiếp nhận nữ bệnh nhân 20 tuổi trong tình trạng hôn mê sâu, suy tim, tổn thương não lan tỏa các vị trí, tổn thương gan… Nguyên nhân được xác định do ngộ độc một chất ma túy thế hệ mới có trong thuốc lá điện tử.
Đây chỉ là hai trong rất nhiều vụ ngộ độc thuốc lá điện tử thời gian gần đây. 5 năm trở lại đây, tỉ lệ giới trẻ sử dụng thuốc lá điện tử tăng gấp nhiều lần. Hầu hết thanh thiếu niên chưa nhận thức được tác hại của nicotine có trong những sản phẩm này.
Theo PGS Phan Thu Phương - Giám đốc Trung tâm Hô hấp (BV Bạch Mai), các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng đều có chứa thành phần hóa chất rất độc hại cho sức khỏe. Trong đó, nhiều hoá chất tương tự như thuốc lá truyền thống, nhiều hoá chất khác với thuốc lá truyền thống.
 |
Hình ảnh bệnh nhân điều trị tại BV Bạch Mai và điếu thuốc bệnh nhân sử dụng. |
Bà Phương phân tích, thuốc lá điện tử là các sản phẩm cung cấp nicotine điện tử, có cấu tạo bao gồm bộ phận pin, sạc, bộ phận gia nhiệt, dẫn dòng khí; bộ phận chứa ống đựng dung dịch điện tử. Dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật. Thành phần chính trong thuốc lá điện tử là chất nicotine, là chất có khả năng gây nghiện cao tương tự ma tuý. Độ nặng của thuốc lá điện tử dựa trên lượng nicotine trong dung dịch.
Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam thống kê, đến năm 2019, có gần 2,6% thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 13-17 đang sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách y tế, Bộ Y tế cũng cho thấy, tỉ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng, trong đó học sinh lớp 8 - 12 là 8,35%; lớp 10 - 12 là 12,6%; với nữ là 4,8%, nam là 12,4%.
“Chất nicotine trong thuốc lá điện tử là chất gây nghiện mạnh làm cho người sử dụng trở nên phụ thuộc vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh thiếu niên, thậm chí gây tổn thương bào thai (dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp, tăng nguy cơ đẻ non và tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh).
Khói thuốc lá thế hệ mới có chứa các chất làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày… cho người sử dụng chúng” - bà Phương nhấn mạnh.
Theo bà Phương, việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương phổi không hồi phục. Cạnh đó, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới do sử dụng pin để làm nóng và tạo ra dạng hơi, do đó cũng làm tăng nguy cơ bỏng và các tai nạn khác, bao gồm các vụ nổ từ thiết bị sạc điện bị lỗi hoặc sử dụng sai.
Lầm tưởng về thuốc lá điện tử
BS Khuất Thị Hải Oanh, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI), cho biết thuốc lá điện tử ban đầu được phát minh như một giải pháp thay thế cho những người hút thuốc lá truyền thống vốn rất độc hại.
Tuy nhiên việc tiếp thị và quảng cáo của người bán thường khiến thanh niên lầm tưởng rằng hút thuốc lá điện tử an toàn và không gây nghiện, nhưng thực chất thiết bị vape được thiết kế để người dùng hít vào phổi một lượng nicotine lớn hơn và nhanh hơn.
Theo BS Oanh, chưa có bằng chứng rõ ràng về việc khói thuốc lá điện tử có thể gây ra nguy hại về sức khỏe với những người hít phải. Tuy nhiên, việc nó có ảnh hưởng tới người xung quanh là có thể, nhất là với người mắc các bệnh hô hấp hoặc nhạy cảm với mùi sẽ cảm thấy khó chịu khi hít phải.
Thuốc lá điện tử theo quy định của pháp luật cũng là sản phẩm thuốc lá, do đó không bị cấm nhưng cần được quản lý theo các quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá. Hiện nay trên thị trường việc mua bán các lọ tinh dầu dùng cho thuốc lá điện tử rất phổ biến, sản phẩm hầu như không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không tuân thủ các quy định về nhãn mác và thông tin cảnh báo.
“Chúng tôi khuyến nghị các cơ quan quản lý thị trường quản lý chặt sản phẩm này theo đúng các quy định như đối với sản phẩm thuốc lá, kiểm soát nguồn gốc, nhãn mác, các đơn vị được phép mua bán và đối tượng được mua thuốc lá điện tử. Tất cả sản phẩm chứa nicotine cần được dán nhãn cảnh báo gây nghiện trên bao bì và cần có các biện pháp để bảo vệ trẻ vị thành niên trước tác hại của thuốc lá” – BS Oanh nói.
