Ngày 27-9, tiếp tục phiên họp toàn thể thứ 13, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội thực hiện thẩm tra các báo cáo về tình hình kinh tế- xã hội và báo cáo việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khoá, tiền tệ, hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội.
“Có những quy chuẩn không rõ nhằm đạt mục tiêu gì”
Nêu ý kiến tại phiên họp, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cho rằng năm 2023 có một số “điểm sáng” chưa được đề cập đúng mức tại báo cáo của Bộ KH-ĐT.
Ông Tuấn sau đó nhắc tới những khởi sắc trong hoạt động đối ngoại, điều mà theo ông có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động thương mại, kinh tế cũng như tâm lý nhà đầu tư.
“Báo cáo chưa làm đậm điều này”- Phó Tổng thư ký VCCI dẫn chứng quan hệ thông thương với thị trường hàng đầu thế giới là Trung Quốc năm qua có những điểm rất tích cực; hay việc nâng cấp quan hệ đối với quốc gia hàng đầu thế giới là Hoa Kỳ tác động cực kỳ lớn tới vị thế quốc gia, hoạt động kinh tế, đầu tư và nhiều yếu tố quan trọng khác.
Tuy nhiên, ông Đậu Anh Tuấn cũng chỉ ra những “tín hiệu đáng lo ngại” chưa được báo cáo làm rõ. Trước hết là tỷ lệ DN rời khỏi thị trường cao, tốc độ thành lập DN mới giảm, trong khi 2023 đáng ra là giai đoạn quan trọng để số lượng DN thành lập mới tăng mạnh.
Nhắc lại mục tiêu đặt ra tại Nghị quyết 10 của Trung ương về kinh tế tư nhân là năm 2020 có 1 triệu DN, năm 2025 có 1,5 triệu DN, ông Tuấn cho rằng với tiến độ thành lập DN mới như vậy thì con số trên rất khó đạt được.
“Chúng tôi cho rằng điều này cũng là tín hiệu dự báo về việc làm, ngân sách trong thời gian tới”- ông Tuấn nói thêm.
Ngoài ra, Phó Tổng thư ký VCCI cũng đánh giá xuất nhập khẩu trong năm 2023 giảm cả ở khối DN có vốn đầu tư nước ngoài với tập đoàn lớn như Samsung, đồng thời giảm cả ở những DN lớn trong nước. Đặc biệt, giảm ở rất nhiều ngành hàng quan trọng của Việt Nam như điện tử, dệt may, thủy sản… là những ngành vốn tạo ra rất nhiều việc làm.
Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, báo cáo của Bộ KH-ĐT đang thiếu phần đánh giá về một số vấn đề lớn, như tình hình cắt điện vào tháng 6-2023 ở phía Bắc. “Rất nhiều năm, chúng ta ổn định việc cung cấp điện, nhưng thời gian vừa rồi có tình trạng thiếu điện. Việc cắt điện các khu công nghiệp vừa tạo ra chi phí, gây thiệt hại lớn cho DN, đồng thời tạo ra tâm lý e dè ở nhiều nhà đầu tư muốn mở rộng quy mô đầu tư”- ông Tuấn nói.
Phó Tổng thư ký VCCI cũng đánh giá chất lượng các văn bản pháp luật “có nhiều vấn đề”, dù Chính phủ, các bộ ngành có nhiều nỗ lực nhằm cải thiện tình hình.
“Hiện các văn bản cấp bộ như thông tư và các quy chuẩn kỹ thuật đang tạo ra rào cản rất lớn”- ông Tuấn cho rằng nhiều quy chuẩn đặt ra tiêu chuẩn quá cao, như quy chuẩn 06 của Bộ Xây dựng về phòng cháy, chữa cháy (PCCC).
“PCCC là vấn đề tương đối nóng trong năm 2023, nếu đặt ra tiêu chuẩn quá cao thì rất nhiều dự án sản xuất cả trong nước và nước ngoài bị đình trệ. Cộng đồng DN nói với tôi, mỗi khi có một vụ cháy nghiêm trọng xảy ra, các DN lại hồi hộp vì rất có thể sau đó sẽ có những phản ứng nâng cao các tiêu chuẩn lên”- ông Tuấn cho rằng việc tìm “điểm dung hòa” và tăng cường thực thi có lẽ là giải pháp rất quan trọng; nếu tiếp tục nâng cao tiêu chuẩn sẽ tạo ra những thiệt hại rất lớn.
Ông Tuấn cũng nhận xét có những quy chuẩn “không rõ nhằm đạt mục tiêu gì”, như quy chuẩn 20 của Bộ KHCN về thép không gỉ. “Tiêu chuẩn đặt ra quá cao khiến cho hàng chục, hàng trăm DN sản xuất thép hiện nay không có nguyên liệu, vì không nhập được. Trong khi đó, sản phẩm thép không gỉ từ các nước khác nhập khẩu vào nước ta nhưng DN trong nước lại không mua được nguyên liệu…”- vẫn lời ông Tuấn.
Hay theo ông, có những tiêu chuẩn không thể thực hiện được, như tiêu chuẩn của Bộ TT-TT về mạng 5G. Trong nước không có một tổ chức giám định nào, nên ban hành ra tiêu chuẩn nhưng không thể thực hiện được.
“Có lẽ chúng ta đang chú trọng nhiều hơn đến chất lượng các nghị định, nhưng cấp thông tư, đặc biệt là các tiêu chuẩn, đang tạo ra những chi phí lớn cho DN”- ông Tuấn nói.
Thứ trưởng Tài chính nói về trường hợp hoàn thuế VAT cho LIOA
Phó Tổng thư ký cũng nêu một vấn đề khác cộng đồng DN gặp phải là việc hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT). Theo ông, việc này tác động cực kỳ lớn tới DN, đặc biệt là các DN trong ngành hàng xuất khẩu như gỗ, cao su, điện tử…
“Lãnh đạo LIOA cho biết họ đã dừng toàn bộ các hoạt động xuất khẩu và hàng nghìn lao động phải ngừng việc. Đây là vấn đề sau của hoàn thuế. Tất nhiên, có sự khác nhau về quan điểm giữa cơ quan thuế và DN, nhưng rõ ràng hệ quả của chính sách này là một DN nội địa sản xuất có thương hiệu tốt như LIOA hiện nay đã phải ngừng hoạt động xuất khẩu. Đây là những điều chưa từng xảy ra”- ông Tuấn cho rằng đây là nét tương đối nổi bật của năm 2023, nhưng báo cáo chưa đề cập nhiều.
Trao đổi lại sau đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng đánh giá LIOA là DN kinh doanh tương đối lớn. Từ 2019, doanh thu của LIOA đạt trên 8.500 tỉ nhưng đóng góp cho ngân sách rất thấp, dưới 0,1% doanh thu. Nói cách khác, theo ông Hưng, đây là DN thuộc diện rủi ro và phải kiểm tra.
Cũng theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, từ năm 2019 đến nay, cơ quan thuế đã thực hiện hoàn thuế 31 lần. Đến kỳ 32, 33, DN đề nghị hoàn thuế 60 tỉ, cơ quan thuế đã xử lý 10 tỉ đối với trường hợp đủ hóa đơn, chứng từ. Còn 50 tỉ, qua xác minh, LIOA Đồng Nai có 13 DN cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhà máy thì có 10 DN không có thật trên thực tế, 2 DN có tên nhưng không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh.
“Chỉ có 1 DN tại Hưng Yên hoạt động, nhưng đến Hưng Yên xác nhận thì trong 13 DN cung cấp đầu vào cho DN Hưng Yên cũng có đến 10 DN là DN “ma”… Chúng tôi chuyển cơ quan điều tra để điều tra xác minh việc này”- ông Hưng khẳng định cơ quan thuế thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, trường hợp đầy đủ hồ sơ chứng từ thì hoàn cho DN theo quy định.
