Tuyến metro số 1 Bến Thành-Suối Tiên được TP.HCM phê duyệt tháng 4-2007 với tổng mức đầu tư gần 17.400 tỉ đồng. Tại thời điểm này, dự án được xác định thuộc nhóm A nên không phải trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư. Sau đó, tư vấn chung của dự án đã tính toán và xác định lại tổng mức đầu tư vào năm 2009 là hơn 47.300 tỉ đồng - UBND TP.HCM cho biết trong báo cáo gửi Chính phủ.
Ba nguyên nhân đội vốn metro số 1
Theo UBND TP.HCM, tổng mức đầu tư dự án tăng so với thời điểm được phê duyệt lần đầu do ba nguyên nhân. Đó là: Tăng khối lượng xây dựng (đầu máy, toa xe, trang thiết bị nhà ga…) nhằm đem lại hiệu quả đầu tư; sự biến động khách quan do nguyên, nhiên liệu bị trượt giá và việc tăng lương tối thiểu từ năm 2006 đến 2009; cập nhật tỉ giá yen Nhật - Việt Nam đồng (do trượt giá) và tỉ lệ tính toán các chi phí dự phòng, rủi ro trượt giá theo quy định mới.
Tại thời điểm này, do chưa có kinh nghiệm nên phía Việt Nam đã đề nghị Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tuyển chọn tư vấn độc lập để thẩm tra việc điều chỉnh dự án. JICA sau đó đã chọn hai đơn vị của Singapore, trong đó có một công ty quản lý hầu hết hệ thống metro của nước này.
Sau khi lấy ý kiến các bộ, ngành, Thủ tướng đã cho phép UBND TP phê duyệt điều chỉnh dự án vào tháng 8-2011. Trên cơ sở đó, TP.HCM đã phê duyệt dự án vào tháng 9-2011 với tổng mức đầu tư mới là hơn 47.300 tỉ đồng. Như thế dự án lại thuộc diện phải trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, Thủ tướng đã cho phép tiếp tục thực hiện dự án vì có phát sinh tiêu chí công trình trọng điểm.
Dự án metro số 1 đoạn qua cầu vượt Cát Lái (quận 2, TP.HCM). Ảnh: Hoàng Giang
Liên tục từ năm 2011 đến nay, UBND TP.HCM đều có báo cáo Chính phủ về dự án. Sau đó, Bộ trưởng GTVT thừa ủy quyền Thủ tướng, thay mặt Chính phủ đã báo cáo Quốc hội theo quy định.
UBND TP.HCM kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo cơ quan thay mặt Chính phủ trình Quốc hội báo cáo về việc thay đổi tổng mức đầu tư theo quy định; đồng thời hỗ trợ TP trong việc ứng vốn để dự án được tiếp tục triển khai.
Metro số 2 cũng tăng gần 14.000 tỉ
Còn tuyến metro số 2 Bến Thành-Tham Lương, dài khoảng 11 km, UBND TP.HCM đã phê duyệt thiết kế cơ sở do một đơn vị tư vấn trong nước thực hiện vào năm 2010 với tổng mức đầu tư hơn 26.100 tỉ đồng. Tuy nhiên, hai năm sau TP chọn một công ty liên danh của Đức làm tư vấn quốc tế và đơn vị này đã phát hiện nhiều nội dung thiếu sót, chưa phù hợp nên phải điều chỉnh thiết kế cơ sở với tổng mức đầu tư khoảng 40.000 tỉ đồng.
Trong hai năm 2015 và 2016, ông Hoàng Trung Hải (lúc đó là Phó Thủ tướng) đã có các văn bản đồng ý cho UBND TP.HCM thực hiện các thủ tục điều chỉnh dự án tuyến metro số 2. Đến tháng 2-2017, UBND TP đã lấy ý kiến các bộ ngành về hồ sơ điều chỉnh dự án metro số 2.
Hiện nay, ý kiến các bộ về thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh dự án đang có hai quan điểm khác nhau. Các bộ: KH&ĐT, GTVT và Ngân hàng Nhà nước cho rằng dự án metro số 2 là dự án chuyển tiếp nhóm A, thẩm quyền thẩm định và phê duyệt điều chỉnh thuộc UBND TP, tuy nhiên cần phải báo cáo Thủ tướng xem xét, có ý kiến chỉ đạo trước khi thực hiện.
Trong khi đó, các bộ Xây dựng và Tài chính thì cho rằng metro số 2 không phải là dự án chuyển tiếp, UBND TP cần báo cáo Thủ tướng để trình Quốc hội chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.
Vì vậy, UBND TP kiến nghị Thủ tướng duyệt chủ trương điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư và thời gian hoàn thành dự án theo kiến nghị của TP; đồng thời giao UBND TP tiếp tục là cấp thẩm quyền thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án.
| Đến nay dự án metro số 1 đã ký kết được ba hiệp định vay với tổng số vốn hơn 31.200 tỉ đồng. Hiện đã giải ngân được gần 12.000 tỉ đồng, đạt 38% tổng số vốn vay đã ký kết. Bên cạnh đó, từ khi phê duyệt điều chỉnh năm 2011, dự án đã triển khai thi công bốn gói thầu xây lắp chính và đã hoàn thành khoảng 48% khối lượng nhưng không phát sinh tăng thêm vốn đầu tư. |
