Sau nhiều năm khiếu kiện, đến ngày 27-4 vừa rồi, bà Phạm Thị Bông (77 tuổi, vợ liệt sĩ ở thị trấn Búng Tàu, huyện Phụng Hiệp, Hậu Giang) mới có thêm hy vọng. Đó là hôm TAND tỉnh Hậu Giang tổ chức đối thoại giữa bà với người bị kiện - chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang và chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp.
Tạo lập cửa nhà từ vùng đất chết
Bà Bông kể: “Hòa bình, gia đình tôi gồm mẹ già, anh em tôi và con cháu phải ở đậu rất cực khổ. Năm 1979, xã cấp cho gia đình mảnh đất trong khu đồn bót cũ lau cỏ mịt mù. Nhiều người ngăn cản, nói gia đình có hai liệt sĩ được ưu tiên, thiếu gì chỗ mà vô chỗ đất chết chóc đó. Nhưng mẹ tôi khuyên đất hoang vô chủ thì mới tránh được tranh chấp về sau”.
Đại gia đình bà Bông khai phá mảnh đất khổ như lưu dân khai khẩn hồi xa xưa nhưng nguy hiểm hơn vì có nhiều đạn và mìn dưới đất. Đốt cỏ là mìn nổ, cuốc đất phải nhẹ tay để nhặt đạn. Cũng vì mìn và đạn ở khu đất đồn bót nổ mà trong ấp có ông Năm Trọng bị thương và em rể ông này chết. Bà Bông ôm hai con nhỏ và anh chị dựng chòi lá, khai khẩn trong nỗi lo sợ vô cùng. Ngày đêm bà khấn vái nếu khai hoang được yên lành, bà xin ăn chay tạ ơn. Sau mấy năm khai phá đất thành công, trồng trọt được và gia đình bà vẫn yên lành, bà ăn chay trường đến nay.
Hồi đó nghèo khổ, mỗi ngày bà chỉ dám ăn một bữa. Ban ngày nuốt nước mắt vào lòng, đêm bà nằm khóc thổn thức. Hòa bình rồi, người ta có chồng có vợ, cuộc sống dần đủ đầy, còn bà cơ cực vẫn đeo đẳng. Đất đồn bót cũ không thể cấy lúa, chỉ trồng cây trái nên lâu cho hoa lợi. Nhưng mồ hôi đổ ra thì cũng đến ngày cây cho trái.
Bà Phạm Thị Bông vui mừng sau khi UBND tỉnh Hậu Giang hứa xem xét, giải quyết lại vụ việc. Ảnh: SÁU NGHỆ
Khu đất rộng 2.500 m2, tiêu chuẩn được cấp lúc đó gồm một liệt sĩ là chồng bà Bông, một liệt sĩ là em ruột bà Bông cùng anh của bà là thương binh Phạm Văn Cảnh. Bà Bông có hai con nhỏ, mẹ già, thương binh Cảnh có vợ con. Cả đại gia đình xúm vào khai hoang đám đất. Nửa chừng, ông Cảnh sức yếu, không thể trồng trọt nên để đất cho bà Bông canh tác nuôi mẹ, còn ông đi gầy dựng cơ sở buôn bán sinh sống.
Năm 1992, bà Bông được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời cho cả đám đất này và đến năm 2002 thì đổi sang giấy đỏ. Lúc này xã lên thị trấn, mở đường nên diện tích đất còn 2.142 m2, giấy đỏ ghi nhận diện tích này. Bà Bông sung sướng cất lên những căn nhà lá rộng rãi, lấy vợ cho con, tổ chức thờ cúng liệt sĩ chu đáo. Ngờ đâu mọi sự xảy đến khiến bà khổ sở đến tận bây giờ…
Mượn đất rồi… thu hồi luôn
Năm 1996, bà Bông nhớ lại, cán bộ xã đến mượn gia đình bà miếng đất để cất trạm y tế. Bà phải dỡ một căn nhà lá để cho mượn đất, khi đó cán bộ xã hứa sẽ đền bù đất và hỗ trợ tiền cất nhà, ngoài ra bà còn được kéo điện từ trạm y tế về xài mà không phải đóng tiền…
Bà Bông đồng ý. Nhưng trạm y tế cất xong thì lời hứa bay theo gió.
Giữa năm 2009, địa phương mở rộng trạm y tế thành phòng khám đa khoa khu vực. Bà Bông ngăn cản nhưng không nổi. Tổng diện tích đất lấy của bà Bông đến lúc này là 1.201,7 m2.
Bà Bông kể: “Tôi ra khóc lóc, ngăn cản thì bị người ta giữ tay giữ chân. Trong thợ hồ có người thương mới chỉ tôi làm đơn thưa nhưng không biết gửi đơn đi đâu. Tôi đưa đơn ra xã thì được lập biên bản nói loanh quanh; gửi đơn lên huyện thì huyện trả lời là đơn vượt cấp, không giải quyết”.
Bà Bông liên tục khiếu nại. Năm 2014, UBND huyện ra quyết định thu hồi giấy đỏ của bà Bông với lý do “chồng lên đất trạm y tế”. Bà không quen biết ai ngoài cái thị trấn heo hút, hai con trai của bà thì quá hiền lành với nghề chạy xe ôm nên không giúp được bà việc đòi đất.
“Nhận tờ quyết định, tôi ngồi mười mấy ngày trong mùng khóc mà không biết làm sao. Tôi nghĩ hồi đất nước cần thì gia đình tôi cũng đã hy sinh; khi ấm no, mở mang đường sá và lên thị trấn, đất đai có giá thì gia đình tôi bị đẩy ra rìa” - bà Bông nghẹn ngào. Đúng lúc bà bi quan nhất thì xóm giềng và người thân có mặt cạnh bà, động viên bà vững tin và giữ gìn sức khỏe để còn khiếu nại.
Bị bác đơn nên khởi kiện
Bà Bông khiếu nại thì bị chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp bác đơn. Bà khiếu nại lên tỉnh thì ngày 15-4-2016 chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang ra công văn từ chối thụ lý đơn khiếu nại của bà.
Công văn cho rằng: “UBND xã không cấp phần đất cho bà Bông mà có cho ông Cảnh (anh bà Bông) mượn đất cất nhà ở tạm, sau đó bà Cưỡng (mẹ ông Cảnh) đến cất thêm một căn nhà ở kế bên nhà ông Cảnh, bà Bông về sinh sống chung (…) Năm 1996 UBND xã vận động hộ ông Cảnh di dời nhà, trả lại đất cho Nhà nước để xây dựng trạm y tế thì ông Cảnh đồng ý”.
Bà Bông khởi kiện chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang và chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp ra tòa, yêu cầu hủy quyết định, công văn và yêu cầu chính quyền bồi thường phần đất đã sử dụng. Lúc này ông Cảnh qua đời đã lâu, phần mộ vẫn chôn trong đất tranh chấp, còn vợ con ông Cảnh phiêu dạt làm ăn xa, bà Bông già yếu không thể đi tìm.
Có năm bà mẹ và vợ liệt sĩ sống lâu năm ở địa phương viết giấy xác nhận xã đã cấp đất cho gia đình bà Bông. Giấy xác nhận của các bà mẹ liệt sĩ viết: “Chúng tôi đã từng cùng chị Bông ra UBND huyện Phụng Hiệp khiếu nại, đã từng xác nhận sự thật cho chị Bông để chị đi khiếu nại đòi lại đất bị chính quyền xã mượn làm trạm y tế xã rồi chiếm”.
Ông Bùi Văn Nhì, hồi mới giải phóng làm phó chủ tịch, sau đó là chủ tịch và bí thư xã, hiện đã nghỉ hưu ở thị trấn Búng Tàu, cũng khẳng định đất đồn bót cũ cấp cho gia đình bà Bông. Hay như ông Nguyễn Thành Công, cựu xã đội phó; bà Nguyễn Thị Nghiệp, cựu ủy viên xã kiêm trưởng cơ sở y tế, cũng xác nhận việc cấp đất cho bà Bông là có thật.
Ấm lòng trước kết quả bước đầu
Ngày 27-4-2017, TAND tỉnh Hậu Giang đã tổ chức buổi đối thoại giữa người khởi kiện và người bị kiện. Buổi đối thoại do thẩm phán Nguyễn Hồ Tâm Tú chủ trì; phía người bị kiện có Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đồng Văn Thanh và Phó Chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp Lê Như Lê (do chủ tịch tỉnh và chủ tịch huyện ủy quyền) tham dự.
Lâu lắm rồi bà Bông mới được lắng nghe như thế. Chao ôi, bao nhiêu năm qua hầu như không ai nghe bà, chỉ có các văn bản bác đơn khiếu nại của bà.
Tại buổi đối thoại, người bị kiện đề nghị tòa tạm hoãn xét xử để thu hồi công văn bị kiện. Bà khóc vì vui mừng về kết quả bước đầu này.
Đến ngày 12-5, UBND tỉnh Hậu Giang có văn bản chính thức thu hồi công văn từ chối thụ lý đơn khiếu nại của bà Bông. Đồng thời UBND tỉnh giao sở, ngành chức năng kiểm tra, rà soát đối với nội dung yêu cầu khiếu nại của bà Bông để báo cáo, đề xuất chủ tịch UBND tỉnh xem xét, giải quyết đúng pháp luật.
Hồi kết của hành trình đi tìm công lý của bà Bông hiện vẫn chờ nhưng một điều mà bà cảm thấy ấm lòng là tiếng nói của bà đã được lãnh đạo tỉnh và huyện lắng nghe.
| “Sao lại gán lời cho người đã mất”! Người viết đã tìm được vợ ông Cảnh ở vùng U Minh, hiện tạm trú tại khu phố 2, thị trấn Thứ Ba, huyện An Biên, Kiên Giang. Bà tên là Nguyễn Thị Tư, sinh năm 1946. Khi biết chuyện tranh chấp đất đang diễn ra ở quê nhà, bà Tư kêu lên: “Sao chính quyền lại gán lời cho thương binh đã chết để lấy đất vô căn cứ và ngược với sự thật như thế!”.
Bà Tư làm giấy xác nhận rằng chồng bà là thương binh, cùng với tiêu chuẩn hai liệt sĩ nên cả gia đình được cấp 2.500 m2 đất. Cả đại gia đình phải khai hoang, gỡ bom mìn mới trồng trọt được. Sau đó chồng bà sức yếu không làm nông được nên kiếm nơi buôn bán sinh sống, chỉ còn bà Bông trực tiếp canh tác trên đất để nuôi mẹ chồng. Giấy xác nhận viết: “Lúc còn sống, chồng tôi đã trả lời với xã là giao hết trách nhiệm chủ quyền phần đất xã cấp cho cô Phạm Thị Bông nên xã công nhận cho cô Phạm Thị Bông và cô đã được cấp giấy tờ chủ quyền từ đó”. _____________________________ Tỉnh sẽ xem xét, giải quyết lại đúng luật Trong quyết định thu hồi công văn bị kiện, UBND tỉnh Hậu Giang cho rằng: “Qua kiểm tra lại nội dung Công văn số 561/UBND-NC ngày 15-4-2016, nhận thấy việc căn cứ khoản 5 Điều 26 Luật Đất đai năm 2013 để làm cơ sở trả lời cho bà Phạm Thị Bông là chưa phù hợp. Đồng thời trong quá trình khởi kiện bà Bông cung cấp nhiều giấy xác nhận của cán bộ, chính quyền và một số hộ dân lân cận làm phát sinh tình tiết vụ việc. Chủ tịch UBND đã giao Sở TN&MT phối hợp với các cơ quan có liên quan kiểm tra, rà soát đối với nội dung yêu cầu khiếu nại của bà Bông, báo cáo đề xuất chủ tịch UBND tỉnh xem xét, giải quyết đúng theo quy định pháp luật”. |
