Canada tới đây sẽ đầu tư lớn vào quân đội vì không còn trông mong vào sự lãnh đạo của Mỹ trong đối phó với các mối đe dọa từ các nhóm khủng bố hay từ các nước như Nga và Triều Tiên, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland phát biểu tại Hạ viện nước này ngày 6-6.
Theo Ngoại trưởng Freeland, Mỹ đã không còn gắn bó với vị thế nước "lãnh đạo thế giới" và Canada buộc phải đầu tư vào quân đội đất nước để bảo vệ các giá trị tự do dân chủ mà mình theo đuổi.
“Thực tế là đồng minh và người bạn của chúng ta đang đặt câu hỏi về cái giá vị trí lãnh đạo toàn cầu của họ. Điều này buộc tất cả chúng ta phải định ra đường hướng rõ ràng cho bản thân mình” - Ngoại trưởng Freeland nói, không đề cập trực tiếp đến Mỹ hay Tổng thống Donald Trump.
Lời của Ngoại trưởng Freeland gợi nhớ tới phát ngôn của Thủ tướng Đức Angela Merkel mới đây rằng Đức và châu Âu giờ phải chuẩn bị tư thế tự quyết định số phận mình, thôi trông chờ vào Mỹ, theo The Washington Post.
Ngoại trưởng Candana Chrystia Freeland phát biểu tại Hạ viện Canada ngày 6-6. Ảnh: REUTERS
Dù nêu ra một số bất đồng với Mỹ nhưng bà Freeland cũng thừa nhận Canada còn hạn chế trong chi tiêu quốc phòng. Đây là một trong những nội dung chỉ trích mà ông Trump trình bày tại hội nghị NATO ở Bỉ vào tháng trước.
Canada là một trong những nước chưa thực hiện đúng chỉ tiêu chi tiêu quốc phòng đạt 2% GDP. Năm 2016 Canada chỉ chi hơn 1% GDP vào quân sự, chỉ một nửa chỉ tiêu. Trong khi Mỹ đứng vị trí số một trong 28 nước NATO về chi tiêu quốc phòng với 3,6% GDP thì Canada đứng tới vị trí 20. Trước Hạ viện, ngày 6-6 bà Freeland hứa Canada sẽ nhanh chóng đáp ứng bổn phận này trong tương lai gần.
“Về phương diện quân sự, đặc điểm địa lý đã luôn cho phép chúng ta dựa vào Mỹ. Tuy nhiên, dựa dẫm toàn diện sẽ khiến Canada trở nên mất năng lực phòng vệ. Chúng ta sẽ thực hiện các đầu tư cần thiết vào quân đội, không chỉ giải quyết tình trạng xao lãng và thiếu chi tiêu với quân đội nhiều năm nay mà còn để tạo nền tảng mới cho quân đội Canada” - theo bà Freeland.
Dù bà nữ Ngoại trưởng Canada đã thận trọng ghi nhận những đóng góp to lớn của Mỹ với vai trò lãnh đạo thế giới. Tuy nhiên, theo Washington Post, vẫn có thể dễ dàng cảm nhận sự thất vọng trong bài phát biểu của bà Freeland, một nốt trầm hiếm hoi trong quan hệ Canada-Mỹ thời gian qua.
Quan hệ giữa Canada và Mỹ cực kỳ tốt đẹp dưới thời Tổng thống Mỹ Barack Obama. Trong bữa tiệc tối với Tổng thống Obama tại Nhà Trắng vào tháng 3-2016, Thủ tướng Canada Justin Trudeau lúc đó mới đắc cử khẳng định hai nước “thật sự còn thân thiết hơn bạn bè”, “giống anh em một nhà”. Thời điểm này cả hai ông Obama và Trudeau tích cực bàn nhau làm sao để mở rộng thương mại và chống biến đổi khí hậu, các vấn đề mà giờ Canada và Mỹ không còn có điểm chung dưới thời Tổng thống Trump.
Nói trước Hạ viện, bà Freeland cho biết Canada thất vọng sâu sắc với quyết định rút khỏi thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu của ông Trump. Bà Freeland cũng cho biết song song với việc đàm phán lại Thỏa thuận thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) theo ý ông Trump thì Canada sẽ tiếp tục tìm kiếm các thỏa thuận thương mại mới.
Bà Laura Dawson, Giám đốc Viện Canada tại Trung tâm Woorow Wilson (Mỹ), cho rằng bài phát biểu của Ngoại trưởng Freeland là một nỗ lực của Canada nhằm khẳng định tiếng nói của mình trên chính trường thế giới nhưng cũng tránh thẳng thừng đến mức đi ngược lại thực tế Canada vẫn là một đồng minh của Mỹ.
Theo bà Dawson, có thể thời gian tới chính phủ Canada sẽ đầu tư thêm vào quân sự, tăng chi tiêu quốc phòng nhưng mức chi tiêu này còn lâu mới đạt được chỉ tiêu 2% GDP. Chi tiêu quốc phòng trước nay hiếm khi là một ưu tiên với chính phủ Canada.
