Sáng 23-12, Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị triển khai công tác tư vấn tâm lý học đường và công tác xã hội trong ngành giáo dục đáp ứng yêu cầu kỷ nguyên số.
Nhiều áp lực bủa vây học sinh
Tại hội nghị, bà Lê Hồng Loan, Trưởng Chương trình Bảo vệ trẻ em, Tổ chức UNICEF Việt Nam đã chia sẻ tham luận về kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam.
Từ kết quả khảo sát, đánh giá, bà Loan chỉ ra những vấn đề học sinh Việt Nam đang gặp phải.
Nghiên cứu trong năm 2025 tại một số trường ở Hà Nội và TP.HCM cho kết quả, 25%-36,2% tỈ lệ học sinh bị bạo lực tâm lý; 11,3% - 22,5% học sinh bị bạo lực thể chất.
Đánh giá năm 2024 của Bộ GD&ĐT và tổ chức UNICEF tại Hà Nội, TP.HCM và Nghệ An, về áp lực tâm lý, cho thấy 19,7% học sinh sợ hãi vì bị giáo viên mắng mỏ, trừng phạt hoặc đánh; 18,9% lo lắng về vấn đề mang thai, quan hệ tình dục không an toàn. Về áp lực học tập, 50% học sinh gặp áp lực thành tích; 42,8% lo lắng vì khối lượng học tập quá nặng. Khoảng 21,1% các em căng thẳng vì bị giáo viên khắt khe và 20,3% dành nhiều thời gian chơi game, mạng xã hội.
Bà Loan cho biết tư vấn tâm lý và công tác xã hội học đường tại Việt Nam được quy định tại các Thông tư 11/2024, Thông tư 20/2023, Thông tư 18/2025. Hiện 2/3 trường học toàn quốc có tổ tư vấn học đường. Khoảng 27% trường học tại Hà Nội, TP.HCM và Nghệ An có nhân viên tư vấn chuyên nghiệp.
Việt Nam hiện có các chương trình tập huấn cấp chứng chỉ cho tư vấn học đường. Từ thực tế trên, bà Hồng Loan khuyến nghị chuẩn hóa vị trí việc làm và tiêu chuẩn năng lực chuyên môn cho nhân viên tư vấn.
Ngành giáo dục cần phát triển vị trí nhân viên tư vấn chuyên trách, thí điểm mô hình bán chuyên trách. Đồng thời, cần chuẩn hóa chương trình đào tạo, bồi dưỡng và cấp chứng chỉ cho từng nhóm đối tượng.
Bà Loan cũng đề xuất xây dựng quy trình quản lý ca, bao gồm quy trình chuyển tuyến hỗ trợ chuyên sâu. Việc tư vấn cần ứng dụng công nghệ số, bảo đảm an toàn và bảo mật riêng tư cho học sinh.
Cuối cùng, cần nâng cao năng lực số cho cán bộ thông qua tư vấn trực tuyến và quản lý ca điện tử để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.
Chỉ có nhân sự kiêm nhiệm làm công tác tư vấn học đường
Tại hội nghị, đại diện Sở GD&ĐT tỉnh Lâm Đồng, cho biết 100% cơ sở giáo dục phổ thông đã xây dựng kế hoạch triển khai công tác tư vấn học đường; trên 90% trường học đã thành lập tổ tư vấn học đường.
Ngành giáo dục đã thực hiện tư vấn tâm lý cho hơn 412.000 lượt học sinh; hỗ trợ kịp thời cho trên 3.000 học sinh có hoàn cảnh khó khăn, có nguy cơ bỏ học, giúp các em yên tâm đến trường.
"Tuy nhiên, dù đạt kết quả khả quan, chúng tôi vẫn còn nhiều trăn trở trước những khó khăn. Đội ngũ làm công tác tư vấn học đường chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu. Điều này tạo áp lực lớn cho giáo viên, vừa đảm nhiệm chuyên môn, vừa xử lý các tình huống tâm lý, dẫn đến tâm lý mệt mỏi.
Khoảng cách thế hệ và sự thiếu cập nhật kiến thức mới khiến việc tiếp cận, thấu hiểu thế giới tâm lý của học sinh gặp nhiều hạn chế. Đặc biệt, việc thiếu kỹ năng nhận diện các rối loạn tâm lý nghiêm trọng có thể dẫn đến bỏ lỡ “thời điểm vàng” hỗ trợ học sinh, gây ra những hệ lụy đáng tiếc" - vị này bày tỏ.
Tình trạng này cũng diễn ra tại Hà Nội. Đại diện Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết thêm đội ngũ làm công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học còn thiếu ổn định, chủ yếu là kiêm nhiệm; năng lực tham vấn tâm lý, xử lý tình huống khủng hoảng và quản lý vụ chưa đồng đều.
Bên cạnh đó, khối lượng công việc của giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách, cán bộ đoàn - đội, nhân viên y tế trường học lớn; thời gian dành cho tư vấn, hỗ trợ chuyên sâu còn hạn chế, nhất là với các trường hợp cần theo dõi lâu dài.
Nhiều trường chưa đảm bảo không gian riêng tư, yên tĩnh cho phòng tư vấn. Quy trình tiếp nhận, sàng lọc và theo dõi sau tư vấn tại một số nơi còn chưa đồng bộ.
Bà Nguyễn Thị Bích Thuỷ, Vụ Học sinh - Sinh viên, Bộ GD&ĐT khẳng định, công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong quan trọng và cần thiết góp phần thay đổi hành vi không mong muốn của học sinh, sinh viên như: không hoàn thành việc học tập, bạo lực học đường, vi phạm pháp luật.
Công tác tư vấn học đường và công tác xã hội còn có vai trò hỗ trợ công tác phòng chống xâm hại trẻ em, phòng chống bạo lực, phòng chống ma túy, phòng chống kỳ thị và phân biệt đối xử đối với những trẻ em yếu thế,… và hỗ trợ học sinh khai thác và phát huy những điểm mạnh.
Bà Thuỷ cho biết Bộ đã và tiếp tục có những giải pháp giải pháp quyết liệt, kiên trì, lâu dài, mang tính đồng bộ từ trung ương xuống địa phương để xây dựng hệ thống hỗ trợ tâm lý học đường, công tác xã hội trường học hiệu quả, cụ thể:
Bộ GD&ĐT tiếp tục quan tâm bố trí vị trí việc làm viên chức tư vấn học sinh chuyên trách công tác tư vấn tâm lý học đường và công tác xã hội trong trường học, thực hiện chế độ chính sách cho vị trí việc làm này theo quy định của Bộ, đảm bảo có giáo viên chuyên trách để công tác tư vấn tâm lý học sinh tại các cơ sở giáo dục được triển khai chuyên nghiệp, đảm bảo đúng chuyên môn, hiệu quả.
Cùng với đó, Bộ sẽ tăng cường kiểm tra giám sát các địa phương về thực hiện công tác tư vấn tâm lý, công tác xã hội trong trường học, phát triển các dịch vụ công tác tư vấn tâm lý, công tác xã hội trường học, xây dựng và nhân rộng mô hình phòng tư vấn tâm lý học đường phù hợp, hiệu quả.
