Từ bốn năm qua, ở cồn Phú Đa, xã Vĩnh Bình (huyện Chợ Lách, Bến Tre), hơn 700 hộ dân đối diện với nạn sạt lở ngày càng đáng sợ. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có kết luận chính thức nào về nguyên nhân sạt lở.
Mất nhà, ao cá, vườn cây
Ông Lê Văn Lược, 69 tuổi, ở khu vực đuôi cồn Phú Đa, cho biết: “Cồn này bị sạt lở từ khoảng bốn năm qua nhưng khủng khiếp nhứt là từ tháng 11 năm ngoái đến nay”. Báo động cho cư dân cồn Phú Đa về nạn sạt lở trở nên nghiêm trọng là vụ sạt lở tối 13-11-2017. Khi đó, một đoạn bờ sông dài khoảng 350 m thuộc ấp Phú Bình bị sụp hoàn toàn xuống sông Cổ Chiên, kéo theo bốn căn nhà của cư dân. Có bảy căn nhà khác bị hư hỏng, phải di dời đi nơi khác. Chiều sâu của đoạn bị sạt lở có nơi lên đến 20 m.
Gần đây nhất, dân cồn chứng kiến cảnh sông Cổ Chiên nuốt ao cá của Công ty Vạn Đức, cũng ở địa phận ấp Phú Bình. Trưa 3-8-2018, cái ao cá tra có hai triệu con to bằng cườm tay người lớn bỗng dưng bị sụp toàn bộ bờ bao cặp sông. “Chúng tôi đứng ngó cảnh cá trong ao trôi theo dòng nước ra sông Cổ Chiên mà chẳng làm gì được. Chờ nước bớt đổ, chúng tôi nhảy xuống dùng lưới chặn lại được 1/3 số cá, coi như mất toi gần 2 tỉ đồng” - ông Nguyễn Văn Bay, kỹ sư giám sát công trình của công ty, kể.
Trưa 4-12, chúng tôi có mặt tại một bờ sông của cồn Phú Đa, chứng kiến khu vực bờ sông thuộc ấp Phú Bình có hàng chục ao cá loại lớn bị bỏ hoang phế, nhiều căn nhà bị dỡ nóc. Anh Hà Trường Vũ, chủ một căn nhà vừa dỡ nóc, nói: “Nó đã sạt đến mé nhà, không biết tuột xuống sông khi nào nên cha con tôi dỡ tôn lùi vào trong 200 m, dựng chòi ở cho an toàn”.
Ông Hà Văn Hiếu ngày nào cũng móc đất đắp bờ chống sạt lở, trước đó miếng vườn 4.000 m2 của ông đã bị trôi sông. Ảnh: ĐÔNG HÀ
“Thò vòi hút cát vào sát nhà tôi”
Hầu hết cư dân cồn Phú Đa khẳng định nguyên nhân sạt lở cồn là do việc khai thác cát thời gian qua quá mức. Người dân quyết liệt ngăn cản nhưng không có hiệu quả. Cao điểm là bốn năm gần đây, cát tặc cứ lén lút khai thác. Anh Vũ bức xúc: “Có lúc họ thò vòi hút cát vào sát đất của tôi, tôi ra la họ còn cự lại”.
| Mỗi năm chúng tôi phải tốn tầm 2 tỉ đồng để mua cát vô bao tấn xuống bờ sông chống sạt lở. Tấn hoài mà nó cũng khuyết hoài, tháng nào cũng kiểm tra, cũng tấn lại. Kỹ sư NGUYỄN VĂN BAY, Công ty nuôi cá tra Vạn Đức |
Tuy nhiên, ông Đoàn Hữu Đức, Chủ tịch xã Vĩnh Bình, thì không cho rằng như vậy. Ông nhận định: “Đến nay thì nguyên nhân sạt lở vẫn chưa được xác định một cách rõ ràng, có căn cứ khoa học. Nhưng qua khảo sát vụ sạt lở nhà dân hồi năm ngoái, tôi thấy không phải do khai thác cát mà nghiêng nhiều về nguyên nhân dòng chảy”.
Dù vậy, ông Đức cho biết các hoạt động ngăn chặn cát tặc đang được địa phương quyết liệt thực hiện bằng nhiều giải pháp khác nhau và tạm thời đã ngăn được. “Năm nay xã đã xử phạt hành chính trên 200 triệu đồng hành vi hút cát trộm khu vực cồn Phú Đa. Đã làm giảm 98% nạn trộm cát với so với năm ngoái” - ông Đức thông tin.
| “Khó là tỉnh Vĩnh Long vẫn cho khai thác cát” Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Văn Đém, Chủ tịch UBND huyện Chợ Lách, cho biết huyện đã quyết liệt ngăn chặn tình trạng khai thác cát gần cồn Phú Đa. Với nhiều giải pháp được phối hợp, tình trạng khai thác cát gần đây đã được đẩy lùi đáng kể. Tuy nhiên, ông Đém cũng nói rõ cái khó hiện nay là phía bên kia sông Cổ Chiên thuộc tỉnh Vĩnh Long có các mỏ cát được phép khai thác, nhiều phương tiện khai thác ở mỏ đó hay lén qua phía ranh giới Bến Tre hút cát trộm. |
