Thuỷ sản khô (cá khô, mực khô, tôm khô…) là loại thực phẩm được sử dụng phổ biến ở Việt Nam, tuy nhiên nếu quá trình sơ chế, chế biến, bảo quản không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, sử dụng phụ gia không theo quy định, sản phẩm có nguy cơ gây bệnh cho người tiêu dùng.
Nguy cơ về an toàn thực phẩm
Gần đây, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản khuyến cáo vì lợi nhuận một số cơ sở chế biến, doanh nghiệp đã sử dụng các chất phụ gia như phẩm màu, chất bảo quản không có trong danh mục được phép hoặc vượt quá giới hạn cho phép.
Điều này có thể gây hại cho người tiêu dùng như suy gan, thận và hệ thống tiêu hóa, thậm chí gây ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, nội tiết và nặng hơn là gây ra ung thư.
Trên thực tế trong nhiều năm trở lại đây, các cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều cơ sở kinh doanh sử dụng phẩm màu, các chất bảo quản độc hại như natri borat (hàn the) hay trichlofon... để đuổi ruồi, muỗi cũng như kéo dài thời hạn của thực phẩm khô.
Chia sẻ với PLO, PGS-TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội, cho biết natri borat hay trichlorfon đều là hai chất không được phép sử dụng trong thực phẩm, ngay cả trong nuôi trồng thủy sản, cũng không được phép dùng vì tính độc hại của nó. Theo PGS Thịnh, một số cơ sở sử dụng natri borat để kéo dài hạn sử dụng cho sản phẩm khô, còn trichlorfon thì dùng tránh ruồi, muỗi bu vào.
"Hai chất này cực kỳ độc hại cho con người, có thể gây tử vong. Do đó cần cẩn trọng trong việc mua và sử dụng thực phẩm khô" - PGS Thịnh cho hay.
Vì lợi nhuận, nhiều cơ sở sử dụng hóa chất, phẩm màu để thủy sản khô kéo dài thời hạn sử dụng cũng như tránh ruồi muỗi, côn trùng... Ảnh: Nguyên Hà
Vị chuyên gia cho hay, con người ăn phải thực phẩm sử dụng hàn the sẽ tích lũy trong cơ thể, tùy liều lượng có thể gây nên những triệu chứng cấp tính và mạn tính. Lúc này hàn the đi vào cơ thể, ngấm vào tế bào máu và não, làm các tế bào thần kinh hoạt động không bình thường, dẫn tới tình trạng đần độn.
Thêm vào đó, hàn the còn gây hại cho gan, thận gây rối loạn chức năng, yếu ớt, bất lực, rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc. Tuy nhiên, những thực phẩm chúng ta ăn hằng ngày nếu có hàn the thì lượng độc tố cũng không đủ cao để khiến chúng ta bị ngộ độc cấp tính hay tử vong ngay mà sẽ tích tụ dần dần, khó phát hiện.
Đối với trichlorfon, trên thực tế được dùng để trừ nhiều loại sâu miệng nhai và chích hút cây trồng và nông sản, trừ côn trùng y tế và ký sinh trùng hại vật nuôi. Loại hóa chất này có độc tính thuộc nhóm độc II, có khả năng gây hại đến sức khỏe con người khi bị hấp thụ vào cơ thể, dẫn đến các triệu chứng xuất huyết, tức ngực, khó thở do co thắt ống phế quản. Trường hợp bị nặng có thể bị bất tỉnh, rối loạn thần kinh, nhịp tim bất thường hay có thể dẫn đến tử vong.
"Hai chất này cực kỳ độc hại cho con người, có thể gây tử vong. Do đó cần cẩn trọng trong việc mua và sử dụng thực phẩm khô" - PGS Thịnh cho hay.
Ngoài sử dụng hóa chất, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản nhận định thủy sản khô cũng có khả năng bị lây nhiễm các vi khuẩn có hại như E.coli, Salmonella. Những vi khuẩn này dễ dàng xâm nhập vào thực phẩm nếu như cơ sở sản xuất không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm từ quá trình khai thác, thu gom, sơ chế, chế biến (từ công nhân, trang thiết bị, dụng cụ chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm). Những loại vi khuẩn này khi đi vào cơ thể con người sẽ gây ra tiêu chảy, thương hàn.
Chọn sản phẩm có chỉ tiêu chất lượng rõ ràng
Để đảm bảo an toàn thực phẩm đối với thủy sản khô, Cục khuyến cáo các sở sản xuất, kinh doanh thuỷ sản khô phải tuân thủ các quy định về bảo đảm an toàn thực phẩm trong quá trình khai thác, sơ chế, chế biến, bảo quản thuỷ sản khô nhằm ngăn ngừa lây nhiễm vi sinh vật gây bệnh.
Các cơ sở kinh doanh tuyệt đối không sử dụng những chất phụ gia ngoài danh mục cho phép và tuân thủ liều lượng quy định của Bộ Y tế. Sản phẩm khi thành phẩm cần đóng gói kỹ lưỡng, vật liệu bao gói phải an toàn cho sức khỏe. Bảo quản hợp vệ sinh và nhiệt độ phù hợp với yêu cầu từng loại sản phẩm.
Đối với người tiêu dùng, khi mua hàng hóa, tuyệt đối không mua sản phẩm bị mốc, sản phẩm có màu sắc lạ. Cục cũng khuyến cáo người dân chỉ nên chọn mua ở những cơ sở uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, sản phẩm được in ấn ngày sản xuất và hạn sử dụng.
Vè vấn đề này, PGS Thịnh bày tỏ trên thực tế rất khó nhận biết đâu là thực phẩm khô an toàn và thực phẩm khô sử dụng các chất cấm để bảo quản hoặc chống ruồi, muỗi.
"Cách tốt nhất để bảo vệ người tiêu dùng là cơ quan chức năng phải tăng cường rà soát và lấy mẫu kiểm tra các cơ sở buôn bán hoặc tiểu thương ở chợ. Khi phát hiện cần công bố rộng rãi để người tiêu dùng tránh mua phải, đồng thời xử phạt theo đúng quy định pháp luật như xử phạt hành chính và tiêu hủy số sản phẩm vi phạm".
