Ngày 24-3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước (DNNN).
DNNN nắm nguồn lực rất lớn nhưng…
Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết: Chỉ riêng các DN 100% vốn nhà nước đã nắm giữ khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ DN trên thị trường. DNNN đóng góp 28% tổng số thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước.
Bộ trưởng Dũng cho rằng: “DNNN có vai trò, vị trí hết sức quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Hoạt động của các DNNN, đặc biệt là các tập đoàn, tổng công ty có ảnh hưởng lớn đến phát triển một số ngành, lĩnh vực của nền kinh tế”.
Tuy nhiên, ông đặc biệt nhấn mạnh đến các tồn tại, hạn chế một cách thẳng thắn. Đó là kết quả hoạt động và đóng góp của khối DNNN trong thời gian qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng của mình, nhất là nguồn lực đang nắm giữ và thị trường đang chi phối.
Có thể kể đến các hạn chế như: Các tập đoàn, tổng công ty về cơ bản chưa thực hiện được vai trò dẫn dắt, tạo động lực đối với nền kinh tế. Năng lực cạnh tranh, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của các DNNN quy mô lớn vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu là lực lượng nòng cốt của kinh tế nhà nước.
Theo Bộ trưởng Dũng, việc thực hiện các dự án đầu tư mới của DNNN trong thời gian qua không được thúc đẩy. Đơn cử giai đoạn 2016-2020, tính riêng đối với 19 tập đoàn, tổng công ty thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước và Tập đoàn Viettel chỉ triển khai thực hiện ba dự án đầu tư nhóm A.
“Việc không tạo ra được năng lực tăng thêm này sẽ dẫn đến trong năm năm tới, đóng góp của khu vực DNNN đối với nền kinh tế sẽ rất hạn chế khi tỉ trọng đóng góp hiện nay của DNNN vào GDP đang là khoảng 29%” - Bộ trưởng Dũng cho hay.
Đặc biệt, DNNN không chỉ có xu hướng giảm dần quy mô và tỉ lệ đóng góp, mà còn có chỉ số nợ cao nhất, chỉ hoạt động hiệu quả được trong một số ngành có lợi thế như khai thác khoáng sản, tài chính ngân hàng, viễn thông. Việc tái cơ cấu toàn diện DNNN vẫn mang tính hình thức, thiếu tầm nhìn chiến lược để phát triển DN, nhất là tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp Thủ tướng với doanh nghiệp nhà nước vào sáng 24-3. Ảnh: plo.vn
| Thủ tướng: Doanh nghiệp nhà nước chưa phát huy được lợi thế Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN được Đảng, Nhà nước rất quan tâm. DNNN giữ vững vai trò quan trọng, then chốt và là lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội. Tuy nhiên, khu vực này vẫn chưa thể hiện tốt vị thế của mình, chưa phát huy được lợi thế về nắm giữ nguồn lực trong thực hiện sứ mệnh của mình. Vì vậy, việc nhận diện những điểm nghẽn trong cơ chế, chính sách đối với khu vực DN là yêu cầu đặt ra để nâng cao hiệu quả hoạt động nhằm huy động nguồn lực của DNNN. Đặt vấn đề về công tác quản trị DNNN chậm được đổi mới, Thủ tướng nêu rõ thực tế cho thấy cùng một chủ trương, cơ chế, chính sách nhưng có nơi thực hiện tốt, có nơi chậm trễ, có nơi làm không được, có nơi đùn đẩy trách nhiệm... Ông cho biết sau hội nghị này, Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết của Chính phủ với các nhiệm vụ và giải pháp để thúc đẩy đổi mới, nâng cao hiệu quả nhằm huy động nguồn lực của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội. |
Tha thiết được cởi trói
Nhiều ý kiến tại hội nghị hy vọng sau hội nghị này, Chính phủ sẽ có những quyết sách quan trọng, căn cơ để có thể cởi trói, tạo động lực mạnh mẽ, khơi thông nguồn lực cho DNNN. Ông Lê Anh Sơn, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Hàng Hải Việt Nam, cho rằng DN mạnh có nhiều yếu tố, trong đó là yếu tố con người, tập thể. Ông dẫn chứng từ thực tiễn trong quá trình tái cơ cấu tại đơn vị mình, từ DN sắp phá sản hiện đã hoạt động bình thường.
“Trong quá trình tái cơ cấu đó, công ty đã chuyển từ bổ nhiệm sang tuyển dụng một cách rộng rãi, minh bạch, công khai. Đồng thời tìm được người tài và trả lương tương xứng” - ông Sơn nói.
Ông Tào Đức Thắng, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Viettel, nêu nhiều đề xuất đối với Chính phủ. “Tôi biểu thị sự nhất trí cao với ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đó là: Coi DNNN có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ như các DN khác trong nền kinh tế, hoạt động theo nguyên tắc thị trường. Do vậy, DNNN cần được phân cấp, trao quyền chủ động cao hơn trong công tác đầu tư, mua sắm; từ đó mới có thể linh hoạt, chớp thời cơ, phản ứng nhanh với thị trường, cạnh tranh được với các DN tư nhân hay DN có vốn đầu tư nước ngoài” - ông Thắng nói.
Bởi theo ông Thắng, hiện nay việc mua sắm cho các dự án đầu tư kinh doanh của DNNN có khi phải mất cả năm do việc thẩm định dự án mất nhiều thời gian và sau khi có quyết định đầu tư mới được đấu thầu. Trong khi đó, DN ngoài nhà nước chỉ một tháng là có thể ký được hợp đồng.
Ở một góc độ khác, ông Lê Minh Chuẩn, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, đề cập đến Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DNNN. “Tôi cho rằng việc thành lập cơ quan này giúp các tập đoàn, công ty nhà nước rất tốt. Có điều cơ chế, chính sách cho cơ quan này hiện rất bất cập, các anh không tự chủ được nhiều vấn đề. Chính vì vậy khi các tập đoàn, tổng công ty nhà nước lập dự án đầu tư trình lên, các anh phải xin ý kiến rất nhiều bộ, ngành, mất rất nhiều thời gian. Các anh nên cho Ủy ban Quản lý vốn có nhiều quyền hơn để họ có quyền quyết định nhằm tạo điều kiện cho DN phát triển” - ông Chuẩn nói.
| Bộ trưởng Bộ KH&ĐT NGUYỄN CHÍ DŨNG: Doanh nghiệp nhà nước phải có đủ quyền! Vai trò, vị trí và sứ mệnh của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) được xác định là hết sức lớn và đầy thách thức. Thế nhưng quyền hạn, trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của DNNN nói chung và người lao động nói riêng lại không tương xứng. DNNN không được tự chủ và chỉ đạo thực hiện vai trò, sứ mệnh của mình. Người lao động, nhất là lao động quản lý không được khuyến khích đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, nỗ lực phát huy tối đa năng lực của mình cho sự phát triển chung của DN. Để phát triển đất nước nhanh và bền vững, cần phải huy động và tập trung được nguồn lực tại DNNN cho đầu tư phát triển. Thực tế cho thấy DNNN đang nắm giữ, quản lý và sử dụng nguồn lực lớn của đất nước. Thế nhưng chúng ta lại chưa huy động và tập trung được nguồn lực đó cho những dự án đầu tư chiến lược, những mục tiêu ưu tiên phát triển của DNNN nói riêng và của đất nước nói chung. Thể chế quản lý, phân bổ và sử dụng nguồn lực ở DNNN rõ ràng không còn phù hợp. Vì vậy, trong quản lý nhà nước, phải coi DNNN là DN có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ như các DN khác trong nền kinh tế; hoạt động theo nguyên tắc thị trường. DNNN phải được trao đầy đủ quyền tự chủ kinh doanh như các DN khác trên cơ sở định hướng phát triển, nhiệm vụ và mục tiêu cụ thể được giao bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền; có quyền tài sản rõ ràng; được theo dõi, đánh giá, thanh tra, kiểm tra theo định hướng phát triển, theo nhiệm vụ, mục tiêu chung đã định. Đặc biệt, Nhà nước cần hạn chế dần và tiến tới loại bỏ thanh tra, kiểm tra và đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất của DNNN và người quản lý DNNN theo từng dự án, hoạt động cụ thể (mà chỉ đánh giá theo mục tiêu, lĩnh vực một cách tổng thể). Từ đó, Nhà nước phát huy tính tự chủ, sáng tạo và có cơ chế chấp nhận rủi ro trong đầu tư, nghiên cứu phát triển các lĩnh vực, sản phẩm kinh doanh mới phù hợp tình hình thực tế của thị trường. Phải lựa chọn, bổ nhiệm đội ngũ quản lý DNNN có trình độ, kinh nghiệm quản lý đẳng cấp khu vực và toàn cầu; đồng thời có chế độ tiền lương và lợi ích khác tương ứng với năng lực và kết quả quản trị, điều hành hoạt động kinh doanh của DN; có thể chế tạo điều kiện thuận lợi để họ làm việc, phát huy hết kiến thức, kinh nghiệm và tài năng cho phát triển DNNN. Ngoài ra, Nhà nước cần tạo cơ chế về tiền lương, tiền thưởng hợp lý cho người lao động, tạo động lực vật chất và tinh thần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Cùng với đổi mới chế độ tuyển chọn, bổ nhiệm và sử dụng đội ngũ quản lý DN, chúng ta phải thay đổi tương ứng nâng cao chất lượng, hiệu lực quản lý nhà nước và thực hiện đầy đủ quyền chủ sở hữu nhà nước đối với DN. |
