Ngày 28-10, Thủ tướng Nhật và là lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền - ông Shigeru Ishiba tuyên bố rằng ông vẫn sẽ tiếp tục giữ chức thủ tướng, mặc dù liên minh cầm quyền gồm LDP của ông và đảng Công Minh không đạt được đa số ghế tại hạ viện trong cuộc tổng tuyển cử vừa qua, theo hãng tin AFP.
Tại cuộc họp báo hôm 28-10, ông Ishiba cho biết LDP của ông "đã nhận được sự phán xét cực kỳ nghiêm khắc từ công chúng".
"Chúng tôi phải khiêm nhường và nghiêm túc chấp nhận kết quả này, suy ngẫm một cách chân thành và nỗ lực đổi mới toàn diện đảng của chúng tôi" - đài NHK dẫn lời phát biểu của ông Ishiba tại buổi họp báo.
Ông Ishiba cho biết yếu tố lớn nhất quyết định đến kết quả bầu cử của liên minh cầm quyền là "sự nghi ngờ, bất tín và tức giận của người dân" sau vụ bê bối gây quỹ chính trị của LDP, nhưng khẳng định rằng ông sẽ ở lại và không cho phép có "khoảng trống chính trị" trong nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.
Liên minh cầm quyền mất thế đa số
Thủ tướng Ishiba đưa ra tuyên bố trên trong bối cảnh kết quả kiểm phiếu cuối cùng do đài NHK đưa cho thấy liên minh cầm quyền của LDP và đảng Công Minh đã không đạt được mục tiêu mà ông Ishiba nêu ra là giành được 233/456 ghế nhằm chiếm đa số trong hạ viện. Đây là lần đầu tiên liên minh cầm quyền mất kiểm soát đa số tại Hạ viện sau 15 năm, kể từ năm 2009.
Số liệu của NHK cho thấy LDP giành được 191 ghế, giảm so với mức 259 ghế trong cuộc bầu cử trước, trong khi đối tác là đảng Công Minh chỉ giành được 24 ghế. Kết quả chính thức vẫn chưa được công bố.
Trong khi đó, đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) đối lập của cựu Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda đã có chiến thắng lớn khi giành được 148 ghế, cao hơn số ghế dự kiến là 96 ghế trong cuộc tổng tuyển cử vừa qua. Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP) cũng gặt hái thành công đáng kể trong đợt bầu cử khi giành được 28 ghế, tăng 11 ghế so với nhiệm kỳ trước.
Những khả năng tiếp theo
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết việc các đảng đối lập có thể lập nên chính phủ là khá khó khăn do không có đảng nào vượt qua 233 ghế để chiếm đa số tại hạ viện.
"Khả năng chuyển giao quyền lực cho phe đối lập không phải là không có, nhưng có quá nhiều đảng đối lập để bất kỳ đảng nào trong số họ có thể đạt được đa số" - AFP dẫn đánh giá của ông Yu Uchiyama, GS khoa học chính trị tại ĐH Tokyo (Nhật).
Khả năng LDP liên minh với các đảng đối lập cũng rất thấp, khi ông Noda cho biết CDP sẽ "không thể" hợp tác với LDP vì đã từng tham gia bỏ phiếu bất tín nhiệm đảng này trước đó. Trong khi đó, người đứng đầu đảng Đổi mới Nhật (JIP) - ông Nobuyuki Baba cho rằng việc hợp tác với LDP với tình trạng bê bối hiện tại của đảng này là "không thể".
Chỉ có DPP là để ngỏ khả năng "liên minh một phần", trong đó đảng này có thể đưa ra một số sự linh hoạt về các chính sách riêng lẻ đối với LDP.
Thay vào đó, các nhà phân tích đánh giá rằng khả năng cao là liên minh cầm quyền của LDP và đảng Công Minh sẽ thành lập chính phủ thiểu số. Ông Ishiba cũng cho biết hôm 28-10 rằng ông "không nghĩ đến việc thành lập ngay một liên minh mới", và một chính phủ thiểu số có nhiều khả năng thành lập nhất vào thời điểm này.
Mặc dù vậy, một chính phủ thiểu số có thể sẽ làm chậm quá trình ban hành pháp luật và chính sách, trong khi Nhật phải đối mặt vô số thách thức trong thời gian tới, từ dân số giảm cho đến môi trường an ninh khu vực căng thẳng, theo AFP.
