Sau khi giành được TP Avdiivka (tỉnh Donetsk) vào ngày 17-2, lực lượng Nga nhanh chóng giành được nhiều thắng lợi nhỏ ở bên ngoài thành phố này.
Theo tờ The New York Times, một trong những lý do mà quân Nga đạt được bước tiến ở khu vực này là do khả năng phòng thủ yếu kém của Ukraine.
Bức tranh phòng thủ đối lập
Mặc dù Ukraine tuyên bố đã bảo đảm được các tuyến phòng thủ bên ngoài Avdiivka, nhưng quân Nga đã chiếm được ba ngôi làng ở phía tây Avdiivka trong vòng 1 tuần và đang giao tranh với Ukraine để giành ít nhất 1 ngôi làng khác.
Tình báo quân sự Anh hôm 29-2 cho biết trong 2 tuần qua lực lượng Nga đã tiến tới khoảng hơn 6 km từ trung tâm Avdiivka, một bước tiến nhỏ nhưng nhanh bất thường so với các hoạt động tấn công trước đó.
Ở phía tây Avdiivka, Ukraine đang cố gắng bảo vệ các đường hào thô sơ, thưa thớt. Những tuyến hào này thiếu nhiều công sự bổ sung để chặn đà tiến của xe tăng Nga và giúp bảo vệ những con đường chính cũng như các khu vực quan trọng, New York Times đánh giá dựa trên hình ảnh của công ty vệ tinh Planet Labs.
Việc Ukraine thiếu các tuyến phòng thủ vững chắc ở khu vực này càng được thấy rõ khi so sánh với những tuyến phòng thủ kiên cố của Nga. Các công sự của Nga bên ngoài ngôi làng Verbove (tỉnh Zaporizhia) mà Ukraine đã cố gắng giành lại trong đợt phản công vào mùa hè năm ngoái nhưng không thành công, là một minh chứng.
Làng Verbove có một vòng công sự đồng tâm. Nó bắt đầu với một chiến hào đủ rộng để “bẫy” xe tăng và xe bọc thép, tiếp theo là mạng lưới chướng ngại vật bằng xi măng được gọi là răng rồng, dùng để ngăn chặn các phương tiện, và cuối cùng là một chiến hào rộng lớn dành cho bộ binh.
Hình ảnh vệ tinh từ tháng 2 cho thấy hệ thống phòng thủ nhiều lớp của Nga ở phía tây Verbove, với hàng nghìn hố đạn pháo có thể nhìn thấy ở các khu vực xung quanh.
Vì sao Ukraine phòng thủ yếu?
Có nhiều lý do có thể giải thích cho việc Ukraine thiếu khả năng phòng thủ.
Các quan chức Mỹ và chuyên gia quân sự cho rằng Ukraine có thể đã quá tập trung vào các hoạt động phản công vào năm ngoái mà bỏ qua việc xây dựng các tuyến phòng thủ.
Trong khi Moscow bắt đầu xây dựng các tuyến phòng thủ ở phía nam hơn nửa năm và trước cuộc phản công năm ngoái của Ukraine, thì Ukraine dường như chỉ mới bắt đầu kế hoạch xây dựng các công sự cách đây 3 tháng.
Các quan chức Mỹ cho rằng còn có yếu tố tâm lý. Nếu quân đội Ukraine rải mìn dày đặc ở một số khu vực nhất định để cản trở bước tiến của Nga, thì đó sẽ là sự thừa nhận ngầm rằng Ukraine khó có thể mở các chiến dịch phản công ở khu vực đó trong tương lai.
Ông Serhiy Hrabskyi, đại tá quân đội Ukraine đã nghỉ hưu lưu ý rằng Ukraine có rất ít nguồn lực dự phòng vào thời điểm Kiev mở cuộc phản công năm ngoái và việc xây dựng các tuyến phòng thủ là một lựa chọn rất tốn kém.
Các quan chức Mỹ cho biết trách nhiệm xây dựng tuyến phòng thủ đầu tiên sẽ thuộc về các đơn vị quân đội Ukraine đóng trong khu vực, còn các tuyến phòng thủ tiếp theo sẽ do chính quyền dân sự xây dựng với sự giúp đỡ của các nhà thầu tư nhân. Thủ tướng Ukraine - ông Denys Shmyhal cho biết khoảng 30 tỉ hryvnia Ukraine (khoảng 800 triệu USD) đã được phân bổ cho việc củng cố công sự trong năm nay.
Trong chuyến thăm gần tiền tuyến phía đông Ukraine vào cuối tháng 11 năm ngoái, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky cho biết các khu vực ở tỉnh Donetsk “sẽ nhận được sự chú ý tối đa”, nhấn mạnh “sự cần thiết phải tăng cường và đẩy nhanh việc xây dựng các công trình phòng thủ”.
Tuy nhiên, ông Pasi Paroinen, nhà phân tích của Black Bird Group - nhóm chuyên phân tích hình ảnh vệ tinh và nội dung mạng xã hội từ chiến trường, cho rằng không có diễn biến gì đáng kể kể từ sau chuyến thăm của ông Zelensky.
Ông Paroinen nói thêm rằng bên ngoài Avdiivka, có những công sự mới đang được xây dựng nhưng chúng chưa tạo thành một tuyến phòng thủ đặc biệt đáng gờm và không thể so sánh về quy mô với các công sự của Nga ở phía nam.
Chính quyền Ukraine cho biết họ thiếu người để xây dựng tuyến phòng thủ. Vào giữa tháng 1, các quan chức địa phương ở tỉnh Ivano-Frankivsk, phía tây Ukraine, cho biết họ đang tìm kiếm 300 công nhân sẵn sàng giúp xây dựng công sự ở vùng Donetsk.
Theo các nhà quan sát, Ukraine thiếu các đội kỹ sư, trang thiết bị, vật liệu để xây dựng tuyến phòng thủ, và thua Nga rất nhiều trong các khía cạnh này.
Sự chậm trễ trong việc xây dựng công sự phòng thủ đồng nghĩa với việc quân Ukraine giờ đây có thể phải vừa củng cố các tuyến phòng thủ, vừa xoay sở với hỏa lực quân Nga, khiến nhiệm vụ trở nên khó khăn hơn gấp bội.
Đại tá về hưu Hrabskyi cho rằng Nga hiện đang ngăn cản Ukraine tăng cường phòng thủ bằng cách bắn phá không ngừng vào lực lượng Ukraine, bao gồm việc sử dụng bom lượn cực mạnh mang theo hàng trăm tấn thuốc nổ có thể xuyên thủng ngay cả những công sự được xây dựng kỹ lưỡng.
Ông Hrabskyi nhận định: “Chất lượng của các tuyến phòng thủ này không đủ tốt để chống lại chiến thuật máy ủi khổng lồ của lực lượng Nga”.
