Trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung Quốc (TQ) ngày càng xuống cấp nghiêm trọng, một lượng giới tinh hoa và truyền thông TQ bắt đầu lên tiếng kêu gọi Bắc Kinh nên gấp rút nâng cấp kho vũ khí hạt nhân, đề phòng trường hợp xấu nhất. Đơn cử, Tổng biên tập tờ Hoàn Cầu Thời Báo Hồ Tịch Tiến trong một bài xã luận mới đây khẳng định TQ chỉ khi xây dựng được năng lực răn đe hạt nhân đủ mạnh mới có thể ngăn chặn một cuộc chiến tranh toàn diện với Mỹ.
“Vũ khí hạt nhân là công cụ duy nhất giúp TQ cân bằng với sức mạnh quân sự của Mỹ, không có con đường nào khác hiệu quả bằng” - ông Hồ nhấn mạnh.
Những lo ngại của Trung Quốc
Trả lời phỏng vấn của tạp chí quân sự War on The Rocks, chuyên gia Tong Zhao thuộc Trung tâm Chính sách toàn cầu Carnegie - Thanh Hoa (TQ), lo ngại hàng đầu của Bắc Kinh khi đối đầu với Mỹ là kịch bản bị Washington cho lực lượng phá hủy phần lớn kho hạt nhân của TQ. Mất đi năng lực răn đe hạt nhân, số vũ khí còn lại của TQ chẳng những không đủ chọc thủng hàng phòng thủ của Mỹ để đáp trả mà còn đặt toàn bộ lãnh thổ nước này dưới tầm hạt nhân của Mỹ.
Nỗi sợ lớn đến mức nó trở thành động cơ chính cho gần như toàn bộ tiến trình hiện đại hóa quân đội TQ những năm gần đây và thúc đẩy giới chuyên gia vũ khí TQ tăng tốc các nghiên cứu cải thiện năng lực tác chiến tầm xa chỉ với hai mục đích duy nhất là vượt qua năng lực phòng thủ của Mỹ và đảm bảo an toàn cho các lực lượng TQ khi chiến tranh nổ ra.
Mặt khác, TQ cũng nhiều lần lên tiếng chỉ trích Mỹ cố tình lợi dụng lý do giữ gìn an ninh ở bán đảo Triều Tiên để triển khai các hệ thống phòng thủ tối tân ra khu vực này, tạo vòng hỏa lực bao quanh TQ ngay tại sân nhà. Hồi đầu năm 2017, quan hệ ba bên TQ, Hàn Quốc và Mỹ leo thang căng thẳng do Washington chính thức triển khai hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) ra gần giới tuyến hai miền Triều Tiên.
Cuối cùng và nghiêm trọng nhất, với tâm lý cảnh giác nói trên, TQ nghi ngờ mọi cơ chế kiểm soát hoặc cắt giảm vũ khí chiến lược, vũ khí hạt nhân, mặc cho Mỹ nhiều lần đề nghị TQ cùng tham gia một thỏa thuận kiểm soát ba bên với nước này và Nga. Theo báo cáo mới đây của Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), TQ hiện là nước có kho vũ khí lớn thứ năm thế giới, sau Anh, Pháp, Mỹ và Nga. Lý do mà Bắc Kinh đưa ra là chỉ duy trì số lượng vũ khí hạn chế để tự vệ nên không cần thiết phải cắt giảm.
Tên lửa trong buổi duyệt binh kỷ niệm 70 năm quốc khánh TQ vào tháng 10-2019. Ảnh: REUTERS
Nâng cấp kho vũ khí hạt nhân là sai lầm
Dù vậy, chuyên gia Zhao Tong nhấn mạnh TQ đang đi ngược lại với xu hướng phát triển chung toàn cầu khi hầu như mọi quốc gia có vũ khí hạt nhân đều đồng ý kiểm soát và hạn chế mở rộng năng lực này là biện pháp để giữ gìn hòa bình thế giới. Hành động của Bắc Kinh thậm chí còn tạo tiền lệ xấu khi một số quốc gia có ý đồ tiêu cực sẽ vin vào đó để ra sức phát triển hạt nhân.
“Bản chất năng lực hạt nhân của TQ không phải để xây dựng quan hệ tốt đẹp với nước khác, do đó việc Mỹ - Trung có thêm bất đồng cũng không liên quan tới việc mở rộng hay từ chối kiểm soát kho hạt nhân. Việc cộng đồng quốc tế lo ngại về tình hình an ninh trong môi trường chung khi TQ cứ muốn nâng cấp kho vũ khí hạt nhân là điều hoàn toàn có thể hiểu được” - ông Zhao nhận định.
| Phát biểu bên lề Diễn đàn An ninh Aspen 2020, Đại sứ TQ tại Mỹ Thôi Thiên Khải ngày 11-8 khẳng định năng lực hạt nhân của TQ hiện vẫn kém xa Mỹ và Nga. Do đó, chỉ khi nào Mỹ sẵn sàng cắt giảm kho vũ khí hạt nhân của họ xuống cùng quy mô với TQ thì Bắc Kinh mới chịu đàm phán, theo đài CNBC. |
Bên cạnh đó, chuyên gia này còn cho rằng nếu Bắc Kinh mở rộng kho hạt nhân trong khi các cường quốc hạt nhân lại giảm số lượng vũ khí hạt nhân, hành động của TQ sẽ bị cáo buộc là không tuân thủ lời hứa và phá vỡ những nỗ lực kiểm soát vũ khí và cấm phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu. Điều này sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng hơn tới uy tín và lợi ích quốc gia của TQ.
“Xây dựng kho hạt nhân lớn hơn sẽ khiến quốc gia khác nể sợ nhưng lại không giành được sự tôn trọng. Tăng cường số lượng vũ khí hạt nhân sẽ không giúp TQ hiện thực hóa tham vọng trở thành cường quốc hàng đầu thế giới” - ông Zhao nhấn mạnh.
| Trung Quốc tiếp tục xuống nước với Mỹ Trả lời phỏng vấn của trang tin Guancha (TQ) ngày 12-8, Thứ trưởng Ngoại giao TQ Lạc Ngọc Thành khẳng định Bắc Kinh đang nỗ lực để ngăn quan hệ Mỹ - Trung xấu đi “trong vài tháng tới” và sẵn sàng đối thoại với Washington “bất cứ lúc nào”. “Chúng ta phải tập trung cao độ, không để bất kỳ thế lực cực đoan nào lợi dụng, gây ảnh hưởng. Hai nước phải đảm bảo quan hệ song phương đi đúng hướng, ngăn mâu thuẫn diễn biến vượt tầm kiểm soát hoặc đi chệch hướng. Việc cần làm bây giờ là mở kênh liên lạc để đảm bảo đối thoại không bị gián đoạn” - ông Lạc tuyên bố. Hồi tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao TQ Vương Nghị cũng từng có những phát ngôn với thông điệp mềm mỏng tương tự. Trả lời hãng thông tấn Tân Hoa Xã,quan chức này cho rằng đối thoại là giải pháp hợp lý để giải quyết các mâu thuẫn và xây dựng lòng tin Mỹ - Trung. Do đó, Bắc Kinh sẵn sàng tái khởi động các cơ chế đối thoại với phía Mỹ ở mọi cấp độ, về bất kỳ vấn đề gì và vào bất kỳ lúc nào. |
