Như Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh, dù được xác định là nhân chứng nhưng ông Hồ Ngọc Long (Việt kiều Mỹ) vẫn bị TAND huyện Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu) ra lệnh cấm xuất cảnh. Nhiều chuyên gia cho rằng việc này là sai bởi người làm chứng không phải là người có nghĩa vụ trong vụ án, không thuộc trường hợp bị cấm xuất cảnh. Thực tế cũng không có tòa nào áp dụng biện pháp này đối với người làm chứng.
Vì phải cung cấp chứng cứ cho tòa
Sau khi bị từ chối trao đổi qua điện thoại, PV Pháp Luật TP.HCM đã trực tiếp đến gặp Chánh án TAND huyện Côn Đảo Nguyễn Đăng Khoa (cũng là thẩm phán thụ lý vụ án) tại trụ sở tòa này.
PV đặt vấn đề: Khoản 13 Điều 114 BLTTDS 2015 quy định biện pháp cấm xuất cảnh đối với “người có nghĩa vụ” trong vụ án. Tuy nhiên, hiện nay ông Long chỉ là nhân chứng trong vụ án, vậy vì sao tòa tiếp tục duy trì lệnh cấm xuất cảnh?
Chánh án Khoa nói: “Dù ông Long không có nghĩa vụ với nguyên đơn, bị đơn nhưng là nhân chứng duy nhất trong vụ án nên có nghĩa vụ phối hợp với tòa để làm sáng tỏ vụ án. Nếu giờ ông ấy xuất cảnh thì làm sao tòa triệu tập đến làm việc được!”.
Theo thông tin Chánh án Khoa thì TAND huyện tòa đã mời ông Long đến lấy lời khai ba lần. Lần đầu ngày 15-11-2018, thư ký tòa án mang giấy đến công ty nhưng không gặp ông Long vì đang ở đất liền nên có điện thoại thông báo hẹn ngày đến tòa. Lần thứ hai thư ký mời nhưng ông Long cũng không có mặt. Lần thứ ba sau khi tòa và ông Long làm việc với HĐND huyện thì lúc này tòa tống đạt luôn giấy triệu tập, ông Long đã có mặt tại tòa vào ngày 28-12.
Tuy nhiên, ông Long cho biết chỉ nhận được điện thoại một lần, đó là ngày 25-12-2018 ông mới được thư ký gọi đến tòa nhận giấy triệu tập để làm việc vào ba ngày sau đó. Sau đó ông đã lần đầu tiên đến tòa làm việc, chứ không có lần nào khác.
Ngoài ra, cũng theo Chánh án Khoa, mấu chốt của việc cấm xuất cảnh không phải việc ông Long là bị đơn trong vụ tranh chấp số tiền 300 triệu đồng mà còn có nguyên nhân là do: “LS của bị đơn nhiều lần làm việc với toà án đều cho biết chứng cứ hiện đang do ông Long nắm giữ nên nói sẽ về làm việc lại với ông Long”
PV hỏi tiếp: Vậy LS của bị đơn có yêu cầu tòa thu thập chứng cứ từ ông Long không?”. Tuy nhiên, ông Khoa không cung cấp được những bằng chứng cho thấy LS có yêu cầu hay không.
“Khi nào tòa án xét thấy những chứng cứ cần thiết đã trọn vẹn cho tòa án thì chúng tôi sẽ tiến hành giải tỏa quyết định cấm xuất cảnh” - ông Khoa cho biết.
Ông Hồ Ngọc Long mong muốn được qua Mỹ thăm mẹ đang bị bệnh. Ảnh: NGÂN NGA
Tòa áp dụng sai luật
LS Nguyễn Hoài Nghĩa (Đoàn LS TP.HCM) phân tích: Ông Long không còn đại diện theo pháp luật của Công ty San Hô Xanh Côn Đảo nên theo quy định, ông Long không còn quyền, nghĩa vụ và tư cách gì để tiếp tục tham gia tố tụng trong vụ án.
Tòa đã xác định ông Long là nhân chứng, do đó nghĩa vụ của ông Long được điều chỉnh theo khoản 8 Điều 78 BLTTDS 2015. Cụ thể, nếu ông Long không đến phiên tòa, phiên họp mà không có lý do chính đáng, việc vắng mặt cản trở việc xét xử và giải quyết thì tòa có thể ra quyết định dẫn giải đến phiên tòa, phiên họp. Điều luật này không có quy định nào cho phép tòa cấm xuất cảnh người làm chứng.
Tuy nhiên, trả lời của chánh án TAND huyện Côn Đảo cho thấy không có chứng cứ nào chứng tỏ ông Long không hợp tác với tòa hoặc cản trở việc xét xử. Do vậy, việc TAND huyện áp dụng các điều 114, 128 BLTTDS để cấm xuất cảnh đối với ông Long là trái luật.
“Nếu cho rằng thẩm phán thụ lý vụ án có dấu hiệu của hành vi ra quyết định trái pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì ông Long có quyền tố cáo tới CQĐT của VKSND Tối cao theo Điều 371 BLHS 2015” - LS Nghĩa nói.
“Theo tôi, tòa đang làm khó nhân chứng” - TS Nguyễn Văn Tiến, Phó Trưởng khoa Luật dân sự, Trường ĐH Luật TP.HCM, nêu quan điểm. Theo TS Tiến, “người có nghĩa vụ” phải được hiểu là người có trách nhiệm với ai đó về tài sản hoặc phải thực hiện một số công việc nhất định về hành vi nào đó (như phải xin lỗi…). Trong vụ này không thể xếp người làm chứng là “người có nghĩa vụ” được.
Nếu tòa cho rằng ông Long là người làm chứng duy nhất trong vụ án thì trách nhiệm của tòa là bằng mọi cách sớm thu thập chứng cứ phục vụ cho việc giải quyết vụ án. Chẳng hạn như tòa phải sớm triệu tập ông Long đến để lấy lời khai bằng văn bản rồi vào lưu hồ sơ. Không thể lấy lý do là nhân chứng duy nhất để hạn chế quyền đi lại của ông Long. Lẽ ra thay vì tạo điều kiện tối đa cho ông Long (vì ông sẽ là người hỗ trợ, giúp tòa làm sáng tỏ vụ án) thì tòa lại gây khó khăn bằng cách không cho xuất cảnh.
| Nhân chứng lại bị cấm xuất cảnh? Theo hồ sơ, tháng 1-2018, Công ty TNHH XD-TM Duy Thân (do ông Huỳnh Duy Thân đại diện theo pháp luật) khởi kiện Công ty Cổ phần Du lịch San Hô Xanh Côn Đảo (do ông Hồ Ngọc Long đại diện theo pháp luật) yêu cầu trả hơn 10 tỉ đồng trong một hợp đồng xây dựng giữa hai bên. Sau đó Công ty Duy Thân bổ sung đơn kiện buộc ông Long phải trả nợ số tiền vay 300 triệu đồng… Tháng 2-2018, TAND huyện Côn Đảo áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời cấm xuất cảnh đối với ông Long. Tháng 10-2018, ông Long không còn là người đại diện theo pháp luật của Công ty San Hô Xanh Côn Đảo nữa. Cũng thời gian này, tòa đã tách vụ đòi 300 triệu đồng thành vụ án khác, ông Thân là nguyên đơn, ông Long là bị đơn. Nhưng ông Long đã ủy quyền cho một LS tham gia vụ án này và nộp tiền đảm bảo để nếu tòa buộc 300 triệu đồng thì có tiền để thi hành án. Dù vậy TAND huyện vẫn không đồng ý hủy lệnh cấm xuất cảnh vì cho rằng ngoài việc ông Long là bị đơn trong vụ án 300 triệu đồng thì ông còn là nhân chứng trong vụ án trước. |
