Chính phủ sẽ quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế, thời điểm áp dụng thu và điều chỉnh thuế suất phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc giao Chính phủ quy định cụ thể ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế nhằm loại trừ trường hợp những cá nhân thực hiện mua, bán vàng cho mục đích tiết kiệm, cất giữ (không vì mục đích kinh doanh), phù hợp với tập quán mua vàng tích trữ của một bộ phận người dân hiện nay.
Chi phí nhỏ nhưng tác động lớn đến tâm lý người mua vàng
Đánh giá về việc thu thuế thu nhập cá nhân 0,1% trên mỗi lần chuyển nhượng vàng miếng, TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia tài chính ngân hàng cho biết: Đây là lần đầu tiên Việt Nam áp dụng chính sách thuế thu nhập cá nhân với vàng miếng, khác với thông lệ quốc tế (chưa có quốc gia nào đánh thuế tương tự trong Luật TNCN). Chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp minh bạch hóa thị trường vàng, hạn chế đầu cơ và điều tiết dòng vốn vào sản xuất kinh doanh.
Ông Dương Anh Vũ, chuyên gia ngành vàng cho biết thêm: “Thực tế, mức thuế 0,1% là quá nhỏ để có thể tạo ra bất kỳ biến động nào về hành vi thị trường. Chi phí tăng thêm 100.000 đồng cho một giao dịch trị giá 100 triệu đồng gần như không ảnh hưởng đến quyết định mua bán, nhất là trong bối cảnh biên lợi nhuận vàng miếng những năm gần đây đã và đang tăng mạnh. So với độ biến động giá có thể lên tới vài triệu đồng mỗi lượng chỉ trong một phiên, khoản thuế này gần như ‘không nhìn thấy’. Song điều quan trọng là chính sách này giúp quản lý minh bạch thị trường vàng và bình đẳng hơn giữa các chủ thể tham gia thị trường".
Hồi đầu năm 2025, vàng miếng tại Công ty SJC được giao dịch ở mức 82,2 - 84,2 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), nhưng đến hôm nay mức giá này đã bật lên 152,7 – 154,7 triệu đồng/lượng (mua - bán).
Tức là những ai mua vàng miếng ngay đầu năm, giờ đây muốn bán ra họ đã kiếm được khoản lợi nhuận lên đến 68,5 triệu đồng/lượng, tăng gần 85%. Giả sử áp mức thuế 0,1% tính trên giá trị giao dịch, thì người dân bán vàng miếng hôm nay chỉ phải “tốn” thêm 152.700 đồng.
Thu thuế trên từng lần giao dịch vàng miếng cũng đồng nghĩa thị trường vàng sẽ vận hành một cách minh bạch hơn thông qua chính sách thuế. Tuy nhiên, Chính phủ cũng cần tính toán ngưỡng miễn thuế cho giao dịch nhỏ, hoặc với người mua vàng miếng như “của hồi môn” hoặc nhằm mục đích tiết kiệm và giữ 5-10-20-30 năm mới bán thì việc đánh thuế sẽ như thế nào khiến họ cảm thấy mình không bị đánh đồng với nhóm đầu cơ vàng.
Anh Tuấn Tú, (phường Tân Sơn Nhất) chia sẻ: “Chính sách phải đánh trúng đối tượng đầu cơ, và phải có hướng dẫn cụ thể để phân biệt đâu là người mua vàng để tích lũy với người “đầu cơ lướt sóng’, từ đó nhằm tránh ảnh hưởng đến hộ gia đình”.
Cần phân biệt người mua vàng miếng để tiết kiệm và đầu cơ
Bàn về hiệu quả ngăn chặn đầu cơ vàng, TS Nhân cho biết thêm: "Tôi đồng tình với chính sách đưa giao dịch vàng vào luật thuế TNCN, mức 0,1% hợp lý, vừa tạo nguồn thu vừa hạn chế tiêu cực. Tuy nhiên, mức thuế 0,1% trên mỗi lần giao dịch vàng miếng lại quá thấp so với lợi nhuận, nên chưa phải biện pháp đủ mạnh để răn đe nhóm đầu cơ".
Thu thuế trên chênh lệch lợi nhuận khi mua bán vàng miếng thay vì tính trên giá trị giao dịch sẽ tạo ra sự công bằng hơn. Bởi người mua vàng miếng để tích lũy, tiết kiệm sẽ khó có số lượng vàng lớn như người đầu cơ, lướt sóng.
TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia TC-NH
Chưa kể, nhà chức trách có thể sẽ gặp khó khăn trong quá trình thực thi khi phân biệt giữa người đầu cơ và người mua vàng nhằm mục đích tiết kiệm do không có cơ sở dữ liệu tập trung giữa cơ quan thuế - ngân hàng - doanh nghiệp vàng, trong khi thị trường “chợ đen” vẫn đang hoạt động sôi nổi. Chỉ khi nào hệ thống dữ liệu phải được kết nối giữa các bên thì chính sách thu thuế trên từng lần giao dịch vàng miếng mới vận hành hiệu quả. Nếu không, giao dịch “ngầm” của vàng miếng trên thị trường chợ đen vẫn có đất sống và làm thất thu ngân sách.
Theo ông Vũ, dù mức thuế 0,1% trên mỗi giao dịch vàng miếng khó có thể triệt tiêu hoàn toàn hành vi đầu cơ, đặc biệt là những nhà đầu tư lướt sóng vốn chấp nhận rủi ro cao, nhưng đây vẫn là một bước đi cần thiết để đưa thị trường vàng miếng vào khuôn khổ vận hành ổn định hơn.
"Việc cơ quan quản lý áp thuế đối với giao dịch chuyển nhượng vàng miếng được xem là tạo thêm công cụ, giúp minh bạch hóa hoạt động kinh doanh vàng, từ đó hạn chế các dòng vốn đầu cơ ngắn hạn và khuyến khích nguồn lực xã hội chảy vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh của nền kinh tế. Đây chính là ý nghĩa lớn nhất của chính sách", ông Vũ nói.
Đồng quan điểm, TS Lê Bá Chí Nhân cho rằng: “Mức thuế TNCN 0,1% cho mỗi lần giao dịch vàng miếng là một bước tiến quan trọng nhằm minh bạch hóa thị trường và kiềm chế đầu cơ dù khá nhẹ nhàng. Tuy nhiên, chính sách này tác động đến tâm lý người tiêu dùng nhiều hơn là về mặt tài chính, và hiệu quả trong việc hạn chế đầu cơ chỉ thực sự đạt được khi đi kèm các giải pháp đồng bộ".
"Để giảm rủi ro, cần sớm xây dựng hệ thống dữ liệu và đưa ra ngưỡng miễn thuế hợp lý, tránh tình trạng “một mũi tên trúng hai đích” nhưng lại gây bất tiện cho người dân nắm giữ vàng vì mục đích tiết kiệm, của hồi môn”, TS Lê Bá Chí Nhân nhấn mạnh.
