Ngày 11-1, trong phiên điều trần đầu tiên tại Tòa Công lý Quốc tế (ICJ) liên quan vụ Nam Phi kiện Israel tội diệt chủng ở Gaza, Nam Phi đã trình bày quan điểm và yêu cầu ICJ hành động để ngăn thương vong dân thường tiếp tục tăng cao, theo đài CNN.
Diễn biến ngày đầu tiên phiên tòa
Mở đầu phiên điều trần, các đại diện Nam Phi đọc đơn khiếu nại và yêu cầu Israel ngừng ngay lập tức các hoạt động quân sự ở Gaza vì số dân thường thiệt mạng đã vượt quá 23.000 người.
Đại sứ Nam Phi tại Hà Lan (nơi đặt trụ sở của ICJ) - ông Vusimuzi Madonsela nói: “Nam Phi cho rằng các hành động và việc cho phép diệt chủng của nhà nước Israel chắc chắn là một phần của chuỗi các hành động bất hợp pháp liên tục đối với người dân Palestine kể từ năm 1948”.
Bộ trưởng Tư pháp Nam Phi Ronald Lamola nói rằng phản ứng của Israel trước các cuộc tấn công ngày 7-10 của phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas (kiểm soát Dải Gaza, Palestine) “đã vượt quá giới hạn”.
“Không một cuộc tấn công vũ trang nào vào lãnh thổ một quốc gia, dù nghiêm trọng đến đâu, có thể bào chữa cho những hành vi vi phạm Công ước Diệt chủng 1948” - ông Lamola nói.
Tại tòa, Nam Phi yêu cầu các thẩm phán đưa ra biện pháp tạm thời cho vấn đề diệt chủng người Palestine ở Gaza vì đây là “vấn đề cực kỳ khẩn cấp”.
Các biện pháp mà Nam Phi đề xuất bao gồm:
- Israel đình chỉ các hoạt động quân sự chống lại Gaza.
- Israel đảm bảo quân đội của mình và bất kỳ nhóm liên quan nào sẽ ngừng mọi hoạt động quân sự ở Gaza.
- Israel ngừng giết người Palestine.
- Israel ngừng di dời người dân Palestine và đảm bảo họ có quyền tiếp cận thực phẩm, nước uống, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và cơ sở hạ tầng cơ bản.
- Israel thực hiện “tất cả hành động hợp lý trong khả năng của mình để ngăn chặn nạn diệt chủng”.
Sau phiên tòa, ông Lamola cho biết việc Nam Phi đưa vụ việc lên ICJ sẽ tạo cơ hội cho tòa “hành động theo thời gian thực” để ngăn chặn nạn diệt chủng “tiếp tục diễn ra ở Gaza”.
Ông Lamola cho biết ông hy vọng vụ việc sẽ “có tác động” đến người dân Gaza.
Phản ứng các bên sau phiên tòa
Sau phiên tòa, nhóm Hamas bày tỏ hy vọng rằng ICJ sẽ ra phán quyết có lợi cho người Palestine.
“Người dân Palestine đang theo dõi phiên tòa với sự quan tâm sâu sắc. Chúng tôi kêu gọi tòa bác bỏ mọi áp lực và đưa ra quyết định hình sự hóa sự chiếm đóng của Israel và chấm dứt hành động gây hấn ở Gaza” - ông Sami Abu Zuhri, người phát ngôn của Hamas nói.
Chính quyền Palestine bày tỏ “sự tin tưởng” vào hoạt động vận động pháp lý do Nam Phi khởi xướng và hy vọng ICJ sẽ ra phán quyết bảo vệ người dân Palestine.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Iraq ca ngợi quan điểm của Nam Phi và cáo buộc Israel thực hiện các vụ giết người và tàn phá “chưa từng có” chống lại người Palestine ở Gaza.
Một số quốc gia Ả Rập và Hồi giáo cũng lên tiếng ủng hộ vụ kiện.
Bộ Ngoại giao Lebanon ngày qua ra tuyên bố về phiên tòa, cho biết: “Lebanon bày tỏ mong muốn có được một phán quyết công bằng và nhanh chóng nhằm bảo vệ luật nhân quyền, đặc biệt là luật nhân đạo quốc tế”.
Trong khi đó, về phía Israel, Bộ trưởng Quốc phòng Israel - ông Yoav Gallant tiếp tục lặp lại các tuyên bố trước đó rằng Lực lượng Phòng vệ Israel chỉ tấn công chiến binh Hamas chứ không phải dân thường Gaza, đồng thời cho biết Israel tiếp tục tạo điều kiện cho viện trợ vào Gaza, theo tờ The Times of Israel.
Mỹ ngày qua tiếp tục gọi vụ kiện của Nam Phi là “vô căn cứ”.
“ICJ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết hòa bình các tranh chấp. Nhưng một lần nữa những cáo buộc rằng Israel đang phạm tội diệt chủng là vô căn cứ” - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel nói
Ông Patel cũng cho biết Washington đang “theo dõi chặt chẽ” quá trình tố tụng.
Tuy nhiên, người phát ngôn lưu ý rằng Mỹ bác bỏ tuyên bố của Israel rằng Nam Phi đóng vai trò là cánh tay hợp pháp của Hamas.
Israel đang chuẩn bị cho phiên điều trần trong ngày hôm nay (12-1).
Đội bào chữa của Israel do luật sư người Anh Malcolm Shaw dẫn đầu. Ông Shaw là chuyên gia về tranh chấp lãnh thổ, từng đại diện cho Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Cameroon, Serbia, Azerbaijan, Ukraine, Ireland và Malaysia tại ICJ và các tòa án khác.
