Nhiều tuần qua, các quan chức cấp cao Nga liên tục tuyên bố về một gói thoả thuận “đầy tham vọng” sẽ được ký kết với Ấn Độ nhân dịp Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm New Delhi vào đầu tháng 12 tới, theo hãng tin RIA Novosti.
Trong chuyến thăm này, Tổng thống Putin sẽ hội đàm với Tổng thống Ấn Độ Droupadi Murmu, gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại “Hội nghị thượng đỉnh Nga-Ấn”, dự và phát biểu tại “Diễn đàn Nga-Ấn” tại New Delhi.
Gói thoả thuận 'toàn diện' và 'đầy tham vọng'
Đại sứ Nga tại Ấn Độ - ông Denis Alipov hôm 20-11 cho biết Moscow và New Delhi “đang chuẩn bị một gói toàn diện các quyết định đầy tham vọng, cho phép hiện thực hoá đầy đủ hơn tiềm năng hợp tác giữa hai nước, phù hợp với lợi ích quốc gia và nhu cầu của thời đại”.
Ông Alipov chia sẻ thêm rằng những thoả thuận này trải dài trên nhiều lĩnh vực, từ hợp tác truyền thống giữa hai nước về quân sự-kỹ thuật, năng lượng hạt nhân vì mục đích hoà bình, năng lượng, khoa học-giáo dục, cho tới “các lĩnh vực mới đầy triển vọng”.
Trước đó, sau cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tại Moscow hôm 17-11, Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar cho biết “một số thỏa thuận, sáng kiến và dự án song phương trong nhiều lĩnh vực đang được thảo luận” và hai nước hy vọng các dự thảo này sẽ được hoàn tất “trong những ngày tới”.
Ông Lavrov đánh giá cuộc hội đàm với người đồng cấp Ấn Độ là “rất kịp thời”, còn ông Jaishankar nói rằng cuộc gặp “rất có ích đối với việc thúc đẩy quan hệ song phương”.
Người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov hôm 10-11 bày tỏ kỳ vọng rằng sự kiện ông Putin thăm Ấn Độ lần này “sẽ là một chuyến đi ý nghĩa”. Điện Kremlin cam kết sẽ công bố các thoả thuận song phương Nga-Ấn “vào thời điểm thích hợp”.
Nhiều tháng tích cực chuẩn bị trước khi ông Putin thăm Ấn Độ
Từ cuối tháng 8, Trợ lý Tổng thống Nga - ông Yuri Ushakov đã thông báo việc ông Putin thăm Ấn Độ trong tháng 12, tham dự sự kiện thường niên “Diễn đàn Nga-Ấn”. Điện Kremlin hôm 28-11 xác nhận Tổng thống Putin sẽ thăm Ấn Độ trong hai ngày 4-12 và 5-12.
Trước đó, Thủ tướng Modi hồi tháng 7-2024 đã tới thăm Nga và cùng Tổng thống Putin tham dự “Hội nghị thượng đỉnh Nga-Ấn” tại Moscow. Trong hơn 1 năm qua, ông Modi và ông Putin vẫn duy trì liên lạc, gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Trung Quốc hồi tháng 9 và nhiều lần tổ chức điện đàm song phương.
Trong đầu và giữa tháng 8, lần lượt Cố vấn An ninh quốc gia Ấn Độ Ajit Doval và Ngoại trưởng Jaishankar đã lần lượt tới thăm Nga. Ông Jaishankar còn quay lại thăm Nga một lần nữa trong chuyến công tác từ ngày 19 tới 21-11.
Ở phía ngược lại, liên tiếp Thứ trưởng Ngoại giao Andrey Rudenko (ngày 7-11), Thứ trưởng Công thương Alexey Gruzdev (ngày 14 tới 15-11); Trợ lý Tổng thống kiêm Chủ tịch Hội đồng Biển - ông Nicolai Patrushev (ngày 17 tới 20-11) cũng có các chuyến công tác tới Ấn Độ.
Ngoại trưởng Lavrov đã ít nhất 2 lần lên kế hoạch sang thăm Ấn Độ vào trung tuần tháng 6 và tháng 11, nhưng các chuyến đi đã bị huỷ do người đồng cấp nước chủ nhà là ông Jaishankar đều bận lịch công tác tới dự các sự kiện của G7 theo lời mời của Canada.
Tuy nhiên, với các chuyến thăm của ông Jaishankar không lâu sau đó, quá trình phối hợp Nga-Ấn cho chuyến thăm sắp tới của ông Putin có vẻ không bị ảnh hưởng nhiều.
Giới phân tích chỉ ra nhiều điểm nhấn của chuyến thăm
Tờ Kommersant (Nga) nhận định rằng cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới giữa ông Putin và ông Modi ở New Delhi là hội nghị “thách thức nhất trong lịch sử” quan hệ Nga-Ấn, mà một trong những nguyên nhân chủ yếu là ảnh hưởng từ cuộc chiến đang vẫn đang kéo dài giữa Nga và Ukraine.
GS Swaran Singh đến từ ĐH Jawaharlal Nehru (Ấn Độ) nhấn mạnh rằng New Delhi vẫn đang giữ lập trường trung lập trong vấn đề Ukraine. Ấn Độ từ chối tham gia các lệnh trừng phạt của phương Tây chống lại Nga, đồng thời tích cực hỗ trợ nhân đạo cho Ukraine, theo tạp chí The Diplomat.
Kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại tại Nhà Trắng, Ấn Độ - giống như nhiều thị trường sản xuất khác - phải chịu những mức thuế cao hơn khi xuất khẩu hàng hoá vào Mỹ.
New Delhi còn đứng trước nguy cơ bị trừng phạt do duy trì thương mại với Moscow, nhất là việc mua dầu Nga. Hồi tháng 10, ông Trump nói rằng Ấn Độ đã hứa ngừng mua dầu Nga, song New Delhi bác bỏ tuyên bố này.
Tuy nhiên, chuyên gia Alexey Kupriyanov thuộc Viện Kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế (IMEMO, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga) cho rằng quan hệ Nga-Ấn đang ở tình trạng ổn định, ngay cả trong lĩnh vực năng lượng, theo tờ Izvestia.
Ông Kupriyanov chỉ ra “vấn đề duy nhất là sự mất cân bằng thương mại đang được điều chỉnh quá chậm”, ám chỉ tình trạng nhập siêu của Ấn Độ trong giao thương với Nga do dầu mỏ kéo giá trị nhập khẩu lên cao.
Cùng chia sẻ quan điểm trên, Giám đốc khoa học Hội đồng Các vấn đề quốc tế Nga (RSMD) Andrey Kortunov cho rằng thương mại song phương Nga-Ấn “chưa đủ đa dạng” và hai bên cần khai thác các lĩnh vực đầy hứa hẹn như dịch vụ, công nghệ sinh học, năng lượng xanh…
GS Singh chỉ ra một số phương án đang được Moscow và New Delhi xem xét như sự tham gia của Nga vào dự án điện hạt nhân lớn nhất Ấn Độ ở Kudankulam (miền nam Ấn Độ), kế hoạch xây dựng lò phản ứng hạt nhân công suất nhỏ (SMR) hay nỗ lực xúc tiến thương mại nông sản, dược phẩm, hải sản của Ấn Độ tại thị trường Nga, theo tạp chí The Diplomat.
Ông Singh cũng nhắc tới hợp tác quốc phòng như một “mỏ neo”, một lĩnh vực “không thể thiếu” trong quan hệ Nga-Ấn. Một trong những thoả thuận tiềm năng hiện nay là kế hoạch hiện thực hoá tuyên bố của hai bên về nâng cao năng lực tác chiến của tên lửa hành trình siêu thanh BrahMos – sản phẩm quốc phòng chung mà hai nước đã phát triển từ cuối thế kỷ XX.
Hai bên cũng cần giải quyết khúc mắc liên quan việc Nga chậm trễ chuyển giao cho Ấn Độ những hệ thống vũ khí phòng không S-400 Triumf đã được đặt mua năm 2018. Thời hạn chuyển giao 2 hệ thống sau cùng của đơn hàng đã bị dời từ năm 2024 sang năm 2026 hoặc 2027.
Chuyến thăm này sẽ đánh dấu lần thứ 10 ông Putin tới thăm Ấn Độ trên cương vị Tổng thống Nga. Lần gần nhất ông Putin thăm Ấn Độ là vào tháng 12-2021 – chỉ vài tháng trước khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Đại sứ Alipov nhấn mạnh rằng chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Putin tới Ấn Độ là sự kiện mang tính bước ngoặt, diễn ra đúng dịp Moscow và New Delhi kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược và 15 năm quan hệ đối tác chiến lược ưu tiên đặc biệt.
“Nếu New Delhi và Moscow đạt được những kết quả quan trọng mà họ đang hướng tới, hội nghị thượng đỉnh [đầu tháng 12 tới] có thể không chỉ đánh dấu sự đổi mới mà còn là sự tái định hình chiến lược của một trong những mối quan hệ đối tác bền vững nhất thế giới” - GS Singh nhận định.
