Hàng loạt nhà xuất khẩu bị nước ngoài quỵt nợ

Lợi dụng lòng tin của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, nhiều nhà nhập khẩu nước ngoài đã sử dụng chiêu mua hàng trả chậm để rồi tìm cách quỵt nợ. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu có nguy cơ phá sản vì bị quỵt tới hàng triệu USD tiền hàng.

Tiền hàng… bốc hơi!

Ông V., chủ một doanh nghiệp xuất nhập khẩu thủy hải sản tại Cần Thơ, cho biết đầu năm 2009, doanh nghiệp của ông xuất lô hàng thủy sản bao gồm cá tra, tôm trị giá gần 400.000 USD cho một nhà nhập khẩu tại châu Âu. Phương thức thanh toán vẫn giống như trước: 30% giá trị lô hàng sẽ được giao khi ký hợp đồng, số tiền còn lại sẽ được nhận sau khi giao hàng. Tuy nhiên, điều không thể ngờ lại xảy ra, hàng đã đến nhưng tiền thì đối tác nhập khẩu không chịu chuyển mà cứ chây ì lần này đến lần khác. Lần gần nhất, chính bản thân ông V. sang đòi nợ thì đối tác đã chuyển trụ sở, đồng nghĩa với việc toàn bộ số tiền hàng của ông có nguy cơ bốc hơi.

Mới đây, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã cảnh báo về nguy cơ đối tác nhập khẩu quỵt nợ thông qua việc mua hàng trả chậm. Cụ thể, Công ty Klion Co., Ltd. (Panama) nhập hàng thủy sản Việt Nam theo phương thức thanh toán trả chậm, đặt cọc 5% sau khi ký hợp đồng, 20% sau khi hàng tới cảng, 15% sau khi giải phóng hàng và 40% còn lại sau 15 ngày kể từ ngày nhận hàng. Tuy nhiên, sau khi nhận hàng, từ cuối năm 2008 đến nay, công ty này chây ì, không chịu thanh toán hơn 2,2 triệu USD còn nợ với lý do thị trường giảm sút, chưa rút được tiền bán hàng.

Để hạn chế đối tác quỵt nợ, các doanh nghiệp nên hiểu rõ đối tác nhập khẩu và lựa chọn phương thức thanh toán an toàn nhất. Trong ảnh: Xuất khẩu gạo tại Cảng Sài Gòn. Ảnh: HTD

Theo VASEP, trên thực tế, Klion đã chiếm dụng số tiền để đầu tư vào xây dựng nhà máy. Một trường hợp khác là Công ty Treasure Group LTD (Hong Kong) cũng với phương thức thanh toán trả chậm đã nợ doanh nghiệp thủy sản Việt Nam số tiền 12.000 USD từ năm 2008 nhưng luôn tìm cách lẩn tránh.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho hay có những hợp đồng xuất khẩu gạo có giá trị đã được doanh nghiệp xuất khẩu giao cho nhà nhập khẩu kéo dài cả năm nay nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa nhận được tiền.

Cần kiểm tra kỹ lý lịch đối tác

Việc quỵt tiền thường xảy ra đối với đơn hàng có giá trị lớn sau khi việc làm ăn diễn ra trong một thời gian suôn sẻ và nhà nhập khẩu đã tạo được lòng tin cho doanh nghiệp xuất khẩu. Điểm lại những trường hợp quỵt nợ mới đây thường diễn ra vào nửa cuối năm 2008, khi tình hình kinh tế thế giới bị khủng hoảng, doanh nghiệp làm ăn khó khăn dẫn đến dễ dãi khi ký hợp đồng xuất khẩu.

Ông Nguyễn Văn Kỳ, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho hay thỉnh thoảng hiệp hội cũng có nhận được thông tin doanh nghiệp xuất khẩu bị đối tác quỵt nợ. Xuất khẩu rau quả có độ rủi ro lớn do mặt hàng này dễ bị hư hỏng nên đối tác nhập khẩu có thói quen thanh toán bằng phương thức trả chậm chứ không thanh toán thông qua tín dụng thư (mở L/C).

Để hạn chế việc bị đối tác quỵt nợ, theo nhiều chuyên gia là phải lựa chọn một phương thức thanh toán an toàn nhất cũng như cố gắng hiểu rõ đối tác nhập khẩu càng nhiều càng tốt. Tỉ dụ như trước khi muốn hợp tác làm ăn, doanh nghiệp phải tìm hiểu nguồn gốc đối tác nhập khẩu, ai là người giới thiệu đối tác này... Cách tốt nhất là nên liên hệ với thương vụ Việt Nam hay phòng thương mại của nước mà đối tác nhập khẩu có trụ sở để tìm hiểu thông tin. Thậm chí để chuyên nghiệp hơn, doanh nghiệp còn phải mất tiền để mua những thông tin liên quan đến nhà nhập khẩu.

“Vừa qua thương vụ Việt Nam tại Anh, Thổ Nhĩ Kỳ có cảnh báo và cung cấp địa chỉ một số doanh nghiệp nhập khẩu tại nước này có dấu hiệu lừa gạt doanh nghiệp Việt Nam. Nếu chịu cập nhật những thông tin này sẽ hạn chế doanh nghiệp bị nhà nhập khẩu lừa gạt” - ông Kỳ nói.

Một cách hạn chế rủi ro từ việc thanh toán là doanh nghiệp nên tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu. Bà Trần Thúy Hoa, Tổng Thư ký Hiệp hội Cao su Việt Nam, cho rằng tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, doanh nghiệp sẽ yên tâm hơn vì đã được các nhà chuyên môn thẩm tra lý lịch người mua và được bảo hiểm rủi ro khi thanh toán. Đây là hình thức giúp cho các nhà xuất khẩu có chiến lược tiếp thị cạnh tranh hơn vì hiện nay phần lớn các nhà nhập khẩu của nhiều nước ưa chuộng hình thức trả chậm.

Q.TRUNG