Trong những ngày đầu xung đột ở Ukraine, máy bay không người lái (UAV) nổi lên như một vũ khí góp phần mang đến thắng lợi bất ngờ cho lực lượng Ukraine trước lực lượng Nga.
Những câu chuyện thành công của UAV Ukraine trong việc cản bước tiến của lực lượng Nga đã từng thống trị trên các vòng xoay tin tức, trong những video được phát rộng rãi trên mạng xã hội.
 |
UAV Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ chế tạo tại buổi bay thử nghiệm ở căn cứ quân sự Hmelnitski của Ukraine năm 2019. Ảnh: Press Office of the President of Ukraine / Mykola Lararenko / Handout/Anadolu Agency/GETTY IMAGES |
Lực lượng UAV đặc biệt của Ukraine, từ UAV cỡ nhỏ thường được sử dụng để giám sát cho tới UAV nổi tiếng Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất, đã góp phần phá hủy xe tăng và xe bọc thép của Nga.
Vì sao UAV của Ukraine “bó tay” trước lực lượng Nga?
Tuy nhiên, Nga đã rút ra được bài học trong những tháng đầu của cuộc xung đột. Giới chuyên gia tiết lộ với trang Business Insider rằng UAV của Ukraine ngày càng trở nên kém hiệu quả vì Nga đã cải tiến hệ thống phòng không và giờ đây đang bắn hạ và gây nhiễu nhiều UAV của đối phương.
“Những gì đang xảy ra hiện giờ là tác chiến điện tử và hệ thống phòng không của Nga đã được tổ chức và thực chiến tốt hơn so với những tháng trước đó của cuộc chiến” – ông Samuel Bendett, chuyên gia về hệ thống quân sự không người lái và robot tại Trung tâm Phân tích Hải quân, nhận xét.
 |
UAV cảm tử của Ukraine tấn công một xe tăng Nga. Ảnh: Screengrab/Ukrainian Special Operations Forces |
Lực lượng Nga đang sử dụng radar cảnh báo sớm để xác định UAV và hệ thống tác chiến điện tử để gây nhiễu và làm gián đoạn liên lạc của đối phương, ông Bendett cho biết.
Lực lượng Nga còn sử dụng nhiều loại vũ khí khác nhau như súng máy và hệ thống phòng không, chẳng hạn như hệ thống tên lửa Tor, để bắn hạ UAV của Ukraine.
Một video gần đây do Bộ Quốc phòng Nga công bố cho thấy hệ thống tác chiến điện tử Krasukha-S4 hoạt động, bắn hạ một UAV của Ukraine.
Theo nhà phân tích Mark Cancian tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, Ukraine trước đó có thể sử dụng UAV rất hiệu quả vì Nga chưa tổ chức hệ thống phòng thủ của nước này.
“UAV có thể đóng một vai trò quan trọng như vậy vì người Nga đã chậm thiết lập hệ thống phòng không. Họ chậm thiết lập hoạt động vũ khí tổng hợp (thiết giáp, bộ binh, pháo binh, công binh, trinh sát, phòng không) mà học thuyết tác chiến của họ yêu cầu” – chuyên gia Cacian nói.
Nga đã tổ chức và bố trí tốt hơn hệ thống phòng không trên bộ ở vùng Donbass (miền Đông Ukraine), trọng tâm chiến sự những tháng vừa qua.
Ukraine hạn chế sử dụng UAV
Lực lượng Ukraine hiện giờ hạn chế sử dụng UAV vì quân đội Nga dễ vô hiệu hóa chúng hơn và việc mất UAV có thể rất tốn kém.
Trong khi UAV cảm tử dùng một lần như Switchblade hay Phoenix Ghost của Mỹ có giá vài ngàn USD một chiếc, thì UAV TB2 có giá 1-2 triệu USD/chiếc.
Ukraine đã nhận khoảng 50 UAV TB2 từ công ty vũ khí Baykar của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở nước này hồi tháng 2.
 |
Một binh sĩ Ukraine ngắm bắn UAV của Nga bằng súng trường từ chiến hào ở vùng Kharkiv hồi tháng 3. Ảnh: FADEL SENNA/AFP/GETTY IMAGES |
Dù vô cùng hiệu quả trong những ngày đầu của xung đột song UAV TB2 bắt đầu bị lực lượng Nga hạ gục và quân đội Ukraine đang hạn chế sử dụng chúng.
Một số báo cáo xuất hiện gần đây nói rằng Mỹ đang lên kế hoạch bán UAV “Đại bàng xám” MQ-1C do công ty General Atomics chế tạo cho Ukraine. Loại UAV của Mỹ này được cho còn mạnh hơn cả UAV TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy vậy, 2 phi không được tiết lộ danh tính của Không quân Ukraine nói với tạp chí The War Zone rằng họ không ủng hộ mua loại UAV này do giá quá cao 10 triệu USD/chiếc, lại thêm chúng có khả năng bị bắn hạ ngay trong nhiệm vụ đầu tiên.
Theo chuyên gia Cancian, hệ thống phòng không của Nga gần như toàn là tên lửa tầm ngắn và tầm trung và UAV đặc biệt dễ bị tấn công vì chúng bay chậm và thấp.
“Các phi công Ukraine mà tôi từng nói chuyện nói rằng vai trò của UAV giờ đây bị hạn chế” – ông Cancian nói.
Thay vào đó, lực lượng Ukraine ủng hộ mua máy bay chiến đấu hiện đại từ các đồng minh phương Tây.
Trong khi UAV trở nên kém hiệu quả trong giai đoạn mới của cuộc chiến, Nga cũng đang cho bay nhiều UAV hơn, đặc biệt là cho các nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát, theo chuyên gia Bendett.
Ukraine thiếu vũ khí để bắn hạ chúng, và một binh sĩ nói với tờ The Sunday Times rằng: “Chúng tôi không thể nhìn thấy UAV của Nga, nhưng chúng lại có thể nhìn thấy chúng tôi. Điều duy nhất chúng tôi có thể làm là ẩn nấp”.
Chuyên gia Bendett dự đoán trong những tuần tiếp theo có khả năng quân đội Nga sẽ tìm cách tổ chức tốt hơn và tiếp tục đẩy mạnh tấn công.
“Họ đang cố gắng gài bẫy lực lượng Ukraine tại các khu vực xung quanh một số TP và thị trấn nhất định để tiến lên và nghiền nát hệ thống phòng thủ của Ukraine. UAV đang đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp tình báo, trinh sát, giám sát cho Nga để họ có thể tiến hành các cuộc tấn công từ mặt đất và trên không” – ông Bendett nói.
2S22 Bohdana - khẩu lựu pháo tự hành hiếm nhất, đắc lực nhất Ukraine sử dụng đối phó Nga tại Đảo Rắn
