Trong phiên họp Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (HĐBA LHQ) hôm 23-12, các nhà ngoại giao Mỹ và Iran đã tranh cãi gay gắt về các điều kiện để khôi phục đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran.
Mỹ nói 'sẵn sàng đàm phán', Iran cáo buộc Washington áp đặt ý chí
Phó Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông - bà Morgan Ortagus tuyên bố trước HĐBA LHQ rằng “Mỹ vẫn sẵn sàng đàm phán chính thức với Iran, nhưng chỉ khi Tehran sẵn sàng cho một cuộc đối thoại trực tiếp và có ý nghĩa”, theo hãng tin Reuters.
“Tuy nhiên, chúng tôi đã nói rõ về một số kỳ vọng đối với bất kỳ thỏa thuận nào. Quan trọng nhất, không được phép có hoạt động làm giàu uranium bên trong Iran, và đó vẫn là nguyên tắc của chúng tôi” - bà Ortagus nhấn mạnh lập trường của Mỹ.
Đại sứ Mỹ tại LHQ - ông Jeffrey Bartos nhấn mạnh rằng HĐBA LHQ “đang và nên tiếp tục quan tâm vấn đề không phổ biến vũ khí hạt nhân, đặc biệt là đối với Iran”, theo trang web chính thức của LHQ news.un.org.
Trong phần phát biểu của mình, Đại sứ Iran tại LHQ - ông Amir Saeid Iravani chỉ trích việc Mỹ nhất quyết đòi hỏi Tehran phải chấm dứt hoàn toàn việc làm giàu uranium.
“Chúng tôi đánh giá cao bất kỳ cuộc đàm phán công bằng và có ý nghĩa nào, nhưng việc khăng khăng theo đuổi chính sách [buộc Iran] không làm giàu uranium là trái với quyền của chúng tôi với tư cách là thành viên của Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), và điều đó có nghĩa là họ không theo đuổi cuộc đàm phán công bằng” - ông Iravani nói.
Ông Iravani cáo buộc Mỹ “muốn áp đặt ý chí của mình lên Iran”, đồng thời tuyên bố Tehran “sẽ không khuất phục trước bất kỳ áp lực và sự đe dọa nào”.
Đại sứ Iran nhấn mạnh rằng “nguyên nhân gốc rễ của tình hình hiện tại rất rõ ràng và không xuất hiện chỉ sau một đêm hay một cách riêng lẻ” mà là hệ quả của việc Mỹ năm 2018 đơn phương rút khỏi thoả thuận hạt nhân Iran (JCPOA), ba nước châu Âu là Anh, Pháp và Đức “liên tục và cố ý không tuân thủ các cam kết của mình” và mới đây nhất là việc Mỹ và Israel tấn công vào lãnh thổ Iran hồi tháng 6, theo đài IRNA (Iran).
Ông Iravani cũng chỉ trích Anh và Pháp khi đã ủng hộ Mỹ thông qua nghị quyết của HĐBA LHQ hồi tháng 10 về khôi phục trừng phạt Iran. Tehran luôn nhấn mạnh rằng Iran cùng với Nga và Trung Quốc đều coi lệnh trừng phạt như vậy là bất hợp pháp.
Trước khi Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân của Iran hồi tháng 6, hai bên đã tiến hành 5 vòng đàm phán hạt nhân nhưng không mang lại kết quả.
LHQ hồi cuối tháng 9 đã khôi phục lệnh cấm vận vũ khí và trừng phạt đối với Iran thông qua cơ chế “khôi phục nhanh” do các nước châu Âu khởi xướng. Nga và Trung Quốc đã phản đối động thái này.
Iran nhiều lần phủ nhận cáo buộc tìm kiếm vũ khí hạt nhân, khẳng định chương trình của nước này chỉ phục vụ các mục đích hòa bình. Tuy nhiên, Anh, Pháp và Đức cho rằng Iran đã vi phạm thỏa thuận hạt nhân JCPOA vốn được ký kết năm 2015 nhằm ngăn Tehran phát triển vũ khí hạt nhân.
Các nước khác vẫn giữ nguyên lập trường về chương trình hạt nhân Iran
Cũng trong cuộc họp, Phó Tổng Thư ký LHQ về Các vấn đề chính trị và kiến tạo hoà bình - bà Rosemary DiCarlo nhấn mạnh thực tế rằng “bất chấp những nỗ lực ngoại giao được tăng cường trong nửa cuối năm 2025, vẫn chưa đạt được thỏa thuận nào về hướng đi tiếp theo liên quan chương trình hạt nhân của Iran”, theo news.un.org.
Phó Đại sứ Pháp tại LHQ - ông Jay Dharmadhikari cáo buộc Iran “không thực hiện các nghĩa vụ quốc tế liên quan chương trình hạt nhân của mình” và cho rằng điều này là “mối đe dọa nghiêm trọng đối với hòa bình và an ninh quốc tế”.
Phó Đại sứ Anh tại LHQ - ông Archie Young tuyên bố London “vẫn cam kết tìm kiếm giải pháp ngoại giao”, đồng thời kêu gọi Iran tham gia đàm phán trực tiếp với Mỹ.
Đại sứ Nga tại LHQ - ông Vasily Nebenzya nhắc tới thực tế là vẫn chưa có chương trình nghị sự thực sự để tìm kiếm giải pháp liên quan chương trình hạt nhân của Iran.
Ông Nebenzya cũng cáo buộc nước Chủ tịch luân phiên HĐBA LHQ là Slovenia không “đủ can đảm để thực thi một cách công bằng nghĩa vụ của mình” và triệu tập cuộc họp dưới sức ép của Liên minh châu Âu (EU).
Phó Trưởng Phái đoàn EU tại LHQ - bà Hedda Samson cũng tham gia cuộc họp với tư cách quan sát viên. Bà Samson cho rằng “việc khôi phục trừng phạt và hạn chế hạt nhân [lên Iran] không được là dấu chấm hết cho ngoại giao - mà ngược lại”, phải là động lực thúc đẩy Tehran ngồi vào bàn đàm phán.
