Quảng Nam có 89 xã ‘rớt' chuẩn nông thôn mới

Nhiều năm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tỉnh Quảng Nam có con số ấn tượng với 123/193 xã đạt chuẩn. Tuy nhiên, khi áp theo tiêu chí mới, hơn 2/3 số xã "rớt" chuẩn nông thôn mới.

89 xã "rớt" chuẩn nông thôn mới

Tính đến năm 2024, Quảng Nam có bốn đơn vị cấp huyện, tỉ lệ đạt 22,2%; 123/193 xã đạt chuẩn nông thôn mới, tỉ lệ 63,73%. Bình quân chung số tiêu chí nông thôn mới đạt chuẩn của toàn tỉnh theo bộ tiêu chí mới giai đoạn 2022-2025 là 16,42 tiêu chí/xã.

Trong 112 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) từ năm 2020 trở về trước có 61 xã chưa đảm bảo duy trì theo bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2022-2025. Trước năm 2022, số xã chưa đảm bảo lên đến 98 xã, hầu hết các xã đều chưa duy trì từ 1-2 tiêu chí.

Có thể thấy rằng, việc xây dựng NTM trên toàn tỉnh không bền vững. Không chỉ "rớt" chuẩn NTM do một số chỉ tiêu tăng thêm mà rớt cả tiêu chí đang duy trì và nâng chuẩn.

Dù vậy, Quảng Nam chưa có xã nào nằm trong khung phải thu hồi quyết định công nhận xã NTM theo quy định.

Ông Ngô Tấn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT kiêm Chánh văn phòng điều phối NTM tỉnh Quảng Nam, cho hay qua rà soát, toàn tỉnh có đến 89 xã "rớt" chuẩn NTM khi áp bộ tiêu chí mới.

“Mỗi xã thiếu hụt 1, 2 hoặc 3 tiêu chí nhưng theo quy định thì vẫn duy trì xã NTM. Vấn đề này do nhiều nguyên nhân, giai đoạn 2024-2025 hi vọng sẽ khắc phục” - ông Tấn nói.

Ông Tấn nêu ra các chỉ tiêu các xã chưa đạt chuẩn như: khám sức khoẻ điện tử (đạt 30% trở lên), phải có sản phẩm OCOP, thu nhập tăng thêm (3.000.000 đồng/người/năm trong thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp là rất khó)...

Nhận diện khó khăn

Trong báo cáo sơ kết 3 năm (2021-2023) thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đến năm 2025 của tỉnh Quảng Nam do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Anh Tuấn ký đã nhận diện nhiều khó khăn, thách thức.

Khó khăn điển hình gắn với đời sống người dân là các xã miền núi cao thuộc vùng đặc biệt khó khăn, khi đạt chuẩn NTM từ xã khu vực III xuống khu vực I sẽ mất hết các chế độ an sinh xã hội (bảo hiểm y tế, hỗ trợ gạo cho học sinh, chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức, chế độ cho sinh viên....).

Trong khi đó, điều kiện chung thì vẫn còn nhiều khó khăn, việc đạt chuẩn NTM mới ở mức tối thiểu theo quy định. Phần cắt giảm này chủ yếu cho con người, nên việc thu hút cán bộ về công tác tại vùng này rất khó.

Từ đó, tỉnh Quảng Nam cho rằng mục tiêu đến năm 2025 có 80% số xã đạt chuẩn NTM là rất thách thức.

Ngoài ra, bộ tiêu chí mới tăng thêm nhiều chỉ tiêu, quy định mức độ đạt chuẩn cao hơn. Các xã đặc biệt khó khăn khi đạt chuẩn NTM thì năm sau sẽ rớt ngay các tiêu chí do chênh lệch tiêu chí giữa hai vùng Trung du miền núi phía Bắc và duyên hải Nam Trung bộ tương đối cao.

Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Nam cũng chỉ ra bộ tiêu chí NTM mới giai đoạn 2021-2025 có nhiều chỉ tiêu không phù hợp với điều kiện của tỉnh (như hỏa táng, nước sạch từ công trình tập trung, khám bệnh từ xa…).

Theo ông Ngô Tấn, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM còn những bất cập. Các xã miền núi đặc biệt khó khăn được thụ hưởng nhiều chính sách an sinh xã hội, nhưng khi đạt chuẩn NTM, người dân sẽ thôi hưởng chính sách này.

“Đây là chính sách trái ngược nhưng chưa khắc phục được, bởi khuyến khích xã NTM nhưng là xã đặc biệt khó khăn thì hơi khó. Phía Quảng Nam sẽ đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem lại cơ chế đặc thù của các xã đặc biệt khó khăn, nếu được công nhận xã NTM thì duy trì an sinh xã hội từ 3-5 năm nữa để người dân phấn khởi” - ông Tấn nói.

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam cho hay bộ tiêu chí NTM mới vẫn giữ nguyên 19 tiêu chí, nhưng chỉ tiêu (nằm trong 19 tiêu chí) tăng từ 49 lên 57 chỉ tiêu. Việc tăng 8 chỉ tiêu, trong đó có nhiều chỉ tiêu buộc phải tổ chức thực hiện quyết liệt mới đạt được.