Tờ Financial Times dẫn lời sáu nguồn tin giấu tên tiết lộ các quan chức quân đội Mỹ và Nhật đã lên kế hoạch nghiêm túc cho một cuộc xung đột tiềm tàng vào năm 2020, năm cuối cùng của chính quyền Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Donald Trump.
Kế hoạch này bao gồm các phiên đánh trận giả trên sa bàn ở cấp tuyệt mật cũng như các cuộc tập trận chung ở Biển Đông và biển Hoa Đông, được tiến hành trong bối cảnh lo ngại gia tăng trước sự quyết đoán của quân đội Trung Quốc.
Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Ảnh: JAPAN TIMES
Mỹ, Nhật lên kế hoạch về xung đột tiềm tàng
Tại thời điểm đó, chính quyền Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã quyết định mở rộng đáng kể kế hoạch quân sự vì mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan và quần đảo Senkaku (cách Nhật gọi) / Điếu Ngư (cách Trung Quốc gọi) ở biển Hoa Đông.
Theo ba nguồn tin, quá trình này vẫn tiếp tục dưới thời chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Yoshihide Suga.
Financial Times dẫn lời ông Randy Schriver – cựu trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ chuyên trách các vấn đề an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương – cho biết: “Theo nhiều cách, quân đội Trung Quốc đã thúc đẩy Mỹ và Nhật xích lại gần nhau và hướng tới suy nghĩ mới về Đài Loan. Sự quyết đoán xung quanh Senkaku và Đài Loan đồng thời thúc đẩy sự gần lại này”.
Từ lâu, Mỹ đã muốn đồng minh Nhật tiến hành nhiều kế hoạch quân sự chung hơn, song Tokyo đã bị hạn chế do hiến pháp hòa bình thời hậu chiến của nước này. Trở ngại đó đã được giảm bớt khi chính phủ ông Abe hồi năm 2015 đã giải thích lại hiến pháp để cho phép Nhật bảo vệ các đồng minh khi bị tấn công.
Khi hai đồng minh bắt đầu tăng cường lập kế hoạch chung, Nhật đã đề nghị Mỹ chia sẻ kế hoạch quân sự tại eo biển Đài Loan, song Lầu Năm Góc đã từ chối vì muốn tập trung vào việc thúc đẩy lập kế hoạch giữa hai nước theo từng giai đoạn. Một cựu quan chức Mỹ cho biết mục tiêu cuối cùng là để hai đồng minh xây dựng một kế hoạch chiến tranh tổng hợp cho Đài Loan.
Hai trong số sáu nguồn tin cho biết quân đội Mỹ và lực lượng phòng vệ Nhật đã tiến hành các cuộc tập trận chung ở Biển Đông dưới hình thức được coi là huấn luyện cứu trợ thảm họa. Hai bên cũng đã tổ chức nhiều cuộc tập trận quân sự hơn xung quanh Senkaku/Điếu Ngư, động thái cũng giúp chuẩn bị cho bất kỳ cuộc xung đột nào với Trung Quốc liên quan Đài Loan.
“Một số hoạt động mà chúng tôi đang huấn luyện có khả năng cao được áp dụng thay thế” - ông Schriver cho biết, nói thêm rằng các cuộc tập trận như đổ bộ trong “kịch bản cứu trợ thảm họa” sẽ “áp dụng trực tiếp” cho bất kỳ cuộc xung đột nào xung quanh Senkaku/Điếu Ngư hoặc eo biển Đài Loan.
Một cơ chế mới giữa Mỹ-Nhật-Đài Loan?
Theo ông Mark Montgomery - cựu chỉ huy nhóm tác chiến tàu sân bay USS George Washington và từng là giám đốc hoạt động của Bộ chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương từ năm 2014 đến năm 2017, Lầu Năm Góc cần "hiểu biết toàn diện" về sự hỗ trợ mà Nhật có thể cung cấp trong trường hợp nổ ra một cuộc xung đột.
“Khi một cuộc khủng hoảng gia tăng và Nhật có khả năng bị thu hút với tư cách là một bên tham gia, Mỹ sẽ cần phải hiểu cách Nhật có thể hỗ trợ hoặc kích hoạt các hoạt động của Mỹ” – ông Montgomery cho hay.
Mỹ, Nhật từng lên kế hoạch đánh trận sa bàn, tập trận nhằm đối phó TQ. Ảnh: NIKKEI, KYODO, REUTERS
Theo Financial Times, các nhà ngoại giao Mỹ và Nhật đang xem xét các vấn đề pháp lý liên quan bất kỳ hành động quân sự chung nào, bao gồm việc tiếp cận các căn cứ và hình thức hỗ trợ hậu cần mà Tokyo có thể cung cấp cho các lực lượng Mỹ tham gia xung đột với Trung Quốc.
Trong trường hợp xảy ra chiến tranh ở Đài Loan, Mỹ sẽ dựa vào các căn cứ không quân ở Nhật. Tuy nhiên, điều đó làm tăng khả năng Tokyo sẽ bị cuốn vào cuộc xung đột, đặc biệt là nếu Trung Quốc cố gắng phá hủy các căn cứ trong nỗ lực cản trở Mỹ.
Một quan chức cho biết Mỹ và Nhật cần khẩn trương tạo ra một cơ chế chia sẻ ba bên với Đài Loan về thông tin liên quan các hoạt động của lực lượng hải quân và không quân Trung Quốc, đặc biệt là quanh eo biển Miyako ở phía đông Đài Loan.
“Một số thông tin được chia sẻ giữa Đài Loan và Mỹ, và giữa Nhật và Mỹ. Tuy nhiên, chúng tôi không có cơ chế chia sẻ trực tiếp ba bên” – vị quan chức cho biết, nói thêm rằng không thể bắt đầu thiết lập cơ chế đó giữa chừng mà phải xúc tiến ngay bây giờ.
Theo một quan chức khác, Washington, Tokyo và Đài Bắc hồi năm 2017 đã thực hiện một động thái nhỏ nhưng quan trọng khi đồng ý chia sẻ mã máy bay quân sự để giúp xác định máy bay “thân thiện”.
Các quan chức Đài Loan và các nguồn tin của Mỹ và Nhật cho biết sự hợp tác kể từ đó đã tăng lên đáng kể, do nhận thức ngày càng tăng ở Tokyo về tầm quan trọng của Đài Loan đối với an ninh của chính họ.
Ông Heino Klinck - cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc, người từng giám sát các mối quan hệ quân sự với Nhật và Đài Loan từ cuối năm 2019 đến hết nhiệm kỳ của chính quyền ông Trump – cho biết: “Chính phủ Nhật ngày càng công nhận và thậm chí thừa nhận công khai rằng việc bảo vệ Đài Loan tương đương với việc bảo vệ Nhật”.
Bộ Quốc phòng Nhật cho biết Tokyo và Washington đã tiếp tục cập nhật kế hoạch chung sau khi đã sửa đổi các hướng dẫn làm nền tảng cho liên minh quân sự hồi năm 2015, song từ chối cung cấp thông tin chi tiết. Lầu Năm Góc không đưa ra bình luận.
