Quan hệ Trump-Bolton: Mâu thuẫn không thể cứu vãn

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton ra đi sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10-9 bất ngờ thông báo trên Twitter rằng ông yêu cầu ông Bolton từ chức vì ông lẫn nhiều thành viên khác của chính phủ Mỹ bất đồng lớn với nhiều đề xuất chính sách của ông Bolton.

Trong khi ông Trump nói chính ông đề nghị ông Bolton từ chức thì viết trên Twitter vài phút sau thông báo của ông Trump, ông Bolton nói ông tự nguyện đề nghị ra đi. Bức thư ông gửi ông Trump chỉ ngắn gọn: “Tôi xin từ chức - có hiệu lực ngay lập tức - khỏi cương vị trợ lý tổng thống phụ trách các vấn đề an ninh quốc gia. Cám ơn vì đã tạo điều kiện cho tôi phục vụ đất nước”.

Ông Trump đã bực mình đỉnh điểm

Ngày 10-9, người phát ngôn Nhà Trắng Hogan Gidley cũng xác nhận các ưu tiên và chính sách của ông Bolton không tương đồng với các ưu tiên, chính sách của ông Trump.

Ông Bolton từ lâu được biết có quan điểm cứng rắn về Iran, Triều Tiên, Nga, Trung Quốc và Taliban trong khi kiên định ủng hộ Israel. Ông Bolton được chọn thay người tiền nhiệm H.R. McMaster hồi tháng 4-2018 một phần nhờ quan điểm cứng rắn với Iran và ủng hộ ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận Iran. Tuy nhiên, sau đó ông Bolton và ông Trump nhanh chóng xung khắc về tầm nhìn ngoại giao với nhiều nước.

Một quan chức cấp cao chính phủ Mỹ nói với CNN rằng vài tháng qua ông Trump ngày càng bực mình với các phát ngôn của ông Bolton về Iran, Venezuela và mới nhất là về Afghanistan.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton trong một cuộc họp tại Nhà Trắng năm 2018. Ảnh: ABACA PRESS

Ông Bolton không hài lòng với việc ông Trump quyết định mời các thủ lĩnh phiến quân Taliban ở Afghanistan đến Trại David ở Mỹ đàm phán. Nguồn tin của CNN cho biết ông Trump và ông Bolton đã tranh cãi dữ dội quanh chuyện này vào tối 9-9. Ông Bolton nhất quyết không chịu nhường và sau đó thì ông Trump yêu cầu ông Bolton từ chức. Dù thế cuối cùng ông Trump đã phải hủy quyết định này và cuộc đàm phán ba bên giữa Mỹ với Taliban và chính phủ Afghanistan đổ vỡ.

Ông Bolton dĩ nhiên không vui khi thấy ông Trump nhẹ nhàng trước Tổng thống Nga Vladimir Putin, hủy tập trận chung với Hàn Quốc và gặp nhiều lần lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, thậm chí còn muốn gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani.

Ông Trump không còn niềm tin ông Bolton có thể ủng hộ các chủ trương của mình, ngược lại còn có thể làm tổn hại uy tín của ông. Báo Chicago Tribune cho biết bản thân ông Trump từng nói nếu để ông Bolton quyết định thì Mỹ lúc này đã “dính vào bốn cuộc chiến tranh”.

Một mình đấu cả chính phủ Mỹ

Có vẻ chuyện ông Bolton bị sa thải không bất ngờ với nhiều thành viên chính phủ Mỹ. Ông Trump ra thông báo chỉ một giờ trước khi ông Bolton có lịch họp báo chung với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steve Mnuchin. Tuy nhiên, ngày 10-9 khi được hỏi liệu ông có ngạc nhiên không với tin ông Bolton bị sa thải, ông Pompeo nói “không hề ngạc nhiên”.

Theo các nguồn tin của CNN vài tuần gần đây thì các đồng minh của ông Trump đã thúc nhanh chiến dịch đẩy ông Bolton ra khỏi chính phủ.

CNN tuần trước có đưa tin căng thẳng giữa Hội đồng An ninh Quốc gia do ông Bolton lãnh đạo với phần còn lại của chính phủ Mỹ đã lên rất cao. Bản thân ông Pompeo ngày 10-9 thừa nhận ông cũng bất đồng với ông Bolton “rất nhiều lần”.

Trong một bài viết trên New York Times, TS John Gans - Giám đốc truyền thông và nghiên cứu tại ĐH Pennsylvania nhận định cái ông Bolton thiếu là một cấu trúc sau lưng chống đỡ mình. Ông Bolton lẻ loi một mình trong các cuộc tranh cãi với ông Trump và với các quan chức khác. Theo TS Gans, ông Bolton với sự nguyên tắc và cứng rắn của mình đã phá vỡ hệ thống liên cơ quan trong chính phủ Mỹ và cuối cùng phải nhận hậu quả từ đó.

Nói về chuyện bất đồng chính sách với ông Trump thì có lẽ không chỉ ông Bolton. Trước ông Bolton, Ngoại trưởng Rex Tillerson, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis cũng phải ra đi vì chuyện này. Ngoài ra, ông Trump cũng thay tới hai bộ trưởng An ninh nội địa - John Kelly và Kirstjen Nielsen, Giám đốc An ninh quốc gia Mike Rogers. Chưa hết, Phó cố vấn an ninh quốc gia K.T. McFarland, Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley, Giám đốc Tình báo  quốc gia Dan Coats và cấp phó là bà Sue Gordon đã chủ động ra đi.