Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội Nguyễn Huy Thái, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu, về giải pháp sử dụng cát nhân tạo thay thế cát tự nhiên cho dự án giao thông tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Thủ tướng, hiện nhu cầu sử dụng vật liệu dùng để san lấp, đắp nền cho các dự án giao thông tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long rất lớn. Riêng bốn dự án cao tốc trọng điểm đang triển khai có nhu cầu khoảng 56 triệu m3, chưa kể nhu cầu vật liệu cát để đắp nền cho các dự án khác do địa phương làm chủ đầu tư.
Trong khi đó, cát sống không thể tăng công suất khai thác vì dễ dẫn đến sạt lở bờ sông, ảnh hưởng tới đời sống xã hội trong khu vực, đặc biệt khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là nơi chịu ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu.
Để giải quyết sự thiếu hụt vật liệu cát, Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ nghiên cứu giải pháp nhằm ứng dụng vật liệu thay thế. Trong đó, giải pháp cát nhân tạo thay thế cát tự nhiên cho các dự án xây dựng giao thông đã được ngành giao thông sử dụng từ nhiều năm nay tại các khu vực thiếu hụt nguồn cát tự nhiên.
Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng việc áp dụng giải pháp trên tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là không khả thi. Bởi lẽ nhu cầu cát đắp nền đường khu vực này rất lớn, cộng thêm đó là chi phí cao hơn nhiều so với cát tự nhiên do phải khai thác nhiều mỏ đá cũng như bố trí nhiều dây chuyền sản xuất… “Nên cát nhân tạo chỉ ưu tiên sử dụng để thay thế cát tự nhiên ở một số hạng mục với khối lượng sử dụng không lớn như sản xuất bê tông nhựa, bê tông xi măng…”.
Để đảm bảo đáp cung ứng đủ cát cho các công trình giao thông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ GTVT đã thí điểm sử dụng nguồn cát biển thay thế cát sông. Kết quả thí điểm cho thấy cát biển khu vực tỉnh Trà Vinh đáp ứng các yêu kỹ thuật làm nền đường ô tô, có thể sử dụng cát biển đắp nền đường ô tô đối với phạm vi nền đường phía dưới (K95) trong điều kiện nhiễm mặn tương tự như khu vực thí điểm.
Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng dự án thí điểm mới chỉ thực hiện với quy mô nhỏ, quy mô thiết kế thấp hơn đường cao tốc, chất lượng cát biển mới chỉ được nghiên cứu cho một khu vực, các quy chuẩn, tiêu chuẩn về độ mặn đối với cây trồng vật nuôi chưa đầy đủ.
Vì vậy, việc sử dụng đại trà vật liệu cát biển để xây dựng đường ô tô cần được tiếp tục thí điểm mở rộng ở các dự án với cấp quy mô, cấp thiết kế cao hơn cũng như thí điểm ở các điều kiện tự nhiên, điều kiện môi trường khác nhau nhằm đánh giá một cách toàn diện.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã hoàn thành một phần dự án đánh giá tài nguyên khoáng sản, phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Theo đó, chất lượng cát biển tại khu vực biển 0-10 m nước tỉnh Sóc Trăng đạt yêu cầu làm vật liệu đắp nền đường theo TCVN 9436:2012. Tỉnh cùng Bộ GTVT đang làm thủ tục khai thác phục vụ thi công thí điểm mở rộng đối với dự án cao tốc Cần Thơ – Cà Mau.
Đối với giải pháp xây dựng đường cao tốc trên cầu cạn tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thay cho xây dựng đường cao tốc trên nền đất yếu, Chính phủ, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ GTVT nghiên cứu một cách nghiêm túc, toàn diện. Tuy nhiên, các giải pháp xây dựng cầu cạn cao hơn khoảng 2,6 lần so với giải pháp đắp nền.
Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư có hạn, nguồn vật liệu cát khu vực Đồng bằng sông Cửu Long vẫn có khả năng đáp ứng cho các cao tốc đang triển khai trong giai đoạn 2021 - 2025 nên chủ yếu đang áp dụng giải pháp đắp nền bằng cát; xử lý đoạn đắp cao đầu cầu bằng cọc xi măng đất, sàn giảm tải; xây dựng cầu cạn cho các đoạn tuyến có chiều sâu đất yếu lớn, bảo đảm các tiêu chí về môi trường, thoát lũ.... và có chi phí đầu tư hợp lý.
Để chuẩn bị đầu tư cho các dự án trong thời gian tới, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ GTVT nghiên cứu, báo cáo toàn diện về các giải pháp phát triển giao thông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và phương án vật liệu san lấp cho triển khai các dự án.
