Úc cấm người dưới 16 tuổi mở tài khoản mạng xã hội, liệu có dễ?

Ngày 28-11, Thượng viện Úc thông qua dự luật cấm trẻ em dưới 16 tuổi tạo tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội với sự ủng hộ từ cả hai đảng lớn nhất nước này. Trước đó, luật này đã được Hạ viện thông qua.

Sau khi được Thượng viện Úc thông qua, dự luật này chính thức thành luật. Chính phủ Úc cho rằng động thái này là "dẫn đầu thế giới" nhằm bảo vệ những người trẻ tuổi trên các nền tảng mạng xã hội.

"Mục đích của dự luật này là bảo vệ những người trẻ tuổi, không phải trừng phạt hay cô lập họ" – bà Michelle Rowland, Bộ trưởng truyền thông Úc, cho biết. Bà cho rằng việc tiếp xúc với nội dung về lạm dụng ma túy, rối loạn ăn uống và bạo lực là một số tác hại mà trẻ em có thể gặp phải khi truy cập mạng xã hội.

Luật này nhận được sự ủng hộ rộng rãi của người dân Úc. Tuy nhiên, nó cũng đối mặt với sự phản đối dữ dội từ các công ty công nghệ lớn, các nhóm nhân quyền và các chuyên gia truyền thông số.

Những người chỉ trích luật này cho rằng vẫn còn nhiều câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp về cách thức thực thi luật, cách thức bảo vệ quyền riêng tư của người dùng và về cơ bản là liệu lệnh cấm có thực sự bảo vệ được trẻ em hay không.

Luật có nội dung gì?

Luật yêu cầu các nền tảng mạng xã hội phải thực hiện "các bước hợp lý" để xác minh độ tuổi của người dùng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi mở tài khoản.

Luật không nêu rõ lệnh cấm sẽ áp dụng cho nền tảng nào. Điều này sẽ được quyết định sau. Tuy nhiên, chính phủ cho biết TikTok, Facebook, Snapchat, Reddit, Instagram và X (Twtter) là những nền tảng có khả năng phải áp dụng luật này.

Ba loại nền tảng sẽ được miễn trừ bao gồm ứng dụng nhắn tin (như WhatsApp và Messenger Kids của Facebook); nền tảng trò chơi; và các dịch vụ cung cấp nội dung giáo dục, bao gồm YouTube. Trẻ em từ 15 tuổi trở xuống vẫn có thể truy cập các nền tảng cho phép người dùng xem một số nội dung mà không cần đăng ký tài khoản trên TikTok, Facebook và Reddit.

Bà Rowland cho rằng việc hạn chế tạo tài khoản, thay vì hạn chế nội dung nói chung, sẽ giảm thiểu tác hại liên quan mạng xã hội như việc "thông báo và cảnh báo liên tục" có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và khả năng tập trung của những người trẻ tuổi. Những người ủng hộ lệnh cấm cho rằng việc giảm tiếp xúc mạng xã hội sẽ cho trẻ em thời gian để phát triển “an toàn hơn”, đồng thời giảm bớt áp lực cho cha mẹ trong việc kiểm soát hoạt động trực tuyến của con cái họ.

Tuy nhiên, các chuyên gia truyền thông số và một số nhóm phụ huynh cho biết họ không rõ mục đích chính xác của lệnh cấm là bảo vệ trẻ em khỏi điều gì.

Theo bà Lisa Given, giáo sư khoa học thông tin tại Đại học RMIT (Úc), cho rằng việc yêu cầu các công ty mạng xã hội làm tốt hơn công việc kiểm duyệt và xóa nội dung có hại mới là cách giải quyết vấn đề từ gốc rễ.

"Luật mới không bảo vệ trẻ em khỏi những tác hại tiềm ẩn trên mạng xã hội. Trên thực tế, luật này có thể tạo ra các vấn đề khác thông qua việc không cho những người trẻ tuổi tiếp cận thông tin hữu ích, cũng như mở ra một số mối quan ngại về quyền riêng tư cho tất cả người Úc" – bà Given nói.

Luật sẽ được thực thi như thế nào?

Cách thức thực thi luật vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Luật nêu rõ rằng các công ty vận hành mạng xã hội phải thực hiện các bước hợp lý để đánh giá độ tuổi của người dùng, nhưng các nền tảng được tự quyết định cách thực hiện điều đó. Những công ty không tuân thủ có thể bị phạt tới 49,5 triệu AUD (khoảng 32 triệu USD).

Luật nêu rằng các mạng xã hội có thể sử dụng nhiều cách để xác minh độ tuổi người dùng. Các biện pháp này bao gồm sử dụng giấy tờ tùy thân do chính phủ cấp cho người dùng, công nghệ đảm bảo độ tuổi như sử dụng quét khuôn mặt để xác định độ tuổi gần đúng của người dùng hoặc ước tính dựa trên hành vi của họ trên mạng xã hội.

Một số công nghệ như vậy đã được thử nghiệm. Điển hình, Facebook đang dạy trí tuệ nhân tạo (AI) ước tính độ tuổi của người dùng bằng cách xem những nội dung như tin nhắn mừng sinh nhật mà họ nhận được. Chính phủ Úc cũng đang thử nghiệm riêng các công cụ như vậy.

Dù vậy, theo ông Daniel Angus – giám đốc Trung tâm nghiên cứu phương tiện truyền thông kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Queensland (Úc) – cho rằng luật này không thực tế do một phần luật dựa vào AI, trong khi phần lớn công nghệ này vẫn đang trong quá trình phát triển và không hoàn hảo.

Ông cũng cho rằng các biện pháp xác định độ tuổi có thể gây ra những lo ngại rất lớn về quyền riêng tư và có thể khiến người dùng bị theo dõi trực tuyến.