Liên quan vụ án Vạn Thịnh Phát, các công ty định giá tài sản đã nâng khống giá trị tài sản bảo đảm, phát hành chứng thư lùi ngày, tạo điều kiện cho bà Trương Mỹ Lan - chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và đồng phạm rút ruột Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).
Những cuộc họp bàn chuyện rút ruột ngân hàng
Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan chỉ nắm giữ dưới 5% cổ phần tại SCB. Tỉ lệ nắm giữ này tuân thủ quy định về giới hạn đầu tư vào ngân hàng đối với một cá nhân. Tuy nhiên, thực tế, bà Trương Mỹ Lan nắm giữ tỉ lệ cổ phần hơn 91% tại SCB bằng cách nhờ người đứng tên sở hữu cổ phần.
Với tỉ lệ chi phối tuyệt đối, bà Trương Mỹ Lan sắp xếp người thân tín vào các vị trí chủ chốt tại ngân hàng, sử dụng các công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát, lập hồ sơ khống vay tiền ngân hàng.
Qua đó, bà Trương Mỹ Lan đã sử dụng ngân hàng như một kênh huy động vốn cá nhân. Lũy kế 10 năm, hệ thống Vạn Thịnh Phát được giải ngân hơn 1 triệu tỉ đồng.
CQĐT xác định tính đến ngày khởi tố vụ án, bà Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt 304.000 tỉ đồng, gây thiệt hại 130.000 tỉ đồng qua hành vi tham ô tài sản, gây thiệt hại 64.000 tỉ đồng qua hành vi vi phạm quy định hoạt động ngân hàng.
Kết quả điều tra và lời khai các bị can khác cho thấy mỗi khi cần sử dụng tiền, bà Lan sẽ thông báo cho Trương Huệ Vân (cháu gái bà Lan, được giao quản lý nhiều pháp nhân trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát), Trương Khánh Hoàng, Trần Thị Mỹ Dung (đều từng là phó tổng giám đốc SCB) họp tại tầng 39 Tòa nhà Times Square.
Tại các cuộc họp này, bà Lan sẽ thông báo cần bao nhiêu tiền, sử dụng tài sản gì để thế chấp, thời gian giải ngân để họ cùng thực hiện. Do tài sản đảm bảo luôn không đủ cho số tiền vay nên bà Lan chỉ đạo nâng khống giá trị lên để rút tiền tại ngân hàng.
Thực hiện chỉ đạo của bà Trương Mỹ Lan, các lãnh cấp cao tại SCB đã ký hợp thức hồ sơ và thực hiện các quy trình vay vốn mà không tuân theo quy định pháp luật.
“Tiền vay sau khi giải ngân sẽ được chuyển vào tài khoản của các cá nhân, pháp nhân “ma” để thực hiện chuyển tiền ra khỏi hệ thống ngân hàng hoặc chỉ đạo cho cá nhân, pháp nhân rút tiền mặt nhằm cắt đứt dòng tiền” - kết luận điều tra nêu.
Nâng khống giá trị tài sản
Để hợp thức hồ sơ vay, các công ty định giá tài sản thông đồng để phát hành chứng thư định giá “hợp pháp” cho các hồ sơ của nhóm Trương Mỹ Lan và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, nhằm làm tăng giá trị tài sản và hợp thức thủ tục vay vốn cho nhóm này.
Cụ thể, Công ty Tầm Nhìn Mới, Công ty MHD, Công ty Thiên Phú, Công ty EXIM, Công ty DATC dù không tiến hành đánh giá đúng quy trình, nhưng đã cấp chứng thư định giá theo yêu cầu của SCB.
Thậm chí, Công ty Thẩm định Tầm nhìn mới được thành lập năm 2022, nhưng Lê Huy Khánh đã ký phát hành các chứng thư, báo cáo thẩm định nâng khống giá trị và lùi thời gian năm 2020, 2021 để hợp thức hồ sơ vay cho SCB. Đó là chứng thư thẩm định giá đối với quyền sử dụng đất tại Dự án khu dân cư huyện Long Thành (Đồng Nai), quyền sử dụng đất ở số 100 đường Hùng Vương (quận 5, TP Hồ Chí Minh) để làm tài sản bảo đảm, cho khoản vay 14.570 tỉ đồng.
Công ty Thẩm định giá Thiên Phú không khảo sát thực tế đã phát hành chứng thư thẩm định nâng khống giá trị, ghi lùi ngày đối với một số tài sản. Trên cơ sở tài sản này, SCB đã hoàn thiện hồ sơ thế chấp, giải ngân 65 khách hàng số tiền 105.000 tỉ đồng.
CQĐT xác định, giai đoạn 2012-2022, liên quan khoản vay nhóm Vạn Thịnh Phát, có 1.166 mã tài sản bảo đảm. Chỉ có 726 mã tài sản đủ điều kiện định giá. Phần còn lại là các cổ phần, cổ phiếu, quyền tài sản, bất động sản không đủ hồ sơ pháp lý, không thuộc phạm vi định giá lại.
Điển hình của tài sản không đủ pháp lý và nâng khống giá trị chính là siêu dự án tỉ đô Mũi Đèn đỏ. SCB giải ngân cho 100 khách hàng liên quan đến tài sản bảo đảm này. Hiện, còn dư nợ 133.000 tỉ đồng, chiếm 22% tổng dư nợ gốc của nhóm Vạn Thịnh Phát.
Tài sản bảo đảm này trên sổ sách được ghi nhận với giá trị là 584.000 tỉ đồng. Khi điều tra vụ án, kết quả định giá lại chỉ có 22.000 tỉ đồng. Như vậy, tài sản này được nâng khống giá trị gấp hơn 26 lần.
Các bị can tại SCB thừa nhận chỉ thực hiện thủ tục hợp lệ, không thực hiện đánh giá theo quy định của pháp luật và quy trình của SCB về việc cho vay.
Quá trình điều tra, cơ quan công an đã thu giữ hàng nghìn tài sản của bà Lan và các bị can khác, bao gồm tiền, bất động sản, siêu xe, du thuyền, và phong tỏa hàng trăm tỉ đồng tại các ngân hàng.
