Mối lo ngại này được Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nêu sáng nay (26-5) tại lễ mít tinh hưởng ứng "Ngày thế giới không thuốc lá 31-5" và "Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá" từ ngày 25 đến 31-5.
Theo bà Lan, các sản phẩm thuốc lá đều đã được chứng minh là nguyên nhân gây ra các gánh nặng bệnh tật và kinh tế không chỉ cho bản thân người sử dụng mà còn cho cả gia đình và xã hội.
Tốn kém do thuốc lá các loại gây ra gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm sút và mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm.
Dẫn báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Bộ trưởng Lan cho biết mỗi năm có hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu có nguyên nhân liên quan đến sử dụng thuốc lá.
Còn tại Việt Nam, ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022 cho thấy, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỉ đồng mỗi năm.
Chia sẻ kết quả công tác phòng, chống tác hại thuốc lá, lãnh đạo quận Hoàn Kiếm cho biết, 90,1% cơ sở dịch vụ ăn uống, nhà hàng, khách sạn trên địa bàn đã triển khai các hình thức cảnh báo cấm hút thuốc lá.
Cạnh đó, 30 điểm du lịch lớn trên địa bàn quận đã gắn biển cấm hút thuốc lá. Phần lớn người dân và du khách chấp hành nghiêm túc các yêu cầu này.
Tuy nhiên, quận Hoàn Kiếm cho biết công tác phòng chống tác hại thuốc lá trên địa bàn đang gặp một số khó khăn, chủ yếu từ các sản phẩm thuốc lá mới được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa.
“Các sản phẩm này hiện chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc mua bán, quảng cáo đang được diễn ra, đặc biệt là trên môi trường mạng.
Thuốc lá thế hệ mới dù gây hại sức khỏe nhưng lại được thiết kế đa dạng về màu sắc, hình thức và mùi vị hấp dẫn giới trẻ. Chưa kể, lĩnh vực này tiềm ẩn nguy cơ sử dụng ma túy và các chất kích thích”, đại diện UBND Hoàn Kiếm nói.
Chia sẻ lo lắng với địa phương, Bộ trưởng Lan cho biết Bộ Y tế đang phối hợp với các bộ ngành, tổ chức chính trị - xã hội, cùng các tỉnh, thành phố thúc đẩy các hoạt động nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của thuốc lá.
"Chúng ta đạt nhiều thành tựu, song tất cả đang có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng nhanh chóng tỉ lệ sử dụng thuốc lá mới, đặc biệt là trong giới trẻ", bà Lan nói.
Điều này đã được mô tả rõ trong báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Theo đó, tỉ lệ sử dụng thuốc lá truyền thống trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm.
Tỉ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên cũng giảm. Trong đó, ở nhóm 13-17 tuổi đã giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019, ở nhóm 13-15 tuổi giảm từ 2,5% xuống còn 1,9%.
Tỉ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi cộng cộng và nơi làm việc.
“Tuy nhiên, ở nhóm 13-15 tuổi, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng lại tăng gấp đôi, từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023”, bà Lan lo ngại.
Với những diễn biến như vậy, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan kêu gọi các cơ quan, tổ chức và mọi người dân tiếp tục có những hành động thiết thực xây dựng môi trường không khói thuốc, kể cả thuốc lá truyền thống hay các loại thuốc lá thế hệ mới. Đồng thời thực thi nghiêm Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5 năm nay được WHO giới phát động với chủ đề “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”.
WHO nhấn mạnh đây là dịp cho những diễn đàn toàn cầu mà qua đó giới trẻ khắp nơi đòi hỏi ngành công nghiệp thuốc lá ngừng việc nhắm tới trẻ em, thanh thiếu niên.
WHO cũng kêu gọi các chính phủ thực hiện những biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá một cách mạnh mẽ, bảo vệ các em khỏi tác động của việc quảng cáo thuốc lá, bao gồm cả việc tiếp thị qua mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số.
Tại Việt Nam, hàng năm được phép của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế tổ chức Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến ngày 31-5.
