Sáng nay, 18-12, tại Hà Nội, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) và Kênh truyền hình Kinh tế tài chính tổ chức tổ chức Diễn đàn Thương mại điện tử xuyên biên giới 2025.
Với chủ đề “Đưa xuất khẩu trực tuyến thành điểm sáng của thương mại điện tử”, diễn đàn là nơi trao đổi về chính sách và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phát triển kinh doanh trên môi trường số, đồng thời định hướng xuất khẩu trực tuyến trong giai đoạn tới.
Việt Nam tiếp tục trong top 10 quốc gia tăng trưởng TMĐT nhanh nhất thế giới
Thông tin tại diễn đàn, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, cho biết năm 2025, mặc dù gặp nhiều khó khăn chung về kinh tế, thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam vẫn tăng trưởng trên 25%, đưa quy mô thị trường bán lẻ lên 31 tỉ USD, chiếm gần 10% tổng mức bán lẻ cả nước.
“Việt Nam tiếp tục nằm trong top 10 quốc gia có tốc độ tăng TMĐT nhanh nhất thế giới và là một trong ba nước có quy mô thị trường TMĐT hàng đầu khu vực Đông Nam Á”, bà nhấn mạnh.
Cùng với tốc độ phát triển mạnh mẽ của thị trường, năm 2025 cũng đánh dấu một bước chuyển hết sức quan trọng về thể chế và chiến lược đối với TMĐT.
Đó là việc ban hành Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT giai đoạn 2026–2030 và Luật TMĐT – bộ luật đầu tiên về lĩnh vực này. Các văn bản này tạo khuôn khổ pháp lý, thúc đẩy phát triển minh bạch, an toàn và đặc biệt nhấn mạnh vai trò chiến lược TMĐT xuyên biên giới.
Ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), cũng đánh giá, những năm gần đây, TMĐT phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng cao, trong đó nổi bật là TMĐT xuyên biên giới và xuất khẩu trực tuyến. Lĩnh vực này đang trở thành một điểm sáng và sẽ có đóng góp tích cực cho nền kinh tế đất nước nếu có các chính sách và giải pháp phù hợp.
Để xuất khẩu trực tuyến thực sự trở thành điểm sáng của TMĐT, theo lãnh đạo VECOM, cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo chính sách và hoàn thiện hành lang pháp lý; các hiệp hội đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ thông tin, đào tạo và kết nối; còn doanh nghiệp là chủ thể trung tâm, trực tiếp đổi mới mô hình kinh doanh, nâng cao năng lực và chinh phục thị trường quốc tế.
Làm TMĐT xuyên biên giới, đừng quên vấn đề ‘logistics ngược’
Trình bày tham luận về chiến lược phát triển xuất nhập khẩu và tác động đến TMĐT xuyên biên giới, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết năm nay tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đã đạt khoảng 920 tỉ USD – mức cao nhất từ trước đến nay.
“Đây là những con số rất ấn tượng và đáng tự hào”, ông bày tỏ.
Trong bối cảnh Việt Nam đã đạt được quy mô xuất nhập khẩu rất lớn, ông Trần Thanh Hải cho rằng xuất nhập khẩu trực tuyến vẫn còn nhiều dư địa để phát triển. Hiện quy mô TMĐT Việt Nam đạt khoảng 31 tỉ USD, nhưng giá trị xuất nhập khẩu trực tuyến mới chỉ khoảng 4,1 tỉ USD, chiếm 12–13% tổng giá trị.
Những ngành hàng có thế mạnh trong TMĐT xuyên biên giới hiện nay chủ yếu là các ngành gắn với nhu cầu tiêu dùng của người dân, như thời trang, phụ kiện, mỹ phẩm, cùng với các sản phẩm có tính cá nhân hóa cao.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, việc phát triển TMĐT xuyên biên giới cũng đang đối mặt với một số thách thức và rào cản. Trước hết là rào cản tại biên giới, bao gồm các quy định và thủ tục liên quan đến thông quan hàng hóa.
Ví dụ, với một số mặt hàng đặc thù, như văn hoá phẩm, theo quy định thì khi nhập khẩu phải xin phép các Bộ quản lý chuyên ngành. Tuy nhiên, trong TMĐT xuyên biên giới, các mặt hàng này thường có giá trị nhỏ, số lượng đơn lẻ nhưng rất nhiều đơn hàng và phân tán tới nhiều người mua khác nhau. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: việc kiểm tra và quản lý những sản phẩm này sẽ được thực hiện như thế nào cho phù hợp và hiệu quả?
Tương tự, vấn đề thuế, gian lận thương mại và bảo mật thông tin cũng là những vấn đề đáng quan tâm. Ngoài ra, còn có tình trạng hàng hóa nhận được không đúng với mô tả hoặc không đúng với đơn hàng đã đặt, gây suy giảm niềm tin của người mua. Và chi phí xử lý logistics ngược – bao gồm thu hồi, tái chế, tiêu hủy và xử lý phản hồi – có thể chiếm khoảng 5–15% tổng chi phí logistics.
Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu đánh giá, đối với Việt Nam, logistics ngược vẫn là một vấn đề còn khá mới. Mặc dù nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai TMĐT xuyên biên giới, nhưng việc xây dựng và quản lý logistics ngược vẫn chưa được phát triển đầy đủ.
“Các doanh nghiệp cần quan tâm đến logistics ngược khi triển khai TMĐT biên giới, vì việc đầu tư từ trước vào mạng lưới vận hành đổi trả, thu hồi và tái chế sẽ giúp giảm đáng kể chi phí vận hành dài hạn. Khi doanh nghiệp đã chuẩn bị sẵn các quy trình này, chi phí và thời gian xử lý sẽ thấp hơn, tăng niềm tin của người tiêu dùng”, ông Hải nhấn mạnh.
Ông cũng đồng thời cho biết, khi doanh nghiệp muốn thâm nhập các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản hoặc Úc, việc quản lý logistics ngược còn giúp đáp ứng các tiêu chuẩn về bền vững và thân thiện với môi trường, nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh của sản phẩm xuất khẩu.
