Lần thứ hai trình dự thảo nghị quyết về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trước UB Thường vụ QH, Bộ GD-ĐT vẫn chưa thuyết phục được về tính khả thi.
Theo dự tính của Bộ, đến hết năm 2015 sẽ cơ bản hoàn thành việc soạn thảo sách giáo khoa theo chương trình mới, và thực hiện từ thí điểm đến đại trà đến năm 2023 ở tất cả các cấp học.
Nhìn khung thời gian này, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đặt câu hỏi: Từ nay đến 2016 không còn nhiều thời gian, vậy chất lượng giáo viên và cơ sở vật chất của các nhà trường có đảm bảo không, "hay đến đó lại bảo do này do kia, do đội ngũ không đáp ứng, cơ sở vật chất thiếu... nên chất lượng kém".
 |
| Theo Bộ GD-ĐT, sau năm 2015 sẽ có chương trình và sách giáo khoa phổ thông mới. Ảnh minh họa: Văn Chung |
Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai hỏi thẳng cần bao nhiêu tiền để cải cách.
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết về cơ bản hiện đã đủ về đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất.
"Nhưng khi đổi mới chương trình và sách giáo khoa thì đội ngũ giáo viên sẽ phải thích ứng, cần có quá trình đào tạo. Bộ đã hình dung cách làm, sẽ đào tạo tập trung ở các trường sư phạm, không phân cấp cho địa phương như trước nữa, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong đào tạo từ xa...", ông Hiển nói. "Còn so với các tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện tối thiểu thì chỉ có một số ít nhà trường chưa đủ, Nhà nước chỉ cần tập trung đầu tư thì sau 1-2 năm là đủ".
Về kinh phí, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT cho biết để xây dựng chương trình và sách giáo khoa, dạy thử nghiệm và đại trà... sẽ cần 34.275 tỷ đồng. "Đó là chưa kể tiền xây dựng cơ sở vật chất ở những trường chưa đủ điều trong 1-2 năm như nói ở trên", ông Nguyễn Vinh Hiển cho biết.
Như vậy, nếu Nhà nước đầu tư như kiến nghị của Bộ Giáo dục thì đề án này là khả thi, còn nếu cứ để yên như tình hình hiện nay thì không khả thi, theo Thứ trưởng.
Theo Chủ nhiệm UB Khoa học - Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng, số tiền trên là nhiều mà chưa hẳn là nhiều: Nhiều nếu chỉ là ngân sách nhà nước lo, nhưng sẽ là không nhiều nếu huy động xã hội hóa.
Loay hoay đổi mới
Các ủy viên Thường vụ cũng băn khoăn nhiều về vấn đề đổi mới tư duy trong việc cải cách giáo dục.
Chủ nhiệm UB Kinh tế QH Nguyễn Văn Giàu chỉ ra: Nền giáo dục Việt Nam lâu này đã ăn sâu vào mỗi gia đình suy nghĩ rằng trách nhiệm dồn hết về cho nhà trường.
"Ngày xưa tôi đi học, trách nhiệm của người học là của người học, học cho dòng tộc, dòng họ. Bố mẹ dù không được học nhiều nhưng luôn quan tâm nhắc nhở việc học của con một cách có trách nhiệm. Nhưng trong vài thập kỷ qua, gánh nặng này dường như dồn hết cho ngành giáo dục, liệu đề án tới đây có thay đổi lớn về tư duy này không?"
Ông Phan Xuân Dũng đặt vấn đề: Phải biến những việc đang làm rất phức tạp hiện nay thành rất đơn giản để học sinh có thời gian học những thứ khác về kỹ năng, cuộc sống, xã hội...
"Ở nước ngoài, khi thi vào ĐH người ta không hỏi học sinh được mấy điểm môn gì, mà hỏi tên nghị sĩ của bang là gì, hỏi đã từng đi tình nguyện chưa, cách nhà bao nhiêu km, đi bằng phương tiện gì...", ông Dũng nói.
Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển thì băn khoăn về khái niệm "dân chủ hóa" mà Bộ Giáo dục nói đến trong đề án.
Thứ trưởng giải thích "dân chủ hóa" là huy động nhiều nhất sự tham gia của mọi người, cả học sinh, giáo viên và phụ huynh vào việc xây dựng, thực hiện và giám sát chương trình và sách giáo khoa mới này.
"Trên một khung chương trình chung, các giáo viên được tham gia cụ thể hóa chương trình và làm sách giáo khoa phù hợp với điều kiện mỗi địa phương, các cá nhân tổ chức khác cũng được huy động tham gia, đặc biệt với những vùng sâu vùng xa khó khăn, dân tộc thiểu số...", ông Nguyễn Vinh Hiển nói.
Tuy vậy, các thành viên UB Thường vụ QH vẫn thấy dự thảo do Bộ Giáo dục trình thiếu cụ thể, thiếu định hướng, mới chỉ "chép lại nghị quyết Trung ương".
Chủ tịch HĐ Dân tộc Ksor Phước thấy chưa báo cáo đánh giá tác động một cách đầy đủ: "Từ lần đầu QH ra Nghị quyết về đổi mới giáo dục năm 2000, 14 năm qua ta vẫn tranh cãi, thế thì trong 10 năm tới ta sẽ thay đổi toàn diện như thế nào?"
Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Đức Hiền thì thấy đánh giá tác động chỉ nêu thuận lợi mà chưa thấy nói khó khăn.
Ông Phan Xuân Dũng chia sẻ: Đề án này sẽ tác động đến toàn bộ nền giáo dục, việc phát triển nhân cách của học sinh, đến sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, càng phân tích kỹ sẽ càng có giải pháp khả thi.
Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cũng không hài lòng: Đề án nhắc nhiều đến việc "tích hợp" mà không thấy đưa vào những tư duy mới trong Hiến pháp, tham khảo kinh nghiệm làm chương trình và sách giáo khoa tiến bộ của thế giới, cứ ta tự viết của ta.
"Từ năm 2000 đến giờ ta cứ loay hoay đổi mới mãi", ông Lý nói. "Để tương xứng với gần 2 tỷ USD (gần 35 nghìn tỷ nêu trên) thì phải làm cẩn thận, đầy đủ hơn, lấy ý kiến giới khoa học, chuyên gia thậm chí toàn dân".
