Cẩn trọng nấm độc vào mùa mưa

Mùa mưa, các loại nấm như nấm rơm, nấm mối thường xuất hiện nhiều. Tuy nhiên các loại nấm này có vẻ bề ngoài tương tự một số nấm có độc. Cục An toàn thực phẩm (VFA), Bộ Y tế đã chỉ ra một số cách nhận biết nấm có độc, nhằm hạn chế các tình trạng ngộ độc nấm.

Theo VFA, nấm độc thường có đủ mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc. Bên trong thân cây nấm màu hồng nhạt, mũ nấm màu đỏ vảy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm.

Với những loại nấm có độc thì độc tố nằm trong toàn bộ thể quả nấm (mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc nấm). Độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng của nấm và cả trong môi trường đất đai, khí hậu.

Hiện nay Việt Nam có từ 50 – 100 loài nấm độc khác nhau, tuy nhiên có bốn loại nấm độc thường gặp sau đây:

Nấm độc tán trắng: Loại nấm này thường mọc cụm hoặc đơn chiếc ở mặt đất trong rừng hoặc một số nơi khác, chứa các amanitin (amatoxin) có độc tính cao.

Nấm độc tán trắng có mũ nấm màu trắng, bề mặt mũ nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm dính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm phẳng với đường kính khoảng 5 – 10 cm. Khi già mép mũ có thể cụp xuống.

Nấm độc tán trắng khi còn non. ẢNH: Mushroom

Phiến nấm và cuống nấm có màu trắng, cuống nấm có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa. Thịt nấm mềm, màu trắng, mùi thơm dịu.

Nấm độc trắng hình nón: Loại này có vẻ bề ngoài trông gần giống nấm độc tán trắng. Chúng mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác.

Mũ nấm có màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, mũ nấm lúc non đầu tròn hình trứng, mép khum đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm thường khum hình nón với đường kính khoảng 4 - 10 cm.

Phần phiến và cuống có màu trắng, cuống nấm có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa.

Tuy nhiên nấm độc trắng hình nón sẽ có mùi khó chịu, dù thịt nấm mềm và có màu trắng. Loại nấm này cũng chứa các amanitin (amatoxin) có độc tính cao.

Nấm ô tán trắng phiến xanh: Chúng thường mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc ven chuồng trâu, bò hoặc trên bãi cỏ, bãi ngô và một số nơi khác.

Khi còn non, mũ nấm có hình bán cầu dài, màu vàng nhạt, có các vảy nhỏ màu nâu nhạt hoặc xám nhạt. Khi trưởng thành mũ nấm hình ô hoặc trải phẳng, có màu trắng với đường kính mũ 5 – 15cm. Trên bề mặt mũ nấm có các vẩy mỏng màu nâu bẩn, vảy dày dần về đỉnh mũ.

Nấm ô trắng phiến xanh lúc già có phần phiến màu xanh nhạt hoặc xanh xám. ẢNH: NGUYÊN HÀ

Phiến nấm (mặt dưới mũ nấm) khi còn non có màu trắng, lúc già sẽ có ánh màu xanh nhạt hoặc xanh xám, nấm càng già thì màu xanh càng rõ. Phần cuống nấm có màu trắng đến nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống không phình dạng củ và không có bao gốc, dài từ 10- 30 cm.

Thịt nấm màu trắng, loại này có độc tính thấp, song tuyệt đối không sử dụng vì chúng gây rối loạn tiêu hóa.

Nấm ô tán trắng phiến xanh. ẢNH: NGUYÊN HÀ

Nấm mũ khía nâu xám: Đây là loại nấm mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác. Nấm mũ khía nâu xám chứa muscarin có độc tính cao.

Đặc điểm nhận dạng loại nấm này gồm mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm. Khi già, mép mũ của loại nấm này sẽ bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ. Đường kính mũ nấm từ 2 – 8 cm.

Phiến nấm lúc non màu hơi trắng gắn chặt vào cuống nấm, khi già có màu xám hoặc nâu tách rời khỏi cuống. Phần cuống nấm màu từ hơi trắng đến vàng nâu dài 3 – 9 cm, không có vòng cuống. Thịt nấm màu trắng.