Lý do phiên tòa tạm hoãn là cả hai bị cáo cùng làm đơn đề nghị để các luật sư (LS) bào chữa miễn phí cho họ có thêm thời gian làm thủ tục. Được biết hiện có bốn LS bào chữa miễn phí cho hai bị cáo gồm: Đặng Huỳnh Lộc, Dương Phi Anh (Đoàn LS TP.HCM), Trần Văn Đạt, Nguyễn Hoài Tiến (Đoàn LS tỉnh Bình Thuận). Ngoài ra, theo hai bị cáo, phiên tòa phúc thẩm sẽ có thêm nhiều LS khác tham gia bảo vệ họ.
Hai nông dân tại phiên tòa sơ thẩm ngày 13-7.
Theo các LS, hành vi của bị cáo Tuấn không cấu thành tội nhận hối lộ. Bởi những hộ dân có nhu cầu vay vốn có ý nhờ ông Tuấn làm giúp và hoàn tất các thủ tục vay nên trả công và tiền xăng xe. Đây là quan hệ dân sự và việc bị cáo bỏ công, chi phí đi lại là có thực. Hơn nữa, bị cáo là người không có chức vụ, quyền hạn gì trong việc cho vay hay không cho vay tiền nên không thể kết án bị cáo tội nhận hối lộ được.
Đối với bị cáo Nam, trong cuộc họp với dân, ông chỉ phát biểu: “Bà con phụ tiền cho Tuấn đi làm giùm” không có nghĩa là ông Nam đồng phạm với ông Tuấn nhận hối lộ.
Trước đó, tại phiên tòa sơ thẩm lần hai ngày 13-7 của TAND huyện Hàm Thuận Nam, các LS đã tập trung hỏi đại diện của Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) huyện Hàm Thuận Nam về quyền hạn, chức vụ của hai nông dân trong việc xét cho các hộ nghèo vay vốn. Đại diện ngân hàng khẳng định hai bị cáo chỉ có nhiệm vụ giám sát, đôn đốc các hộ nghèo sử dụng vốn vay đúng mục đích; trả nợ, trả lãi đúng hạn và họ không có thêm quyền hạn gì trong việc quyết định cho vay hoặc từ chối vay.
Đại diện UBND xã Hàm Cần cũng cho biết cả hai bị cáo không có quyền hạn, chức vụ gì và UBND xã không ra quyết định nào bổ nhiệm hai người này phụ trách việc vay vốn. Đại diện UBND xã Hàm Cần khẳng định hai người này là do người dân tự chọn và Ngân hàng CSXH huyện Hàm Thuận Nam hợp đồng với họ.
Các LS cũng tập trung chất vấn những người dân tố cáo thì hầu hết mọi người đều cho biết do điều tra viên mời họ đến, yêu cầu viết đơn chứ họ chỉ nghĩ đơn giản là đưa tiền bồi dưỡng cho hai người giúp họ vay vốn, đó không phải tiền hối lộ.
Theo các LS, tại lần phục hồi điều tra lại CQĐT đã không làm rõ yêu cầu mà trước đây bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Bình Thuận yêu cầu.
Cụ thể, TAND tỉnh Bình Thuận yêu cầu cần phải làm rõ ý chí của các hộ dân là họ tự trình bày ý kiến của mình hay do bị áp đặt hoặc ý chí của ai khác. Ông Tuấn bỏ công sức, thời gian, chi phí giúp các hộ dân vay tiền là có thật nhưng quá trình điều tra không làm rõ chi phí bao nhiêu, cụ thể những khoản gì so với số tiền đã nhận để tính toán số tiền bị cáo đã hưởng lợi.
Đối với bị cáo Nam, tòa phúc thẩm cho rằng cần phải đánh giá tính đồng phạm trong câu nói trên, mục đích nói ra để làm gì, có thỏa thuận bàn bạc gì giữa hai bị cáo về số tiền yêu cầu các hộ dân bồi dưỡng hay không…
Theo các LS, nếu tính toán thời gian, công sức, chi phí mà hai nông dân này bỏ ra giúp vay vốn cho dân nghèo thì thậm chí họ còn bị thâm hụt so với số tiền bà con bồi dưỡng cho họ. Tuy nhiên, tòa vẫn tuyên hai bị cáo phạm tội nhưng cho miễn hình phạt vì cho rằng hành vi của hai bị cáo chưa đến mức phải cách ly ra khỏi xã hội, có nhiều tình tiết giảm nhẹ.
Như Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh, ông Nam được Ngân hàng CSXH huyện Hàm Thuận Nam hợp đồng làm tổ trưởng tổ tiết kiệm vay vốn do UBND xã Hàm Cần quản lý (ông Tuấn là tổ phó). Ông Nam thấy ông Tuấn thường phải bỏ bê việc đồng áng để lo việc này nên trong một cuộc họp với các hộ nghèo vay vốn đã đề nghị bà con phụ tiền xăng xe cho ông Tuấn đi lại liên hệ vay tiền giúp bà con. Mọi người đều đồng ý.
Tháng 3-2015, Công an huyện Hàm Thuận Nam khởi tố, bắt tạm giam hai ông về tội nhận hối lộ. Sau gần hai tháng, hai ông được cho tại ngoại. CQĐT, VKS quy kết trong hai năm 2013 và 2014, ông Tuấn đã ép những hộ dân cần vay vốn phải bồi dưỡng từ 200.000 đến 2 triệu đồng. Tổng cộng ông Tuấn đã nhận hối lộ 16,5 triệu đồng của 12 hộ dân. Với ông Nam, dù không trực tiếp đòi hối lộ nhưng khi triệu tập các hộ dân đến họp đã gợi ý bồi dưỡng cho ông Tuấn, được ông Tuấn chia hơn 1 triệu đồng.
Tháng 8-2015, TAND huyện đã phạt ông Tuấn tám năm tù, ông Nam bảy năm tù. Hai ông kháng cáo kêu oan. Tháng 12-2015, TAND tỉnh Bình Thuận đã hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại.
Ngày 9-8-2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam đã ra quyết định miễn trách nhiệm hình sự, đình chỉ điều tra đối với ông Nam và ông Tuấn theo khoản 1 Điều 25 BLHS (do chuyển biến tình hình).
Không đồng ý, ông Nam và ông Tuấn gửi đơn kêu oan, yêu cầu được xin lỗi, bồi thường. Đến tháng 11-2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam bất ngờ ra quyết định phục hồi điều tra với hai nông dân này và được VKS cùng cấp phê chuẩn. Đến ngày 13-7, TAND huyện Hàm Thuận Nam đưa vụ án ra xét xử lần hai và tuyên phạt như trên.
