Ngày 5-12, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM tổ chức hội nghị tổng kết Đề án “Chuỗi thực phẩm an toàn” và hoạt động phối hợp giữa Sở An toàn thực phẩm TP.HCM với Sở Nông nghiệp và môi trường các tỉnh, TP giai đoạn 2021-2025, định hướng 2026-2030.
Xây thực phẩm sạch – chống thực phẩm bẩn
Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cho biết Sở An toàn thực phẩm luôn xác định hai nhiệm vụ song hành: Xây dựng nguồn thực phẩm sạch và phòng chống thực phẩm bẩn. Tuy nhiên, sự chú ý của dư luận thường nghiêng về các vụ vi phạm, trong khi việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn lại chưa được nhìn nhận đầy đủ.
“Để bảo đảm an toàn thực phẩm, ngoài tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, phòng ngừa ngộ độc, chúng ta cũng phải đặt câu hỏi: Người dân sẽ sử dụng thực phẩm sạch từ đâu? Ai xây dựng chuỗi thực phẩm đó?” – bà Lan đặt vấn đề.
Vẫn theo lời bà Lan, TP.HCM có dân số đông, nhu cầu thực phẩm cao, phần lớn phụ thuộc nguồn cung từ các tỉnh, thành. Từ trước năm 2017 đến nay, TP đã hợp tác với nhiều địa phương triển khai chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn từ trang trại đến bàn ăn.
Trước đây, Sở ký kết với 15 tỉnh, sau sắp xếp địa giới hành chính còn 6 tỉnh, mục tiêu xuyên suốt vẫn là đánh giá, sơ kết, tổng kết và rút kinh nghiệm để nâng cao chất lượng chuỗi. Hiện TP đã cấp chứng nhận chuỗi an toàn cho 355 trang trại với sản lượng nông sản đạt hàng trăm ngàn tấn/năm.
“Để xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, một mình cơ quan quản lý không thể làm được. Chỉ khi có sự vào cuộc của các tỉnh thành – nơi trực tiếp sản xuất, cung ứng nông sản và sự chủ động của doanh nghiệp, từ sản xuất, thu mua đến phân phối thì chuỗi thực phẩm an toàn mới bền vững” – bà Lan nhấn mạnh.
Về công tác quản lý an toàn thực phẩm, bà Lan cho hay có 4 tiêu chí giúp đánh giá hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm: Tăng cường thanh tra kiểm tra; giảm số vụ ngộ độc; kết quả kiểm nghiệm ngày càng khả quan; tỉ lệ thực phẩm thuộc chuỗi an toàn tăng lên qua từng năm. Đây là những tiêu chí có thể định lượng và phản ánh tương đối chính xác nỗ lực của toàn hệ thống.
Duy trì chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn
Bà Lê Thị Ánh Tuyết, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai, chia sẻ Đồng Nai là địa phương có sản lượng chăn nuôi lớn, đang cung ứng khoảng 50% nhu cầu cho TP.HCM.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, Đồng Nai và TP.HCM đã liên kết, hỗ trợ nhau phát triển, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp hợp tác, kết nối sản xuất, kinh doanh nông sản, thực phẩm an toàn, có truy xuất nguồn gốc.
Hiện toàn tỉnh có 560 chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ với sự tham gia của 200 doanh nghiệp, 120 hợp tác xã, 76 cơ sở giết mổ và 20.000 hộ sản xuất. Các chuỗi liên kết này đã giúp ổn định đầu ra, nâng cao thu nhập cho nông dân và doanh nghiệp.
“Dù ngành nông nghiệp đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy kết nối tiêu thụ nông sản theo chuỗi, nhưng thực tế liên kết giữa các hộ sản xuất và với cơ sở thu mua, sơ chế, giết mổ, chế biến vẫn còn lỏng lẻo, thiếu bền vững” – bà Tuyết nói.
Cạnh đó, công tác xúc tiến thương mại nông nghiệp chưa được đầu tư tương xứng, dẫn đến số lượng hoạt động kết nối cung – cầu còn hạn chế; doanh nghiệp chưa chủ động dành nguồn lực cho các đối tác kết nối mà chủ yếu trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước.
Vì vậy bà Tuyết nhấn mạnh cần hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã xây dựng và duy trì các chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn; giới thiệu thêm cơ sở mới cũng như gia hạn các đơn vị đã hết hạn tham gia chuỗi.
Song song đó, đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích ứng dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc; kết nối liên thông dữ liệu giữa các hệ thống ngành hàng và từng bước tích hợp với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm quốc gia.
Ngoài ra, các đơn vị cần thực hiện đúng quy định về truy xuất nguồn gốc theo Thông tư 17/2021 và triển khai cập nhật thông tin để cấp mã định danh trên hệ thống truy xuất nông sản của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.
Quản lý an toàn thực phẩm cho 14 triệu dân ra sao?
Về mở rộng quản lý ra các địa phương hợp nhất như Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hiện nay số lượng nhân sự còn hạn chế. Sở An toàn thực phẩm chỉ tiếp nhận một phần biên chế từ các tỉnh này, số lượng rất ít so với nhu cầu thực tế.
Vì vậy, Sở phải điều phối lực lượng tập trung vào những trọng tâm: Bình Dương chủ yếu là khu công nghiệp, sản xuất thực phẩm; Vũng Tàu tập trung vào du lịch và thủy hải sản. Toàn bộ các khu vực mới đều được chia theo vùng, lập đội quản lý riêng, đảm bảo kiểm tra, giám sát hiệu quả.
Với chính quyền 2 cấp hiện nay, lực lượng tại phường xã vẫn chưa đủ, nhưng đã bổ sung chức năng an toàn thực phẩm vào trạm y tế. Phương châm hiện tại là lập kế hoạch kiểm tra, giám sát chặt chẽ theo kế hoạch và đột xuất, đặc biệt trước Tết, nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân.
Ngoài ra, cộng đồng cần tự kiểm soát chất lượng thực phẩm, báo cáo các vi phạm để cơ quan chức năng xử lý. Mục tiêu cuối cùng là phòng ngừa tốt nhất và xử lý kịp thời khi xảy ra sự cố, đảm bảo an toàn thực phẩm cho 14 triệu dân TP.HCM.
Bà PHẠM KHÁNH PHONG LAN, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM
