Bệnh nhân HTA (nam, 48 tuổi, ngụ Long An) có tiền căn bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, bệnh thận mạn giai đoạn 3, đang điều trị suy thận tại BV Nguyễn Tri Phương, TP.HCM.
Bổ chưa thấy đã phải nhập viện
Cách lúc nhập viện một tuần, bệnh nhân nghe người quen mách uống cỏ mực giúp bổ thận nên sắc cỏ mực uống liên tục, ngày 2-3 chén, có những ngày uống thay nước lọc. Sau đó ít lâu thì xuất hiện tiểu ít dần, hay khó thở.
Bệnh nhân đến BV Nguyễn Tri Phương trong tình trạng phù toàn thân, khó thở phải ngồi, tiểu ít. Bác sĩ (BS) chẩn đoán bệnh nhân bị tổn thương thận cấp nghĩ do độc chất. Sau chạy thận cấp cứu lần một, bệnh nhân bắt đầu có nước tiểu dần trở lại, được ngưng chạy thận và tiếp tục theo dõi ngoại trú tại phòng khám chuyên khoa thận.
Tiếp đó là bệnh nhân PVH (nam, 47 tuổi, ngụ Vĩnh Long) đến khám tại BV Bình Dân, TP.HCM trong tình trạng ăn uống kém, da xanh xao, chân đau nhức không rõ nguyên nhân, cơ thể mệt mỏi.
Qua kiểm tra, các BS chẩn đoán bệnh nhân đã suy thận giai đoạn 5, phải nhập viện để lọc máu nhằm tránh nguy cơ hôn mê, tử vong do các biến chứng suy thận cấp gây ra.
Trước đó, bệnh nhân có uống thuốc điều trị suy thận nhưng khi thấy đỡ đau mệt lại bỏ thuốc để uống cỏ mực và đậu đen xanh lòng. Hơn ba tháng điều trị theo lời đồn thì suy thận nặng như trên. Theo các BS, nếu đáp ứng điều trị bằng thuốc kém, chức năng thận không phục hồi tốt hơn, bệnh nhân sẽ phải lọc máu định kỳ suốt đời.
Còn bệnh nhân NTN (nữ, 39 tuổi, ngụ Tiền Giang) tái khám tại BV Bình Dân trong tình trạng người phù nặng, bụng báng, đau nhức khắp người, phải ngồi xe lăn. Sau khi thăm khám, các BS chỉ định bệnh nhân nhập viện điều trị vì đã rơi vào suy thận độ 4.
Trong quý II và đầu quý III-2023, chỉ riêng tại BV Bình Dân đã ghi nhận bảy ca nhập viện do suy thận mức độ nặng, tổn thương thận cấp trên nền bệnh thận mạn có liên quan tới uống cỏ mực.
Trước đó, bệnh nhân bị bệnh thận và đã điều trị tại BV một thời gian. Khoảng nửa năm trở lại đây, bệnh nhân ngưng điều trị chuyển sang uống lá thuốc do được người quen mách. Mỗi ngày uống một thang, liên tục trong năm tháng bệnh nhân đã uống 150 thang thuốc.
Hiện bệnh nhân đang được nhập viện điều trị và dùng thuốc. Nếu diễn tiến tốt sẽ phục hồi độ lọc cầu thận, duy trì chức năng thận, bằng không có thể phải lọc máu.
Nguy cơ lọc máu suốt đời
BS CKII Lê Thị Đan Thùy, Trưởng khoa Nội thận - Lọc máu BV Bình Dân, cho biết bệnh nhân bị bệnh thận nếu tự ngưng điều trị, thay thế thuốc hoặc uống các loại lá không rõ nguồn gốc dễ dẫn tới suy thận không thể phục hồi, phải lọc máu suốt đời.
Cũng theo BS Thùy, người bệnh thận mạn chức năng thận vốn đã kém nên việc dùng các hoạt chất từ cây cỏ, lá thuốc, ngay cả ăn uống thường ngày đều phải cẩn trọng, tránh suy thận nặng hơn. Đồng thời, bệnh nhân phải đi khám, kiểm soát thường xuyên các chỉ số như protein niệu, các xét nghiệm để đánh giá chức năng thận.
“Người suy thận cần tuân thủ điều trị và có chế độ ăn uống, dinh dưỡng hợp lý thì mới kiểm soát tốt biến chứng trên thận, có thể bảo tồn chức năng thận ổn định dù phát hiện suy thận nhiều năm” - BS Thùy nói thêm.
ThS-BS CKII Vũ Thị Minh Hoa, Trưởng khoa Thận - Lọc máu BV Nguyễn Tri Phương, cho hay gần đây khoa tiếp nhận nhiều ca suy thận do uống cỏ mực, cây lá hoặc thuốc Đông y không rõ nguồn gốc. Khoảng 70% trong số đó phải chạy thận, lọc máu.
Theo BS Hoa, có những bệnh nhân mới uống vài thang cỏ mực, vào BV trong tình trạng tổn thương thận cấp. Trường hợp này BS có thể điều trị để bệnh nhân thoát khỏi tình trạng cấp tính. Tuy nhiên, nếu không theo dõi diễn tiến, khả năng sau này bệnh nhân có thể bị suy thận mạn.
“Vài bệnh nhân uống cỏ mực trong thời gian dài (trên ba tháng) nhập viện trong tình trạng suy thận nặng, thận không phục hồi, phải lọc máu suốt đời. Có người bị nặng, tổn thương nhiều cơ quan chứ không riêng suy thận” - BS Hoa thông tin, đồng thời cho biết nhiều người không bệnh nhưng vẫn uống cỏ mực thường xuyên mong mát gan, bổ thận, vô tình làm tổn thương gan, thận.
“Suy thận giai đoạn sớm, mức độ nhẹ không cần điều trị nhiều, chỉ cần theo dõi kiểm soát huyết áp, tiểu đường, tuân thủ điều trị tốt. Tránh tự ý dừng thuốc hoặc dùng kèm các loại thuốc, lá không rõ nguồn gốc, không những bệnh không khỏi mà còn nguy hiểm đến tính mạng” - BS Hoa khuyến cáo.
Cỏ mực không có tác dụng trị suy thận
Cỏ mực có nhiều tên gọi như nhọ nồi, hạn liên thảo, bạch hoa thảo, thủy hạn liên… Trong Đông y, cỏ mực không độc, có vị chua, ngọt, tính hàn, thường dùng chữa sốt cao, chảy máu cam, mề đay, viêm họng, suy nhược…
Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu khoa học nào chỉ rõ tác dụng chữa suy thận bằng cỏ mực.
Ngoài cỏ mực thì hiện nay trên mạng Internet còn lan truyền nhiều bài thuốc truyền miệng với tác dụng lợi tiểu, tốt cho thận như rễ gió, mộc thông, nhạc ngựa, mộc phòng kỷ... Tất cả cây này đều có chứa chất độc acid aristolochic gây tổn thương thận, suy thận nhưng đáng ngại là chúng lại được không ít người lấy ngâm rượu uống với mục đích chữa bệnh, tẩm bổ gan, thận, nâng cao sức khỏe.
BS CKII LÊ THỊ ĐAN THÙY, Trưởng khoa Nội thận - Lọc máu BV Bình Dân
