Thái Lan-Campuchia: Tiếp diễn giao tranh, khẩn trương ngoại giao

Giao tranh tại biên giới Thái Lan-Campuchia vẫn tiếp diễn trong ngày 11-12 với tiếng súng gần các ngôi đền có tuổi đời hàng thế kỷ trước thềm cuộc gọi của Tổng thống Mỹ Donald Trump sắp điện đàm với lãnh đạo hai nước.

Giao tranh tiếp diễn

Bộ Quốc phòng Campuchia ngày 11-12 thông báo rằng kể từ khi giao tranh bùng phát trở lại vào cuối tuần trước đã có 10 dân thường Campuchia thiệt mạng, 60 người bị thương và 192.173 người phải di tản, theo tờ Cambodianess.

Theo bộ này, từ trước bình minh, quân đội Thái Lan đã tấn công vào Vùng Quân sự số 4 của Campuchia tại tỉnh Oddar Meanchey, bắn phá khu vực đền Khnar. Campuchia cũng cáo buộc Thái Lan nã pháo vào khu vực làng Prey Chan, huyện Ou Chrov, tỉnh Banteay Meanchey - nơi dân thường đang sinh sống.

Bộ Nội vụ Campuchia báo cáo rằng các cuộc tấn công bằng hỏa lực và tiêm kích F-16 của Thái Lan đã gây thiệt hại nặng nề cho nhà cửa, doanh nghiệp, văn phòng hành chính, trường học, chùa chiền, đền cổ, đường xá và các công trình công cộng.

Bộ này nói rằng máy bay chiến đấu đã nhắm vào các làng mạc và khu dân cư cách biên giới tới 30 km trong lãnh thổ Campuchia, đồng thời tất cả các dịch vụ công thiết yếu cho dân thường đã bị đình trệ.

Xung đột cũng khiến khoảng 280.000 học sinh phải nghỉ học do 883 trường bị đóng cửa. “Con số trên chưa bao gồm hậu quả từ khói độc mà Thái Lan đã tiếp tục sử dụng một cách thiếu trách nhiệm trên lãnh thổ chủ quyền của Campuchia” - theo tuyên bố của bộ này.

“Campuchia yêu cầu Thái Lan ngay lập tức chấm dứt các hành vi sai trái này và hoàn toàn tuân thủ các điều khoản ngừng bắn, đặc biệt là Tuyên bố Chung về Hòa bình Campuchia - Thái Lan” - tuyên bố cho biết thêm.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Thái Lan ngày 11-12 thông báo về 9 binh sĩ đã thiệt mạng và 120 người bị thương do các cuộc tấn công của Campuchia trong những ngày qua, theo tờ Bangkok Post.

Bộ này cho biết tổng số người Thái phải sơ tán là 199.618 người, 3 dân thường thiệt mạng, 19 bệnh viện bị ảnh hưởng, cùng 180 trạm y tế xã buộc phải di dời bệnh nhân.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Thái Lan - Chuẩn đô đốc Surasak Khongsiri nói rằng quân đội Campuchia vẫn liên tục tấn công bằng vũ khí hạng nặng như pháo phản lực BM-21, máy bay không người lái (UAV) Kamikaze và súng cối. “Quân đội Hải quân Thái Lan thực hiện chiến lược ngăn chặn đối phương tại tỉnh Trat, trong khi cũng bị UAV của Campuchia tấn công liên tục” - ông Surasak nói.

Liên quan lệnh giới nghiêm tại 4 huyện biên giới tỉnh Sa Kaeo, Đại tá Richa Suksuwan - Phó phát ngôn viên của quân đội Thái Lan nói rằng lệnh này vẫn duy trì do quân đội Campuchia sử dụng các vũ khí như pháo phản lực và súng phóng lựu.

Quân đội Thái Lan kêu gọi người dân hợp tác nghiêm túc với các biện pháp trên và báo cáo ngay nếu phát hiện điều bất thường. Về công dân Thái còn mắc kẹt ở Campuchia, hiện Quân khu Đông Bắc của Thái Lan đã phối hợp với cảnh sát kiểm soát xuất nhập cảnh chuẩn bị đón người trở về.

Nỗ lực ngoại giao có đủ xoa dịu bất đồng?

Bên cạnh lời kêu gọi hạ nhiệt từ cộng đồng quốc tế, hai bên trung gian chính là Mỹ và Malaysia đã bắt đầu hành động để hoà giải căng thẳng.

Ngày 10-12, Thủ tướng Malaysia - ông Anwar Ibrahim cho biết ông đã trao đổi với lãnh đạo Thái Lan và Campuchia về tình hình giao tranh đang diễn ra tại khu vực biên giới giữa hai nước. “Tôi trân trọng sự cởi mở và thiện chí của cả hai nhà lãnh đạo trong việc tiếp tục đàm phán nhằm giảm căng thẳng và ngăn ngừa những hiểu lầm có thể khiến tình hình leo thang” - ông Anwar viết trên Facebook.

Ông Anwar cho biết Malaysia sẽ tiếp tục ủng hộ đối thoại hòa bình, các giải pháp dựa trên luật pháp quốc tế và tăng cường hợp tác khu vực nhằm bảo đảm ổn định và an ninh cho toàn khu vực. “Dù một giải pháp dứt điểm vẫn chưa đạt được, nhưng các nỗ lực ngoại giao liên tục đã bảo đảm rằng không có sự cố nghiêm trọng nào xảy ra trong những giờ phút then chốt này” - ông bổ sung.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan Nikorndej Balankura xác nhận cuộc điện đàm giữa lãnh đạo Thái Lan và Malaysia. Ông dẫn lời Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul nói với Thủ tướng Anwar rằng Thái Lan hiện chưa sẵn sàng đối thoại với Campuchia hoặc chấp nhận hòa giải từ bên thứ ba.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng cho biết ông dự kiến sẽ điện đàm với lãnh đạo Thái Lan và Campuchia vào ngày 11-12 (giờ Mỹ) để yêu cầu chấm dứt các cuộc đụng độ. Cuộc gọi có khả năng diễn ra vào tối muộn theo giờ Việt Nam.

“Tôi nghĩ sẽ có cuộc nói chuyện với họ vào ngày mai” - ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng hôm 9-12.

“Họ đã chiến đấu trong một thời gian rất dài, rất nhiều thập niên. Nhưng tôi đã hòa hợp tốt với cả hai. Tôi thấy [Thủ tướng Anutin và Thủ tướng Campuchia Hun Manet] là hai nhà lãnh đạo tuyệt vời, hai con người tuyệt vời, và tôi đã giải quyết một lần. Tôi nghĩ tôi có thể làm việc này khá nhanh. Tôi nghĩ tôi có thể khiến họ ngừng chiến đấu” - ông Trump nói thêm.

Giới quan sát nhận định nỗ lực môi giới một thỏa thuận ngừng bắn lúc này là khó khăn do hai bên vẫn còn nhiều khác biệt.

Ngày 11-12, ông Anutin nói về cuộc gọi dự kiến với ông Trump, đồng thời bày tỏ sự kiên định với lập trường của Thái Lan. “Nếu ông ấy gọi cho tôi, tôi sẽ giải thích trực tiếp cho ông ấy về việc tình hình đã diễn biến thế nào để trở thành như hôm nay. Ông ấy cần phải lắng nghe cẩn thận từng chi tiết từ tôi” - theo thủ tướng Thái Lan.

Về phía Phnom Penh, ngày 9-12, ông Suos Yara, cố vấn đặc biệt của Thủ tướng Hun Manet, nói với kênh CNA rằng Campuchia chưa bao giờ từ chối đối thoại và luôn sẵn sàng đàm phán.

“Cánh cửa của chúng tôi luôn mở” - ông Yara nói, mô tả các vụ đụng độ mới là một vòng lặp “cả hai đều thua”, lưu ý rằng Campuchia và Thái Lan không thể tránh khỏi thực tế địa lý chung.