Sở GTVT TP đã có công văn kiến nghị UBND các quận huyện, TP Thủ Đức tuyệt đối không để tình trạng các đơn vị thu gom rác sử dụng xe máy để thồ, kéo các xe rác, thùng rác chạy trên đường. Đồng thời, các đơn vị tăng cường phối hợp, tuần tra, xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng xe mù, xe tự chế, thô sơ…
Nỗi bất an của người đi đường
Từ khoảng 16 giờ trở đi, không khó bắt gặp hình ảnh những chiếc xe chở rác thô sơ tự chế chạy khắp các đường lớn, ngõ nhỏ ở TP.HCM. Đa phần, người thu gom rác dùng những chiếc xe máy cũ, gắn thêm thùng to phía sau để chứa rác.
Những chiếc xe cũ kỹ, chắp vá kiểu này là phương tiện chở rác phố biến tại các khu dân cư. Những chiếc xe nhiều "không" này là nỗi bất an của người lưu thông khi: không mũ bảo hiểm, không gương chiếu hậu, không đảm bảo vệ sinh, an toàn giao thông.
Theo quan sát của PLO, đa phần các xe chở rác tự chế được người thu gom rác chất cao vút, quanh thùng xe còn gắn móc treo để tải được nhiều rác nhất có thể. Tình trạng này dẫn đến rác rơi xuống đường, vương vãi khắp nơi.
Hơn nữa, những phương tiện thu gom này không được che chắn cẩn thận, gây mất vệ sinh môi trường và an toàn giao thông. Đáng chú ý, mùi hôi nồng nặc từ rác thải bốc lên, nước rò rỉ gây khó chịu cho người đi đường, ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường xung quanh.
Anh Trần Thế Thanh (ngụ quận Bình Tân) chia sẻ: Mỗi chiều đi làm về không khó bắt gặp hàng chục xe rác tự chế chạy ầm ầm. Những chiếc xe này thường xuyên chở ba, thậm chí chở bốn người còn không đội mũ bảo hiểm, xe vừa chạy vừa có người đứng trên thùng phân loại rác rất nguy hiểm.
Đã vậy, vì thu gom rác dọc đường nên nhiều lúc xe đang chạy bon bon, bất ngờ tấp vào lề gây cản trở giao thông, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. "Việc cấm xe rác thô sơ chạy trên đường là cần thiết để tránh gây mất mỹ quan đô thị, xóa bỏ tình trạng kém vệ sinh, góp phần chỉnh trang TP khang trang, sạch đẹp hơn", anh Thanh đề xuất.
Tuy nhiên, ông Minh Đạt (ngụ quận 3) lại băn khoăn: Mặc dù xe rác tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất vệ sinh nhưng lại là phương tiện tiện lợi, nhỏ gọn để thu gom rác trong bối cảnh TP có nhiều đường nhỏ, hẻm cụt, nơi những xe rác chuyên dụng khó tìm đến được. "Tôi đề xuất cấm xe rác chạy trong khung giờ cao điểm, ban hành các quy định về quy chuẩn cho các loại xe này để chấm dứt tình trạng nhếch nhác", ông Đạt nêu ý kiến.
Chị Nhịn người thu gom rác tại quận Bình Tân, chia sẻ chị đã làm nghề thu gom rác này hơn bảy năm với thu nhập ít ỏi nên những chiếc xe tự chế này là phương tiện tối ưu giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, sức người.
Theo chị, nếu đi xe lớn đến hẻm nhỏ, người gom rác phải đưa rác từng nhà ra đầu hẻm rất cực. Hơn nữa, với những chiếc thùng lớn gắn lên xe chỉ cần chạy 3-4 vòng là gom hết rác, tiết kiệm thời gian làm thêm việc khác để trang trải cuộc sống. "Nếu cấm xe rác thô sơ chạy trên đường những người lao động chân tay như tôi sẽ mất kế mưu sinh, vì không có tiền để trang bị xe mới, thiết bị hiện đại và thi bằng lái", chị Nhịn giải bày.
Xử lý các xe rác thô sơ
Theo đại diện UBND quận Bình Tân, việc chuyển đổi phương tiện thu gom rác là chủ trương chuẩn hoá phương tiện của TP nhiều năm qua, quận chỉ đạo công an và UBND các phường thực hiện.
"Tại các điểm hẹn trên địa bàn quận không tiếp nhận rác sinh hoạt từ xe lôi xe kéo, ngoài ra công an quận cũng thường xuyên xử lý các xe lôi xe kéo trên địa bàn. Trên địa bàn quận có nhiều hẻm nhỏ, nhiều đơn vị đã sử dụng xe tải nhỏ hoặc xe đẩy tay để thu gom và chuyển giao cho xe lớn"- đại diện UBND quận Bình Tân thông tin.
Báo cáo của Sở TN&MT TP.HCM, từ năm 2021 đến nay, UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện đã rà soát, chuyển đổi 1.897 phương tiện thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt, bao gồm 956 thùng 660L và 941 xe ô tô chở rác.
Đồng thời, qua báo cáo của UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức, sau khi rà soát đến hết năm 2023, tổng số lượng phương tiện thu gom hiện hữu của TP là 6.414 phương tiện, bao gồm 2.378 phương tiện không đạt chuẩn, chiếm tỷ lệ 37% và 4.036 phương tiện đạt chuẩn, chiếm tỷ lệ 63%.
Nhu cầu chuyển đổi phương tiện thu gom, vận chuyển mới là 1.883 phương tiện, bao gồm 1.144 thùng 660L và 739 xe ô tô chở rác, với nhu cầu vốn vay quỹ bảo vệ môi trường khoảng 228,89 tỉ đồng.
UBND TP.HCM đánh giá, các mẫu phương tiện đáp ứng các quy định hiện hành của TP chủ yếu là xe ép, xe tải, xe điện và thùng 660 lít đẩy tay. Các loại phương tiện này gặp nhiều hạn chế như giá thành cao, không di chuyển được vào các tuyến hẻm nhỏ, không có ngăn thu gom, tái chế.
Hơn nữa, việc chuẩn hóa mô hình, phương tiện thu gom rác sinh hoạt của lực lượng thu gom rác dân lập còn nhiều bất cập, khó triển khai do thiếu nguồn vốn để đầu tư, thu nhập không đủ khả năng để trả lãi vay.
Theo đó, để chuyển đổi các phương tiện thu gom tại nguồn thô sơ (xe tự chế, xe ba gác) sang phương tiện thu gom đảm bảo tiêu chuẩn môi trường, UBND TP đã chỉ đạo các địa phương chuyển đổi phương tiện thu gom tại nguồn theo giai đoạn cụ thể.
Theo thống kê của Công an TP.HCM, trong sáu tháng đầu năm 2024, lực lượng chức năng đã xử phạt hơn 8.500 trường hợp vi phạm liên quan đến các loại xe thô sơ này.
